Sam pomysł chwalą prawnicy, bo jak podkreślają, to obowiązek wynikający i z konieczności zagwarantowania osobom z niepełnosprawnościami prawa do sądu, jak i z prawa międzynarodowego - choćby Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Marcin Romanowski, wiceminister sprawiedliwości mówi Prawo.pl, że zadania zaplanowane w projekcie są odpowiedzią na potrzeby i oczekiwania społeczeństwa.
- Przede wszystkim osób ze szczególnymi potrzebami, które powinny mieć zapewnioną możliwość korzystania z usług publicznych świadczonych przez sądy na równi z innymi obywatelami. Realizując ten projekt w Ministerstwie Sprawiedliwości szczególny nacisk kładziemy na funkcjonalność i przydatność działań zwiększających dostępność do wymiaru sprawiedliwości - wskazuje.
Czytaj w LEX: Zmiany w postępowaniach sądowych w związku z epidemią Covid-19 >
Jak ustalił portal, projekt "Zapewnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla osób z niepełnosprawnościami w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020" współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Łącznie ma zostać na niego przeznaczonych 34 997 655 zł, z czego nieco ponad 29 496 023 zł to środki unijne, 5 501 631 - środki współfinansowania krajowego.
Czytaj: Polski sąd - wokanda czytelna, problemem ... toaleta>>
35 sądów wybierze specjalny zespół
Jak dodaje wiceminister, głównym celem projektu jest wsparcie sądownictwa powszechnego w zakresie poprawy dostępności budynków oraz usług skierowanych do osób z niepełnosprawnościami. - Dostęp do wymiaru sprawiedliwości musi być zagwarantowany wszystkim. Nie tylko w ramach prawa do sądu, ale także w wymiarze fizycznej dostępności - wskazuje.
W ramach projektu ma być więc doposażonych 35 sądów. To w nich przeprowadzone zostaną też prace adaptacyjno-budowlane. Resort, pytany jak będzie to w praktyce wyglądać wyjaśnia, że odbędzie się to w dwóch etapach. Najpierw prezesi sądów apelacyjnych, na podstawie specjalnej ankiety opracowanej w ramach projektu, wskażą po 5 sądów, które tego najbardziej potrzebują. Następnie zostaną w nich przeprowadzone audyty dostępności. A na podstawie ich wyników, ale też i ankiet specjalny Zespół Doradczy - wyłoni 35 placówek.
- Przewidywane prace będą obejmować m.in. poszerzanie otworów wejściowych, budowę podjazdów, dostosowanie lub remonty pomieszczeń sanitarnych, adaptacje budynków pod kątem instalacji wind i innych urządzeń ułatwiających poruszanie się. Ponadto w ramach projektu będzie możliwy zakup m.in. sprzętu poprawiającego orientację przestrzenną, oznakowania poziome i pionowe pomieszczeń, ciągów komunikacyjnych oraz przestrzeni zewnętrznej przed budynkami sądów, uchwyty i poręcze, windy oraz inne urządzenia umożliwiające pokonanie poziomych przeszkód, sprzęt ułatwiający kontakt z osobami słabosłyszącymi oraz niesłyszącymi w tym pętle indukcyjne stałe i przenośne, lupy, plany tyflograficzne budynków - wyjaśnia resort.
Co ważne, na zakończenie tego etapu doposażenia każdego z wybranych sądów przeprowadzony zostanie ponownie audyt, tym razem końcowy. Celem będzie ocena czy i o ile zwiększył się stopień dostępności sądu biorącego udział w projekcie dla osób z niepełnosprawnościami.
Zalecenia i wytyczne dla kolejnych sądów
To nie koniec. Ten sam Zespół Doradczy opracuje Model Dostępnego Sądu (MDS). Jego skład ma zostać wyłoniony w drodze konkursu, a z założenia mają być to eksperci z zakresu potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz dostępności architektonicznej, budowlanej, informacyjno-komunikacyjnej, a także organizacji i specyfiki funkcjonowania sądów powszechnych.
MS chce by Model Dostępnego Sądu był dokumentem zawierającym ujednolicone zasady i wytyczne, wprowadzające jednolity standard dostępności dla sądów powszechnych. Ma określać konkretne wymogi, jakie powinien spełniać budynek sądu, na każdym z trzech poziomów dostępności (minimalnym, średnim i maksymalnym) w zakresie m.in. dostosowania architektonicznego, komunikacji poziomej i pionowej, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i korzystania z nich, organizacji ciągów komunikacyjnych i ich oznakowania, dodatkowego wyposażenia ułatwiającego orientację w budynku oraz rozwiązań w zakresie należytego przekazu informacji dostosowanego do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Pozostałe sądy mają na jego podstawie dostosowywać swoje budynki, modernizować je - także - z założenia po zakończeniu projektu.
Symulatory niepełnosprawności będą uwrażliwiać
Projekt - jak dowiedziało się Prawo.pl - zakłada też szkolenia dla 3 500 pracowników wymiaru sprawiedliwości: koordynatorów dostępności, kadry orzeczniczej czyli także sędziów oraz pracowników administracyjnych.
Czytaj w LEX: Standardy ochrony osób starszych i niepełnosprawnych w orzecznictwie międzynarodowym >
Warsztaty mają być dwudniowe, prowadzone w grupach 10 osobowych, przez profesjonalnych trenerów z umiejętnościami i kompetencjami w zakresie nauczania przez doświadczenie. Uczestnicy mają mieć możliwość wczuwania się w sytuację osób z niepełnosprawnością, które przychodzą do sądu. W tym celu mają być wykorzystywane m.in. symulatory niepełnosprawności oraz urządzenia np.: wózki inwalidzkie aktywne dla dorosłych, chodziki, kule łokciowe z regulacją wysokości, kule łokciowe z amortyzatorem dla dorosłych, gogle symulacyjne wady wzroku, symulatory zaburzeń percepcji, symulatory starości, baloniki rehabilitacyjne, baloniki rehabilitacyjne przestawne, laski dla niewidomych, słuchawki bezprzewodowe z odtwarzaczem MP3 i czytnikiem kart SD.
- Szkolenia dostępne będą również w formie e-learningu i zamieszczone na platformie szkoleniowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Takie rozwiązanie sprawi, że każdy pracownik będzie mógł w dowolnym terminie nabyć wiedzę z zakresu praw i potrzeb osób z niepełnosprawnością, co wpłynie na jakość jego pracy i komunikację z takimi osobami - dodaje wiceminister Romanowski.
Czytaj: Polski sędzia? Kulturalny, ale spóźniony>>
Dobry kierunek
Jarosław Jagura, prawnik Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka podkreśla, że każde działania nakierowane na to by sądy były bardziej przystosowane, żeby łatwiej było komunikować się z sądem i poruszać się po budynkach osobom z niepełnosprawnościami jest bardzo ważne i jest dobrym kierunkiem. Dodaje, że istotne jest również to by zmiany objęły nie tylko bariery architektoniczne ale i mentalne.
- Szkolenia dla sędziów i pracowników sądów są też w tym zakresie istotne bo pozwolą na zrozumienie potrzeb innych osób, dostrzeżenie tego co jest dla nich utrudnieniem kiedy przychodzą do sądu i jak można im pomóc. Jeśli chodzi o bariery architektoniczne to oczywiście w niektórych sądach problem może być znaczenie większy - bo i budownictwo jest stare, wąskie korytarze, mało miejsca, ale i w takiej sytuacji można zastosować rozwiązania, które je zniwelują. Technologia jest obecnie bardzo rozwinięta. Np. zamiast wind można zastosować schodołaz i osoba na wózku może w ten sposób zostać przetransportowana na wyższe piętro. Jednak dostępność sądów to nie tylko kwestia barier architektonicznych, ale także komunikacji, więc np. dla osób G/głuchych ważna będzie możliwość skorzystania np. z wideotłumacza języka migowego podczas wizyty w biurze obsługi interesanta, a dla osoby niedosłyszącej możliwość posłużenia się pętlą indukcyjną - mówi.
Wskazuje również, że czasem bariery na pierwszy rzut oka nie są widoczne, a jednak uciążliwe dla osób przychodzących do sądu. - Przykładowo w jednym z warszawskich sądów wokandy elektroniczne umieszczone są bardzo wysoko. Nawet ja - mając 1,8 metra wzrostu mam problem żeby sprawdzić co się na nich znajduje. Wyobrażam sobie, że o wiele trudniej jest osobom niższym lub na wózku. Inne rozmieszczenie wokand na pewno byłoby sporym ułatwieniem. Mama nadzieję, że takie będzie właśnie podejście do zmian w sądach - szerokie, z uwzględnieniem potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami i we współpracy z różnymi organizacjami i przedstawicielami społeczności osób z niepełnosprawnościami - mówi.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
