Wnioskodawcy, państwo S., wnieśli skargę kasacyjną od postanowienia Sądu Okręgowego w Lublinie, który, na skutek apelacji uczestników A.G. i P.Z., zmienił orzeczenie sądu pierwszej instancji i oddalił wniosek w sprawie o ustanowienie służebności drogi koniecznej, prowadzonej z udziałem także innych uczestników.
Wcześniej Sąd Rejonowy uwzględnił wniosek, uznając, że spełnione zostały przesłanki z art. 145 par. 1 k.c.
Z ustaleń faktycznych sprawy wynika, że nieruchomość wnioskodawców składa się z dwóch części, przy czym ukształtowanie terenu powoduje, że jedna z nich położona jest na innej wysokości niż druga, co rodzi trudności z dostępem do drogi publicznej. To powodowało trudności komunikacyjne.
Sporne między uczestnikami było jednak to, czy dostęp ten jest odpowiedni oraz czy wnioskodawcy wykazali potrzebę ustanowienia służebności. Sąd Okręgowy stwierdził, że wniosek podlegał oddaleniu.
Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie o ustanowienie służebności drogi koniecznej >
Służebność - nie na części
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Najwyższy przypomniał, że w polskim prawie cywilnym utrwalona jest koncepcja, zgodnie z którą czynnikiem wyodrębniającym nieruchomość w sensie prawnym jest objęcie części powierzchni ziemskiej księgą wieczystą (art. 24 ust. 1 u.k.w.h.). Wobec tego nietrafne było traktowanie działek geodezyjnych składających się na grunt wnioskodawców tak, jakby stanowiły one dwie nieruchomości, czyli odrębne przedmioty własności.
Zagadnienie tego, czy nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej, powinno być natomiast analizowane w odniesieniu do całej nieruchomości. Służebność gruntowa ustanawiana jest bowiem na rzeczy. To znaczy - na nieruchomości, a nie jej części składowej – i na rzecz właściciela innej nieruchomości (również jako całości). Na marginesie tych rozważań wyjaśniono, że fakt przylegania do siebie dwóch nieruchomości należących do tego samego właściciela nie eliminuje potrzeby badania, czy istnieje odpowiedni dostęp każdej z nich do drogi publicznej.
Zobacz też linię orzeczniczą w LEX: Brak odpowiedniego dostępu nieruchomości do drogi publicznej jako przesłanka ustanowienia służebności drogi koniecznej >
Służebność nie była potrzebna
Sędzia sprawozdawca Beata Janiszewska oceniła, że skarga kasacyjna wnioskodawców nie była oczywiście uzasadniona, wobec czego nie podlegała przyjęciu do rozpoznania na podstawie art. 398 ze znaczkiem 9 par. 1 pkt 4 k.p.c. Skarżący nie przedstawili bowiem argumentacji podważającej stanowisko sądu drugiej instancji o niewykazaniu, że służebność była „potrzebna" w rozumieniu art. 145 par. 1 in fine k.c., tzn. że wynikające z ukształtowania terenu trudności z dostępem nieruchomości do drogi publicznej nie nadawały się do usunięcia – w racjonalny ekonomicznie sposób – przez odpowiednie przystosowanie istniejącego obecnie dostępu do drogi publicznej.
Czytaj też w LEX: Pojęcie odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub budynków gospodarskich według art. 145 par. 1 k.c. >
Tymczasem tylko w takim przypadku realizacja potrzeb związanych z korzystaniem z nieruchomości izolowanej (potencjalnie władnącej) mogłaby nastąpić na drodze ingerencji w prawa właściciela nieruchomości sąsiedniej.
Postanowienie Izby Cywilnej SN z 29 września 2025 r., sygnatura I CSK SK 2324/24.
Czytaj też w LEX: Najważniejsze zmiany w KPC wynikające z nowelizacji z 5 sierpnia 2025 r. >
Cena promocyjna: 13.92 zł
Cena regularna: 19.9 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 14.32 zł
