Uzasadnienie odmowy uchwały zostanie opublikowane w terminie dwóch miesięcy. Zagadnienie przedstawił Sąd Apelacyjny w Warszawie. Przypomniał, że trwały zarząd nieruchomości jest formą władania nieruchomościami publicznymi, a z uprawnieniem tym wiąże się obowiązek uiszczenia opłat rocznych na rzecz Skarbu Państwa (art. 82 i nast. u.g.n.).
Na podstawie ustawy z dnia 8 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami dodano art. 43 ust. 4b, stanowiący, że jednostka organizacyjna ponosi opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości oddanej w trwały zarząd lub opłatę z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, a także koszty wynikające z korzystania z nieruchomości.
Powołując wyrok Sądu Najwyższego z 26 lipca 1991 r., I PRN 34/91,Sąd Apelacyjny przypomniał, że podstawową i niekwestionowaną zasadą współczesnego prawa intertemporalnego jest reguła „tempus regit actum”. Oznacza to, że zdarzenie prawne ocenia się wedle stanu prawnego obowiązującego w dacie, gdy konkretne zdarzenie miało miejsce.
W okresie poprzedzającym wejście w życie ustawy nowelizującej (przed 9 września 2021 r.) nie istniał żaden przepis rangi ustawowej, który pozwalałby przyjąć, że to na trwałym zarządcy spoczywa obowiązek wnoszenia opłat za użytkowanie wieczyste.
Dwa wyjątki od reguły
Sąd przedstawiający zagadnienie prawne przyznał, że przewidziana w art. 3 k.c. zasada nieretroakcji zawiera dwa wyjątki wynikające z brzmienia ustawy bądź jej celu. W pierwszym przypadku w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreśla się, że w świetle art. 2 Konstytucji dopuszczenie działania prawa z mocą wsteczną może mieć miejsce tylko wyjątkowo, gdy istnieją ważne powody i gdy takie wsteczne działanie wynika z brzmienia przepisu.
Analizując drugi wyjątek, Sąd Apelacyjny odniósł się do wyroku z 9 kwietnia 1999 r., I CKN 943/97, w którym Sąd Najwyższy wyraził wątpliwość co do jego stosowania wobec braku konkretyzacji tej przesłanki, która może negatywnie wpływać na pewność prawa.
W kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego, z 26 stycznia 2006 r., II CK 347/05, oraz z 17 listopada 2011 r., IV CSK 70/11, uznano, że w demokratycznym państwie prawnym nie można w ogóle wywodzić mocy wstecznej ustawy z jej celu.
Co prawda, w orzecznictwie dopuszcza się możliwość zastosowania tego drugiego wyjątku, ale pod warunkiem wyraźnego wskazania związanego z przepisami zawierającymi autentyczną wykładnię przepisów już poprzednio obowiązujących oraz przepisów, które zmierzają do usunięcia z porządku prawnego dyspozycji sprzecznych z poczuciem prawnym uczciwych i rozumnych obywateli (uchwała Sądu Najwyższego z 22 listopada 2013 r., III CZP 75/13).
Praktyka potwierdza, przepis - nie
Sąd przedstawiający zagadnienie prawne nie dopatrzył się w rozpoznawanej sprawie spełnienia przez ustawodawcę tego rodzaju wymogów. Sąd Apelacyjny wskazał na poglądy doktryny, w której podnosi się, że żaden wcześniej obowiązujący przepis nie wprowadzał bezwzględnego obowiązku ponoszenia przez trwałego zarządcę kosztów i opłat wymienionych w art. 43 ust. 4b ustawy. Jedynie można było zauważyć stosowanie tego rodzaju praktyki.
Przyjętą w tym przepisie regulację, dotyczącą tego, która jednostka organizacyjna Skarbu Państwa ma realizować obowiązek, Sąd Apelacyjny uznał za racjonalną, mając na względzie, że oddanie nieruchomości państwowej jednostce organizacyjnej w trwały zarząd zapewnia temu podmiotowi możliwość korzystania z niej w celu prowadzenia tam działalności należącej do zakresu jego działania.
Poważne wątpliwości Sądu Apelacyjnego w Warszawie wzbudziła jednak dopuszczalność rozciągnięcia tego obowiązku wstecz, na okres poprzedzający datę wejścia w życie przepisu art. 43 ust. 4b u.g.n., czyli przed 9 września 2021 r.
Sygnatura akt III CZP 12/25
Cena promocyjna: 89.1 zł
Cena regularna: 99 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 69.3 zł 
