Proponowane rozwiązania będą dotyczyć adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych, Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz prokuratorów. W początkowej wersji miał być roczny okres przejściowy, który pozwoliłby na stopniowe dostosowanie się do nowych regulacji, a jednocześnie zapewniłby - jak uzasadniano - niezakłócone prowadzenie toczących się postępowań.
Czytaj: E-apelacja przez portal sądowy coraz bliżej - projekt w opiniowaniu>>
Jakie e-pisma będzie można wnosić?
Zgodnie z nowelizacją procedury cywilnej, pismo będzie podlegało wniesieniu za pośrednictwem portalu informacyjnego, gdy przepis ustawy będzie o tym stanowił, przy jednoczesnym wskazaniu, że uważa się za wniesione z chwilą jego umieszczenia w portalu. Na początek chodzić będzie o:
- zawiadomienia o wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego;
- zawiadomienia, o których mowa w art. 136 par. 1, 4 i 5 k.p.c. oraz art. 387(1) k.p.c. (m.in. informowanie o zmianie miejsca zamieszkania);
- oświadczenia w przedmiocie zgody na prowadzenie mediacji;
- wniosek o przeprowadzenie posiedzenia zdalnego;
- apelacje, zażalenia, skargi na czynność referendarza sądowego;
- pisma procesowe w toku postępowań wywołanych wniesieniem apelacji, zażalenia lub skargi na czynność referendarza sądowego;
- wniosek o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem wydanego w wyniku rozpoznania apelacji, zażalenia lub skargi na czynność referendarza sądowego, jak również pism uzupełniających braki formalne takiego wniosku.
Będą e-doręczenia przez portal między pełnomocnikami
Projekt przewiduje:
- rozszerzenie kanału komunikacyjnego PI na komunikację wzajemną również między sądem a okręgowymi radami adwokackimi i radami okręgowych izb radców prawnych w przypadku wyznaczania adwokata lub radcy prawnego celem świadczenia pomocy prawnej z urzędu. O wyznaczeniu pełnomocnika właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowa izby radców prawnych będzie zawiadamiała sąd oraz wyznaczonego pełnomocnika, przesyłając mu w szczególności informację o sprawie, w której został wyznaczony, również z wykorzystaniem PI;
- rozszerzenie katalogu podmiotów, którym sąd będzie miał obowiązek doręczać korespondencję za pośrednictwem PI o komorników sądowych oraz stałych mediatorów - projektowana zmiana ma na celu zwiększenie efektywności postępowania i zmniejszenie kosztów związanych z wydrukiem i doręczeniem przesyłek w formie tradycyjnej;
- umożliwienie pełnomocnikom zawodowym dokonywania doręczeń bezpośrednich z wykorzystaniem portalu informacyjnego, nawet jeśli pismo nie jest objęte możliwością wnoszenia go do sądu za pośrednictwem portalu oraz zmniejszenie obowiązków formalnych związanych z doręczeniami wzajemnymi między pełnomocnikami zawodowymi.
Apelacja wysłana pocztą? Po przejściowym roku pominięta
MS chce uregulować sytuacje, w których wniesienie pisma za pośrednictwem systemu teleinformatycznego nie będzie możliwe, w tym m.in. z uwagi na ograniczenia techniczne. Projekt przewiduje sankcje za "nieuprawdopodobnienie, że pismo bądź określone załączniki do pisma nie mogły bez winy wnoszącego" zostać wniesione za pośrednictwem portalu.
Co więcej, ma być wprowadzona norma ogólna, że w przypadku, gdy przepis wymaga wniesienia określonego pisma procesowego przez zawodowego pełnomocnika wyłącznie za pośrednictwem PI, pismo wniesione z pominięciem tego trybu nie wywołuje skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem do sądu, o czym przewodniczący zawiadamia wnoszącego pismo.
Błąd techniczny trzeba będzie uprawdopodobnić, sankcje dotkliwe
Projekt przewiduje też sytuacje ograniczenia w dostępności portalu informacyjnego, uniemożliwiające wniesienie pisma do sądu. I tak art. 125[2] par. 1 k.p.c. dotyczy ograniczeń technicznych portalu, szczególnie w zakresie dopuszczalnych rozmiarów plików. Jeśli uniemożliwiać będą skuteczne wniesienie pism wraz z załącznikami drogą elektroniczną, pismo będzie można wnieść pisemnie, uprawdopodobniając tę okoliczność. Pełnomocnik będzie musiał dołączyć do takiego pisma dopuszczony fizyczny nośnik danych zawierający odpis pisma i załączników w postaci elektronicznej.
Z kolei zgodnie z art. 125[2] par. 2 i 3 k.p.c., w przypadku, gdy w ostatnim dniu terminu do złożenia pisma wystąpią ograniczenia w dostępności portalu informacyjnego po stronie administratora portalu informacyjnego, uniemożliwiające wniesienie pisma do sądu, pismo będzie można wnieść najpóźniej w następnym dniu roboczym. W piśmie trzeba będzie też uprawdopodobnić wystąpienie ograniczenia w dostępności portalu informacyjnego. Jeżeli w następnym dniu roboczym nie zostanie przywrócona dostępność portalu informacyjnego, pismo wraz z załącznikami wnosi się do sądu pisemnie najpóźniej w kolejnym dniu roboczym, uprawdopodobniając taką okoliczność i dołączając dopuszczony fizyczny nośnik danych zawierający odpis pisma i załączników w postaci elektronicznej.
Przewidziano również sankcję za nieuprawdopodobnienie takich okoliczności. Przewodniczący w takiej sytuacji będzie miał kompetencję do zwrotu pisma, a sąd do odrzucenia środka odwoławczego w przypadku. Wprowadzenie tych sankcji jest niezbędne dla zapobieżenia nadużywaniu wyjątków od zasady elektronicznego wnoszenia pism procesowych i obowiązku dotrzymywania terminów procesowych – wskazano w uzasadnieniu.
Dariusz Standerski Sekretarz Stanu w Ministerstwie Cyfryzacji zgłosił kilka poprawek do projektu, m.in w Prawie o Adwokaturze. Przepis w zaproponowanym brzmieniu nie rozstrzyga kwestii, w ramach jakiego konkretnie systemu teleinformatycznego adwokat miałby móc skorzystać z projektowanego uprawnienia, aby dokonać prawnie ważnego poświadczenia. Po drugie, wskazanie, że poświadczenie ma być składane „w sposób przewidziany w tym systemie” może być odczytane jako forma subdelegacji, polegającej na pośrednim przeniesieniu na administratora takiego nieokreślonego systemu teleinformatycznego uprawnienia do określenia warunków organizacyjno-technicznych składania przedmiotowych poświadczeń, które będą musiałby być spełnione, aby poświadczenia takie mogły być uznane za zgodne z przedmiotowym przepisem. Zasadnym jest więc wskazanie konkretnego systemu lub systemów teleinformatycznych, z których będzie mógł skorzystać adwokat, poprzez odwołanie do właściwych przepisów prawa.
Kiedy szansa na zmiany?
Zapytaliśmy o to Grzegorza Polaka, dyrektora Departamentu Informatyzacji i Rejestrów Sądowych Ministerstwa Sprawiedliwości. - Wszystko oczywiście zależy od legislacji – tutaj propozycje zmian są na bardzo zaawansowanym etapie. Zmiany w przepisach są konieczne, by można było nowe funkcjonalności wprowadzić. W praktycznym zakresie – wdrażania zmian – bardzo ściśle współpracujemy z sądem apelacyjnym we Wrocławiu. Wykonawcy, którzy wspierają rozwijanie portalu, potrzebują między sześć a dziewięć miesięcy na to, żeby nowe funkcjonalności wdrożyć. Więc realnie zakładam, że będzie to przełom 2025 i 2026 roku - powiedział.
Przyznał, że najlepiej byłoby, gdyby zmiany w obu procedurach weszły równocześnie.
Czytaj: Polak: Jeszcze w 2025 roku cyfrowy Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
