Adwokacka spółka kapitałowa także dla kancelarii

Jak poinformowała Naczelna Rada Adwokacka, podczas posiedzenia Prezydium na początku lutego przedstawiciele Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych przedstawili przebieg prac nad projektem Adwokackiej Spółki Kapitałowej.

Celem projektu jest m.in. dopuszczenie wykonywania zawodu adwokata w dwóch nowych formach opartych o zasady działania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz prostej spółki akcyjnej.

To wykonywanie uchwały Krajowego Zjazdu Adwokatury, w której członkowie Naczelnej Rady Adwokackiej zostali zobowiązani do podjęcia dyskusji nad wyjaśnieniem kwestii dopuszczalności wykonywania w formie spółki kapitałowej także zawodu adwokata, a tym samym do weryfikacji zasadności dalszego utrzymywania tego ograniczenia w mocy. Jak poinformowała Prawo.pl adwokat Dorota Kulińska, dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych, prace nad tym projektem już trwają, ale jeszcze nie nabrał on takiego kształtu, by prezentować go publicznie. Ale Prezydium NRA postanowiło kontynuować prace i zamierza je omawiać na kolejnych posiedzeniach.

Zamknięty katalog form, bez spółki kapitałowej

W ustawie Prawo o adwokaturze ograniczona została wolność działalności gospodarczej w zakresie formy organizacyjno-prawnej wykonywania zawodu adwokata - ustawodawca wyłączył możliwość jego wykonywania w spółkach kapitałowych.

To regulacja obowiązująca od wejścia w życie ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Wcześniej obowiązywały w tym zakresie ogólne przepisy ustawy o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, które pozwalały prawnikom tworzyć spółki kapitałowe.

Obecnie prawo kształtuje zamknięty katalog form organizacyjnych prowadzenia działalności gospodarczej, co oznacza, że nie jest możliwe swobodne mieszanie ich składowych elementów.

Podmiot zamierzający wykonywać działalność gospodarczą może dokonać wyboru formy spośród zaproponowanych przez ustawodawcę. Co do zasady pozostawiono mu w tym zakresie dowolność, chyba że coś przeciwnego wynika z regulacji szczególnych.

Przepisem takim jest art. 4a Prawa o adwokaturze, który stanowi, że adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce cywilnej, jawnej lub partnerskiej, w której wspólnikami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej, a także w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której te ograniczenia podmiotowe odnoszą się do komplementariuszy. Katalog form wykonywania zawodu adwokata ma charakter enumeratywny. W ramach tego katalogu nie znalazły się handlowe spółki kapitałowe.

Jednak nie dla wszystkich zawodów prawniczych ustawodawca przewidział ograniczenie w prowadzeniu działalności gospodarczej w formie spółek kapitałowych. Nie dotyczy ono osób, które co prawda wykonują czynności z zakresu pomocy prawnej takie jak np. doradztwo prawne, ogólne konsultacje, sporządzanie opinii, przygotowanie projektów umów, redagowanie różnego rodzaju pism, lecz nie są adwokatami bądź radcami prawnymi. Do kręgu tych osób zaliczono też m.in. doradców podatkowych czy rzeczników patentowych.

Zobacz w LEX: Ochrona sygnalistów w kancelarii prawnej (kancelaria jako przedsiębiorstwo) > >

Nieuzasadnione ograniczenie

- Wydaje się, że zezwolenie na zawiązywanie przez adwokatów spółek kapitałowych w celu świadczenia pomocy prawnej nie musi wiązać się z pogorszeniem jakości świadczonych usług. To nie forma prawna wykonywanej działalności decyduje o umiejętnościach, wiedzy czy kompetencjach. Dlatego obowiązujące ograniczenie należy uznać za nazbyt surowe i krępujące, a ponadto wprowadzające nierówność pomiędzy osobami wykonującymi doradztwo prawne na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej a przedstawicielami wolnych zawodów prawniczych – pisał na łamach „Palestry” adwokat Paweł Lewandowski.

- W mojej ocenie wykonywanie zawodu adwokata w formie spółki kapitałowej uatrakcyjniłoby katalog form wykonywania zawodu adwokata, znosząc przy tym sygnalizowane nierówności, a także pozwoliłoby na przeobrażenia tych podmiotów i ich ekspansję na nowe rynki geograficzne oraz na wzmożenie konkurencji z kancelariami zagranicznymi, m.in. przez możliwość pozyskiwania kapitału bez odwoływania się do kredytów bankowych – argumentował.

Również adwokat dr Andrzej Malicki, członek Naczelnej Rady Adwokackiej, uważa, że poszerzenie katalogu form wykonywania działalności przez adwokatów o spółki kapitałowe to rozwiązanie warte rozważenia. - Forma spółki kapitałowej, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie powinna być wyłączona. Jeżeli w tej formie mogą świadczyć usługi lekarze, a przedmiotem ich działalności jest ochrona zdrowia, to tym bardziej taką możliwość należy dopuścić dla adwokatów i radców prawnych – powiedział Prawo.pl.

Podobnych argumentów użyli adwokaci Aleksandra Wojciechowska i Andrzej Zwara z kancelarii Głuchowski Siemiątkowski Zwara Adwokaci i Radcowie Prawni w swoim opracowaniu na ten temat. Ich zdaniem, zważywszy na stale zmieniające się realia na rynku, wprowadzenie możności prowadzenia przez adwokatów działalności w ramach spółek kapitałowych może okazać się korzystną formą, zwłaszcza dla tych adwokatów, którzy zamierzają działać na szerszą skalę, lecz nie dysponują stosownym kapitałem, który mógłby zostać wprowadzony do spółki przez innych wspólników.

Czytaj także w LEX: Wykorzystanie prawniczych spółek kapitałowych jako innowacyjna forma wykonywania zawodu adwokata i radcy prawnego > >