Monika Pogroszewska: Czym właściwie jest crowdfunding?
Wiktor Czeszejko-Sochacki: Finansowanie społecznościowe (crowdfunding) jest interesującą alternatywą dla tradycyjnych form pozyskiwania kapitału zewnętrznego. Polega na zbieraniu pieniędzy na cele o charakterze prywatnym, artystycznym, społecznym czy biznesowym, inaczej mówiąc jest to forma finansowania określonych projektów przez społeczność Internetową, w którym finansującymi są członkowie społeczności wirtualnych, którzy w zamian za wsparcie otrzymują od pomysłodawcy unikalne bonusy niedostępne dla pozostałych osób. Wynagrodzenie osób dokonujących wpłat może nawet mieć charakter symboliczny.
Do wejścia w życie ustawy z 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (u.f.s.), tj. 29 lipca 2022 r., w polskim porządku prawnym brak było jakiejkolwiek definicji prawnej pojęcia crowdfunding ani żadnej regulacji prawnej odnoszącej się do tego zjawiska. Crowdfunding zakłada alokację środków pieniężnych przeznaczonych dobrowolnie na finalizację przedsięwzięcia w postaci wpłat o niskim kapitale i wysokiej częstotliwości od osób zainteresowanych danym projektem charytatywnie bądź w zamian za ustalone świadczenia zwrotne. W praktyce obrotu ukształtowało się pięć podstawowych rodzajów finansowania społecznościowego. Ustawę tę stosuje się wyłącznie do usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (nie do konsumentów) czyli do crowdfundingu inwestycyjnego i dłużnego.
Na czym polega różnica między crowdfundingiem udziałowym i dłużnym?
Przedmiotowa ustawa rozróżnia dwa, inwestycyjny i dłużny. Określa szczególne wymogi prowadzenia działalności w zakresie świadczenia usług finansowania społecznościowego i wskazuje organizację i tryb wykonywania nadzoru nad dostawcami usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych. Implementuje jednocześnie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych.
Crowdfunding inwestycyjny (udziałowy) polega na tym, że finansujący w zamian za dokonaną wpłatę finansową otrzymują w ramach świadczenia wzajemnego odpowiednią liczbę jednostek uczestnictwa w przedsiębiorstwie (spółce) np. udziałów czy akcji w kapitale zakładowym spółki beneficjenta. Finansujący stają się tym samym inwestorami.
Crowdfunding dłużny jest pożyczką społecznościową udzielaną zazwyczaj krótkoterminowo i w stosunkowo niewielkich kwotach pieniężnych.
Czy w Polsce jest to popularna forma finansowania?
Tak. Crowdfunding stał się obiektem zainteresowania ogromnej liczby inwestorów i przedsiębiorców.
Czytaj w LEX: Crowdfunding a tajemnica zawodowa >
Jakie przepisy regulują crowdfunding?
Wspomniana już ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (u.f.s.), która implementuje jednocześnie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (rozporządzenie ECSP).
Co ważne, 10 listopada 2023 r. zakończy się okres przejściowy, przedłużony już wcześniej o rok, na podstawie opublikowanego 21 października 2022 r. w Dzienniku Urzędowym UE rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2022/1988 z 12 lipca 2022 r. W tym okresie możliwe było dalsze świadczenie usług finansowania społecznościowego, zgodnie z prawem krajowym. Od tego dnia platformy crowdfundingowe będą musiały przestrzegać sztywnych regulacji u.f.s. i rozorządzenia ECSP. Nadzór nad całą działalnością crowdfundingową prowadzić będzie KNF a do jej prowadzenia niezbędne będzie zezwolenie udzielane przez KNF.
Czytaj w LEX: Działanie platform crowdfundingowych pod nadzorem KNF >
Co oznacza w praktyce zakończenie okresu przejściowego?
Po zakończeniu okresu przejściowego dostawcy usług finansowania społecznościowego będą stosować przepisy u.f.s. i rozporządzenia ECSP. Tu mogą rozpocząć się trudności. Po 10 listopada wszystkie podmioty, które nadal chcą świadczyć usługi finansowania społecznościowego, będą zobowiązane uzyskać nowe zezwolenie wydawane przez KNF, zgodnie z art. 12 Rozporządzenia ECSP.
Na podstawie przepisów wspomnianego uprzednio rozporządzenia, dostawcą usług finansowania społecznościowego może być wyłącznie osoba prawna, mająca siedzibę na terytorium Unii Europejskiej, która uzyskała zezwolenie na prowadzenie takiej działalności przez właściwy organ nadzoru, w państwie, w którym ma swoją siedzibę (w Polce KNF). Przepisy rozporządzenia wprowadzają jednolite zasady zarówno w zakresie udzielania zezwolenia, jak i faktycznego prowadzenia działalności, tak by uniknąć różnic pomiędzy konkretnymi jurysdykcjami i przeciwdziałać arbitrażowi regulacyjnemu. Z punktu widzenia przedsiębiorców duże znaczenie ma fakt, że przepisy rozporządzenia ECSP znacząco ułatwiają transgraniczne prowadzenie działalności. Przyjęto zasadę tzw. jednolitego paszportu europejskiego, inaczej mówiąc zezwolenie wydane przez krajowy organ nadzoru uprawnia do prowadzenia działalności na obszarze całej UE w trybie notyfikacji, bez konieczności uzyskiwania odrębnych zezwoleń. Dostawcy usług finansowania społecznościowego będą świadczyć swoje usługi pod ścisłym nadzorem KNF.
Poza tym od 10 Listopada 2023 r. zwiększy się też próg zwalniający z obowiązku sporządzenia prospektu z 2,5 mln euro do 5 mln euro, obliczany w okresie 12 miesięcy.
Sprawdź również książkę: Crowdfunding - finansowanie społecznościowe. Aspekty prawne >>
Na czym polega mechanizm ochrony inwestorów niedoświadczonych?
Przepisy rozporządzenia ECSP eksponują ochronę inwestorów angażujących swój kapitał w projekty finansowane za pośrednictwem crowdfundingu, w szczególności rozróżniając inwestorów doświadczonych i niedoświadczonych.
Poza ogólnymi obowiązkami informacyjnymi dostawcy zobowiązani zostali m.in. do przeprowadzania wstępnych testów wiedzy oraz symulacji zdolności ponoszenia strat przez inwestorów, którzy zamierzają korzystać z ich platform. Celem ma być możliwość weryfikacji przez nich czy i które usługi są odpowiednie dla potencjalnych inwestorów.
Dostawcy nie mogą wprawdzie uniemożliwiać inwestorom niedoświadczonym korzystania z usług finansowania społecznościowego, ale w przypadku uznania, że nie posiadają oni wystarczającej wiedzy, umiejętności lub doświadczenia, powinni ich poinformować o ryzyku związanym z korzystaniem z usług dostępnych na platformach.
Czym jest okres namysłu dla inwestorów niedoświadczonych?
Artykuł 22 rozporządzenia ECSP przewiduje „okres namysłu przed zawarciem umowy”, umożliwiający potencjalnemu inwestorowi niedoświadczonemu wycofanie się ze złożonej oferty finansowania w okresie 4 dni od złożenia tej oferty. Potencjalny inwestor nie powinien ponosić żadnej kary za wycofanie oferty, uznawana jest ona za niebyłą. Wycofanie oferty powinno być możliwe w co najmniej taki sam sposób, jak jej złożenie.
Jakie zmiany będą dotyczyć spółek z o.o.?
U.f.s. wprowadza również regulacje dotyczące zakazu oferowania objęcia i nabycia udziałów spółki z o.o. na rzecz nieoznaczonego adresata. Zakaz ten uniemożliwi prowadzenie działalności przez platformy finansowania społecznościowego obsługujące tylko spółki z o.o. Ponadto taka regulacja utrudni pozyskiwanie kapitału przez spółki z o.o. Jednocześnie sp. z o.o. będzie można co do zasady stosować, w przypadku crowdfundingu dłużnego, co szczegółowo opisane jest w mojej książce.
dr Wiktor Czeszejko-Sochacki, radca prawny, autor książki „Crowdfunding – finansowanie społecznościowe. Aspekty prawne”. Ukazała się właśnie nakładem Wolters Kluwer Polska.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
