Sąd orzekł winę dyspozytora związaną z odmową wysłania karetki, celem udzielenia pomocy medycznej osobie, u której wystąpiły nagłe objawy chorobowe. Spółka świadcząca usługi pomocy medycznej na mocy umowy z NFZ zapytała organy skarbowe, czy wypłacone kwoty na podstawie prawomocnego wyroku sądowego z tytułu zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami, a także zasądzone na rzecz osób uprawnionych koszty postępowania stanowią koszty uzyskania przychodu. Wątpliwości powstały dlatego, że art. 16 ust. 1 pkt. 22 ustawy o CIT nakazuje wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów wszelkie kary umowne i odszkodowania wypłacone z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług, niezależnie od tego czy odpowiedzialność dłużnika, której wyrazem jest zapłata kary umownej/odszkodowania, została oparta na zasadzie winy czy na zasadzie ryzyka.
W interpretacji z dnia 23 października br. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że wydatki te nie mogą stanowić kosztów podatkowych (0111-KDIB1-1.4010.443.2023.2.KM). Stwierdził, że usługa medyczna została wykonana wadliwie. Winę dyspozytora orzekł sąd karny. Zdaniem organu, należy przyjąć szersze rozumienie pojęcia „wadliwości wykonanych robót i usług”, które będzie mogło być zastosowane do wszelkich stosunków obligacyjnych wywołujących skutki podatkowe, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.
Organ stwierdził, że nie można wykazać związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zapłatą tych kwot, a uzyskanym przez wnioskodawcę przychodem. Celem zapłaty tych wydatków jest zwolnienie się wnioskodawcy ze zobowiązania będącego następstwem szkody wyrządzonej pacjentowi. Trudno tym samym racjonalnie uzasadnić, w jaki sposób ich zapłata miałaby przyczynić się do wzrostu poziomu przychodów wnioskodawcy lub do zwiększenia szans na ich uzyskiwanie bądź na zachowanie lub zabezpieczenie przychodu. Nie można zgodzić się ze stanowiskiem, zgodnie z którym wypłacone uprawnionym na podstawie prawomocnego wyroku sądowego zadośćuczynienie, odsetki ustawowe z tytułu zwłoki w zapłacie tego roszczenia, a także koszty procesu, w tym wynagrodzenie pełnomocnika procesowego drugiej strony, stanowią koszty uzyskania przychodów. Wypłacone osobom uprawnionym kwoty zadośćuczynienia znajdują się w katalogu wydatków, które nie są uznawane za koszty uzyskania przychodów, tj. w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. W odniesieniu zaś do ustawowych odsetek, a także zasądzonych kosztów postępowania, wskazać należy, że nie zostały one poniesione w celu osiągnięcia przychodu, ani też w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, w związku z czym wskazane wydatki nie spełniają ustawowych przesłanek do uznania ich za koszty uzyskania przychodów.
Stanowisko zgodne z orzecznictwem
- Przepisy ustawy o CIT nie zawierają generalnego wyłączenia z kosztów podatkowych kar umownych i odszkodowań. W szczególności art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT zawiera zamknięty katalog wyłączonych z kosztów podatkowych kar i odszkodowań – podkreśla Agnieszka Fijałkowska-Wocial, doradca podatkowy w Kancelarii LTCA.
Wskazuje ona, że zgodnie z tym przepisem, do kosztów uzyskania przychodów nie będą mogły zostać zaliczone tylko i wyłącznie kary umowne i odszkodowania z tytułu: wad dostarczonych towarów, wad wykonanych robót i usług, zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad, zwłoki w usunięciu wad towarów i zwłoki w usunięciu wad wykonanych robót i usług.
-Tym niemniej należy pamiętać, że fakt, że dany wydatek nie został wprost wyłączony z kosztów podatkowych nie oznacza automatycznie, że może on stanowić koszt uzyskania przychodu. Należy pamiętać o generalnej zasadzie, że koszt musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub mieć na celu zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodu (np. zminimalizowanie straty) – podkreśla Agnieszka Fijałkowska-Wocial.
Zauważa ona, że zarówno w orzecznictwie sądowym jak i w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez Dyrektora KIS dominujące jest stanowisko, że kosztem uzyskania przychodu nie mogą być odszkodowania związane z błędem, zawinionym działaniem i brakiem należytej staranności podatnika.
-W mojej ocenie zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikające z zaniechania dyspozytora (pracownika wnioskodawcy) wysłania karetki pogotowia do matki powodów, nie będzie stanowiło kosztu podatkowego w oparciu o generalną przesłankę zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych. Trudno bowiem wskazać związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zapłatą zadośćuczynienia a uzyskanym przychodem czy też zachowaniem albo zabezpieczeniem jego źródła. Zapłata zadośćuczynienia jest w tej sytuacji wynikiem zawinionego działania wynikającego z błędu ludzkiego, a nie wynika z istoty prowadzenia działalności gospodarczej – ocenia Agnieszka Fijałkowska-Wocial.
Jej zdaniem, przykładowo w wyroku z dnia 28 lutego 2023 r., o sygn. II FSK 1987/20, NSA wskazał, że „wadliwe wykonanie usługi medycznej (popełnienie błędu medycznego) i wynikające z tego skutki finansowe dla Skarżącego, nie wypełniają przesłanki uznania ich za poniesione w celu uzyskania przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu.”
-Podobnie wyroku NSA z dnia 4 listopada 2022 r., sygn. II FSK 604/20 czytamy, że: „Zatem celem zapłaty zadośćuczynienia oraz renty na rzecz pacjentów jest zwolnienie się szpitala ze zobowiązań będących następstwem szkody wyrządzonej poszkodowanym pacjentom. Nie sposób tym samym racjonalnie wywodzić, w jaki sposób ich zapłata miałaby przyczynić się do wzrostu poziomu przychodów szpitala lub do zwiększenia szans na ich uzyskiwanie bądź na zachowanie lub zabezpieczenie przychodu. To samo dotyczy odsetek za zwłokę" – wskazuje Agnieszka Fijałkowska-Wocial.
Podobnie do tematu podchodzi kolejna ekspertka.
-Zdaniem Dyrektora KIS charakter ponoszonych przez wnioskodawcę kosztów z tytułu zadośćuczynienia, których podstawą ustalania są przepisy kodeksu cywilnego mają charakter odszkodowawczy i wynikają z wadliwie wykonanej przez wnioskodawcę usługi. Z uwagi na niniejsze dyrektor KIS uznał, że kwota zadośćuczynienia jest wyłączona z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt. 22 ustawy o CIT – podkreśla Paulina Biskup-Nawrot, radca prawny w Kancelarii J.K.P. Legal.
Wydatek bez związku z przychodami
Ekspertka również wskazuje na orzecznictwo.
- W podobnym stanie faktycznym wydany został wyrok NSA z dnia 28 lutego 2023 r. w którym wskazano, że „celem zapłaty odszkodowania, zadośćuczynienia oraz renty na rzecz pacjentów jest zwolnienie się szpitala ze zobowiązań będących następstwem szkody wyrządzonej poszkodowanym pacjentom. Nie sposób tym samym racjonalnie wywodzić, w jaki sposób ich zapłata miałaby przyczynić się do wzrostu poziomu przychodów szpitala lub do zwiększenia szans na ich uzyskiwanie bądź na zachowanie lub zabezpieczenie przychodu. To samo dotyczy odsetek za zwłokę – podkreśla Paulina Biskup-Nawrot.
Zauważa ona, że NSA stwierdza, iż powołana przez stronę okoliczność, podobnie jak sam tylko związek wydatków z funkcjonowaniem Skarżącego to zdecydowanie za mało, by wydatki te uznać za spełniające kryterium związku przyczynowego między ich poniesieniem a zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Podkreślenia więc wymaga to, że ryzyka prowadzonej działalności nie można utożsamiać z dowolnym kształtowaniem stosunków w celu obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.”(sygn. akt. II FSK 1987/20).
-Sąd zwrócił uwagę, że zapłata zadośćuczynienia nie przyczynia się do wzrostu poziomu przychodów podatnika, a zatem wydatki poniesione na ten cel nie spełniają kryterium związku przyczynowego między ich poniesieniem, a zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Zarówno zatem dyrektor KIS jak i NSA stoją na stanowisku, że kwoty wypłacone tytułem zadośćuczynienia nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów – podkreśla Paulina Biskup -Nawrot.
Czytaj również: Kara za opóźnienie w wykonaniu umowy jest kosztem >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
