System kaucyjny w Polsce to mechanizm mający na celu zwiększenie poziomu recyklingu opakowań po napojach. Polega on na pobieraniu kaucji przy zakupie napojów w określonych opakowaniach (np. plastikowych butelkach PET do 3 litrów, szklanych butelkach wielokrotnego użytku do 1,5 litra oraz puszkach aluminiowych do 1 litra), którą konsument odzyskuje po zwrocie pustego opakowania do punktu zbiórki.

Podmioty zobowiązane:

  1. Przedsiębiorcy wprowadzający napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym – są zobowiązani do przystąpienia do systemu, oznaczania opakowań oraz zapewnienia odbioru zwróconych opakowań.
  2. Sklepy (punkty sprzedaży detalicznej) – mają obowiązek przyjmowania zwracanych opakowań i zwracania kaucji klientom. Sklepy o powierzchni powyżej 200 m² muszą przyjmować wszystkie opakowania objęte systemem, natomiast mniejsze sklepy – te, w których sprzedawane są napoje w opakowaniach objętych systemem – przyjmują tylko te opakowania, które sami wprowadzają do obrotu.
  3. Operator systemu kaucyjnego – podmiot odpowiedzialny za organizację i zarządzanie systemem, rozliczanie kaucji oraz logistykę odbioru i recyklingu opakowań.

Zakres obowiązków obejmuje: pobieranie i zwracanie kaucji, zapewnienie odpowiednich punktów zbiórki, prowadzenie ewidencji zwracanych opakowań oraz przekazywanie ich do recyklingu lub ponownego użycia. Celem systemu jest zmniejszenie ilości odpadów i zwiększenie poziomu odzysku surowców.

Konsekwencje wprowadzenia systemu kaucyjnego dla cen transferowych

Wprowadzenie systemu kaucyjnego wymaga analizy przepływów (zdarzeń gospodarczych) pod kątem podatkowym i przepisów o cenach transferowych.

System kaucyjny narzuca szereg nowych obowiązków na podmioty wprowadzające napoje w opakowaniach.

  1. Konieczność organizacji procesu zbiórki i wykorzystania odpadów;
  2. Konieczność poniesienia kosztów organizacji i wdrożenia systemu zarówno po stronie producentów wytwórców wprowadzających do obiegu produkty, jak również eksporterów;
  3. Wdrożenia systemu kaucyjnego jak i organizacja obsługi wymaga finansowania.

Z punktu widzenia cen transferowych należy zweryfikować, czy wejście do systemu kaucyjnego powoduje wystąpienie nowych transakcji, nowych zdarzeń gospodarczych pomiędzy podmiotami powiązanymi albo modyfikacje dotychczas istniejących przepływów.

Przykładowo, system kaucyjny zakłada powołanie operatora systemu i korzystanie z usług operatora. Należy zweryfikować czy podmioty korzystające z jego usług są powiązane z operatorem w rozumieniu przepisów o cenach transferowych.

Co więcej, należy sprawdzić, jakie wartości przepływów będą miały miejsce w ramach systemu kaucyjnego pomiędzy powiązanymi uczestnikami. Jeśli zostaną przekroczone ustawowe limity, konieczne będzie przygotowanie dokumentacji cen transferowych, analizy ustalającej poziom wynagrodzenia czy wreszcie zaraportowanie warunków transakcji w ramach raportowania cen transferowych na formularzu TPR.  Przypomnijmy, że wartość transakcji obligująca do dokumentowania w przypadku usług to 2 mln złotych, a dla towarów 10 mln złotych.

Odrębną kwestią jest określenie, jak w grupie zostaną rozłożone koszty wdrożenia i obsługi systemu oraz jego sfinansowania, który z podmiotów powinien je ponosić. Tutaj pomocne mogą okazać się klucze alokacji stosowane do podziału kosztów wew. grup kapitałowych. Pamiętajmy, że konieczne jest zapewnienie, aby klucze alokacji kosztów odpowiadały oczekiwanym korzyściom.

Pytanie o nieodpłatne wydania

W przypadku wprowadzenia systemu kaucyjnego wiele emocji budzi opodatkowanie tzw. nieodpłatnych wydań. Mówimy o wydaniach na cele promocyjne, marketingowe czy dla potrzeb własnych. Rodzi się pytanie, czy nieodpłatne wydania podlegają kaucji, a jeśli tak, to jak kaucje od nieodpłatnych wydań rozliczyć podatkowo. Jest to zagadnienie, które wymaga analizy od strony VAT (zarówno fakt podlegania kaucji od nieodpłatnych wydań opodatkowaniu, ale także sposób udokumentowania ewentualnej kaucji od nieodpłatnych wydań).

Również z perspektywy podatku dochodowego należy rozważyć wydania nieodpłatnie produktów np. próbek, wydania w celach promocyjnych, do testów czy wew. zużycia i ocenić, czy te wydania powinny podlegać kaucji oraz określić konsekwencja dla wydającego i otrzymującego nieodpłatne produkty. Wątpliwości mogą pojawić się np. czy w takiej sytuacji, jeśli kaucja zostanie naliczona będzie stanowić koszt uzyskania przychodu dla wydającego nieodpłatnie produkty. Po stronie podmiotu otrzymującego nieodpłatne produkty też pojawiają się wątpliwości, zwłaszcza jeśli nie wprowadzi ich do obrotu.

Pomimo wydania objaśnień przez Ministerstwo Finansów należy spodziewać się, występowania przez podatników z wnioskami o interpretacje indywidualne, ponieważ podatnicy będą chcieli zabezpieczyć pozycję podatkową.

Monika Palmowska, partner w Zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce