Tomasz Kręski: Czy polscy przedsiębiorcy wykorzystują potencjał ulgi badawczo-rozwojowej?
Maciej Królikowski: Z uwagi na fakt, iż ulga B+R funkcjonuje w polskim systemie podatkowym od niedawna, część przedsiębiorców wciąż nie jest świadoma możliwości skorzystania z tej metody zmniejszenia wysokości podatku dochodowego. Jednocześnie dość ograniczone zapisy ustawowe oraz ogólność definicji działalności badawczo-rozwojowej sprawiają, że przedsiębiorcy mają wątpliwości, czy wykonywane przez nich prace faktycznie stanowią działalność badawczo-rozwojową. Kwestia ta została opisana w raporcie o uldze badawczo-rozwojowej, przygotowanym przez Ayming Polska. Jak wynika z badania rynku, dojrzałość firm w zakresie identyfikacji działalności badawczo-rozwojowej jest wciąż bardzo niska. 45 proc. badanych firm z branż, w których działalność badawczo-rozwojowa powinna być integralną częścią regularnej działalności twierdzi, iż takiej działalności nie prowadzi.
Choć badanie przeprowadzono w okresie, w którym przedsiębiorcy powinni być świeżo po analizie możliwości obniżenia zobowiązania podatkowego, aż 35 proc. firm nie zdawało sobie sprawy, że mogą skorzystać z ulgi B+R. Według ubiegłorocznych danych Ministerstwa Finansów, w roku podatkowym 2017 z ulgi B+R skorzystało zaledwie 1133 podatników, w tym 619 podatników CIT.
Należy jednak pamiętać, że wówczas wartość odliczenia sięgała maksymalnie 50 proc. kosztów kwalifikowanych. Od 2018 r. jest to już 100 proc. dla wszystkich przedsiębiorstw i nawet 150 proc. dla centrów badawczo-rozwojowych. Z uwagi na fakt niedawno składanych zeznań podatkowych, Ministerstwo Finansów jeszcze nie udostępniło informacji dotyczących korzystania z ulgi w 2018 r. Mimo zwiększenia wartości odliczenia, można się spodziewać, że liczba podatników wzrosła nie więcej niż o 25-30 proc. Choć potencjał ulgi B+R jest ogromny, niestety przedsiębiorstwa w Polsce wykorzystują go jedynie w niewielkiej części.
Zobacz również: Ulga na badania i rozwój ciągle mało popularna >>
Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, aby skorzystać z ulgi badawczo-rozwojowej?
Po pierwsze przedsiębiorca musi prowadzić określoną ustawowo działalność badawczo-rozwojową. W tym miejscu należy zauważyć, że znaczna część przedsiębiorców utożsamia taką działalność z tą wspieraną w ramach dotacji na innowacje, co jest błędne, ponieważ są to zupełnie różne kwestie. Podstawową różnicą jest skala innowacyjności takich działań. O ile w przypadku dotacji na innowacyjność, prowadzone prace mają dążyć do wytworzenia produktów o unikatowych cechach i funkcjonalnościach, które, mają się znacząco różnić od produktów już istniejących na rynku i należy wskazać zapotrzebowanie na rynku na efekty tych prac, to w przypadku ulgi badawczo-rozwojowej jest zupełnie inaczej. Do ulgi kwalifikują się nie tylko zaawansowane innowacje, ale też działania prowadzone w ramach regularnej działalności przedsiębiorstwa, które noszą znamiona innowacyjności, jak na przykład ulepszenie receptury produktu. Ulga obejmuje działania, które są innowacje w skali danego przedsiębiorstwa i powstały w wyniku działań badawczo-rozwojowych. Co istotne, wyniki prowadzonej działalności nie mają znaczenia, dlatego ulgę można uzyskać również na projekty, które nie zakończyły się sukcesem lub wciąż trwają. Niestety, w związku z tym, że ulga obowiązuje w Polsce od niedawna, w wielu artykułach dotacje na innowacje określane są wymiennie jako ulgi badawczo-rozwojowe i odwrotnie – ulgi podatkowe są nazywane dotacjami. Z pewnością nie ułatwia to przedsiębiorcom w rozróżnianiu tych narzędzi.
Działalność B+R - branża budowlana >>
Działalność B+R - branża chemiczna >>
Działalność B+R - branża energetyczna >>
Drugim kluczowym warunkiem do skorzystania z ulgi B+R jest ponoszenie kosztów działalności badawczo-rozwojowej, które są uznane przez ustawodawcę za kwalifikowane. Podatnik musi je wyodrębnić w ewidencji księgowej i wykazać w zeznaniu podatkowym. Należy pamiętać, że z katalogu kosztów kwalifikowanych do ulgi wykluczono te zwrócone podatnikowi w innej formie, na przykład dotacji. Choć warto dodać, że w przypadku dotacji, wyłączenie to nie dotyczy tzw. wkładu własnego – można go objąć ulgą B+R.
Czym w takim razie są koszty kwalifikowane?
Katalog kosztów kwalifikowanych został określony przez ustawodawcę. Zaliczają się do niego koszty osobowe związane z wykonywaniem zadań powiązanych z działalnością badawczo-rozwojową, koszty materiałów i surowców wykorzystanych w procesie badawczo-rozwojowym, koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych czy specjalistycznych badań zakupionych od jednostek naukowych, a także odpłatnego korzystania z aparatury naukowo-badawczej. Podatnicy mogą odliczyć także koszty amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych użytych w trakcie prowadzenia działań B+R.
Działalność B+R - branża IT >>
Działalność B+R - branża motoryzacyjna >>
Działalność B+R - branża spożywcza >>
Od 2018 roku koszty kwalifikowane obejmują również koszty uzyskania patentów, ochrony wzorów użytkowych i przemysłowych, nabycia wykorzystywanego sprzętu oraz nabycia usług wymagających wykorzystania specjalistycznej aparatury naukowo-badawczej. Za koszty kwalifikowane uznaje się też te przeznaczone na wynajem i leasing innych urządzeń niezbędnych do prowadzenia działań badawczo-rozwojowych.
Rozliczenie tych kosztów wydaje się problematyczne.
Przedsiębiorcy często mają problem nie tylko z rozpoznaniem, które z prowadzonych przez nich prac stanowią działalność badawczo-rozwojową, ale też z oceną, czy koszt poniesiony na działalność B+R kwalifikuje się do skorzystania z ulgi. To główne przyczyny ubiegania się o indywidualne interpretacje podatkowe, wydawane przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Przykładowo, o ile sam koszt zakupionych towarów będzie stanowił koszt kwalifikowany, to uznanie za taki kosztu transportu uzależnione jest od dodatkowych czynników, które należy poddać dodatkowej weryfikacji.
Jeśli podatnik ma wątpliwości, co do tego, co może uznać za koszty kwalifikowane, najlepszym rozwiązaniem jest wystąpienie o wydanie interpretacji indywidualnej. Należy przy tym pamiętać o przygotowaniu szczegółowego opisu procesu B+R występującego w firmie.
Jak zatem prawidłowo udokumentować wydatki na badania i rozwój?
W prowadzonej dokumentacji należy określić i wydzielić dokładny zakres prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Należy przygotować komplet dokumentów potwierdzających związek oraz zakres poniesionych wydatków na B+R. Następnie podzielić te koszty i przyporządkować do właściwych kategorii ustawowych i wykazać w ewidencji księgowej. Kolejny krok to przygotowanie stosownej dokumentacji kadrowej z podziałem kosztów osobowych przypisanych do projektów badawczo-rozwojowych. Na koniec wszystkie poniesione koszty kwalifikowane należy wykazać w odpowiednim formularzu załączanym do rocznego zeznania podatkowego – CIT-BR lub PIT-BR.
Działalność B+R - konstrukcje stalowe >>
Działalność B+R - produkcja maszyn >>
Dokumentacja powinna być dokładna i prowadzona w sposób rzetelny. Pamiętajmy, iż ulga badawczo-rozwojowa jest nowością również dla organów podatkowych. W celu prawidłowej i dokładnej analizy poprawności zastosowania ulgi urząd skarbowy musi zagłębić się w specyficzne i specjalistyczne działania firmy, co stanowi dla niego nie lada wyzwanie, z uwagi na fakt konieczności poznania i zrozumienia techniczno-branżowych aspektów prowadzonego biznesu.
Dlatego również nie należy wychodzić z założenia, że jeżeli urząd zadaje pytania to ma na celu podważenie zasadności zastosowania ulgi badawczo-rozwojowej. Pytania te mają na celu dokładne wyjaśnienie procesu i zakończenie prowadzonych czynności sprawdzających wynikiem w pełni popartym stanem faktycznym, zgodnym z regulacjami ustawowymi.
Jeżeli mamy wątpliwości co do kompletności czy procesu przygotowania takiej dokumentacji, warto skorzystać z pomocy specjalistycznej firmy doradczej, która bazując na swoim doświadczeniu będzie w stanie udzielić wsparcia w tym zakresie. Obserwujemy, że część firm nie decyduje się na skorzystanie z ulgi ze względu na problemy związane z opracowaniem stosownej dokumentacji. Właśnie dlatego najlepszym rozwiązaniem jest bieżące gromadzenie dokumentacji działań B+R przez cały rok podatkowy, aby skorzystanie z ulgi było jak najprostsze.
Działalność B+R - branża tekstylna >>
Działalność B+R - farmacja i wyroby medyczne >>
Działalność B+R - finanse i ubezpieczenia >>
Na co szczególnie zwrócić uwagę przystępując do rozliczenia ulgi B+R?
Kluczowym krokiem do uzyskania ulgi B+R jest określenie, które działania i w jakim zakresie stanowią działalność badawczo-rozwojową. Należy jednak pamiętać, że do identyfikacji działań B+R nie wystarczy jedynie wiedza prawnopodatkowa – potrzebne są także kompetencje techniczne. W tym zakresie konieczna jest współpraca z działami B+R, inżynierami i pracownikami produkcyjnymi. Jeśli przedsiębiorstwo przeprowadzi gruntowną analizę działań B+R w organizacji, będzie miało szansę na uzyskanie wyższego odliczenia podatkowego.
Maciej Królikowski, dyrektor ds. kluczowych klientów w Ayming Polska, specjalista w zakresie podatków, członek International VAT Association, aktywnie współpracujący z administracjami podatkowymi na terenie Unii Europejskiej.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
