Pytanie

Na koncie podatkowym figurują zaległości podatkowe od 2007 r. (niezabezpieczone). Jak się okazuje podatnik zmarł przed 2007 r., nie odbierał nakazów podatkowych.

Czy na podstawie aktu zgonu można dokonać odpisu tych należności w dokumentach księgowych i jednocześnie zawiesić postępowanie podatkowe na lata kolejne? Na jaki okres można zawiesić postępowanie podatkowe?

 

Odpowiedź

  1. Okoliczność, o której mowa, nie jest przesłanką do umorzenia zaległości, bowiem tej zaległości – obiektywnie rzecz biorąc - nie ma; nie powstało bowiem zobowiązanie. W mojej ocenie należałoby zatem w pierwszej kolejności stwierdzić nieważność decyzji, o której mowa. Można to zrobić z urzędu.
  2. Śmierć strony stanowi przesłankę do zawieszenia postępowania. Dotyczy to oczywiście przypadku, w którym organ podatkowy nie zdążył wydać decyzji wymiarowych.

Przepisy postępowania nie precyzują, jak długo postępowanie może być zawieszone na podstawie przyczyny, o której mowa.

Uzasadnienie

Ad. 1)

Z tego, co wynika z opisu sytuacji przedstawionego w pytaniu, to już w momencie wydawania decyzji wymiarowych na podatnika X, ten podmiot już nie istniał (bowiem wcześniej umarł). Tak więc już w momencie wydania decyzji nie było strony postępowania. Decyzja nie miała istniejącego adresata.

W związku z powyższym decyzja, o której mowa (na podstawie której ustalono zobowiązania podatkowe) była niewykonalna w momencie wydania.

Zgodnie z przepisem art. 247 § 1 pkt 6 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - dalej o.p., organ podatkowy stwierdza nieważność decyzji ostatecznej, która była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały.

Wprawdzie w myśl przepisu art. 67d § 1 pkt 4 o.p. organ podatkowy może z urzędu udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych w postaci umorzenia zaległości podatkowych, jeżeli podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.

Powyższe dotyczy jednak przypadku, w którym powstało zobowiązanie podatkowe, które przerodziło się w zaległość podatkową, zaś następnie podatnik zmarł w określonych okolicznościach.

W sytuacji opisanej w pytaniu jednak mamy do czynienia z innych przypadkiem. Tam bowiem zobowiązanie podatkowe nie zdążyło powstać (nie mogło powstać). Bowiem w momencie, w którym organ podatkowy chciał określić zobowiązanie podatkowe, to próbował to robić wobec osoby, która już nie istniała.

Tak więc okoliczność ta nie jest przesłanką do umorzeni zaległości, bowiem tej zaległości – obiektywnie rzecz biorąc - nie ma; nie powstało bowiem zobowiązanie.

W mojej ocenie należałoby zatem w pierwszej kolejności stwierdzić nieważność decyzji, o której mowa. Można to zrobić z urzędu.

Zgodnie z art. 248 § 1 o.p. postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się z urzędu lub na żądanie strony. Zgodnie z przepisem art. 248 § 2 pkt 1 o.p. właściwym w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia.

Po stwierdzeniu nieważności decyzji, kiedy to zobowiązanie nie będzie już istnieć, dokona się stosownego odpisu, jako niebyłego.

Ad. 2)

W myśl art. 201 § 1 pkt 1 o.p. organ podatkowy zawiesza postępowanie w razie śmierci strony, jeżeli postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe.

W sytuacji opisanej w pytaniu – o ile podatnik pozostawił spadkobierców, na których przeszła własność przedmiotu opodatkowania – postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe.

W związku z powyższym śmierć strony stanowi przesłankę do zawieszenia postępowania. Dotyczy to oczywiście przypadku, w którym organ podatkowy nie zdążył wydać decyzji wymiarowych.

Przepisy postępowania nie precyzują, jak długo postępowanie może być zawieszone na podstawie przyczyny, o której mowa. Jedynie w odniesieniu do przyczyn zawieszenia postępowania wskazanych w art. 201 § 1b o.p. (wystąpienie do organów państwa obcego) wskazuje się, że zawieszenie postępowania nie może przekraczać łącznie trzech lat.

W tym przypadku takiego okresu wskazanego nie ma. W związku z tym postępowanie może być zawieszone tak długo, jak organ podatkowy będzie w stanie je podjąć (ustali, kto w istocie był stroną postępowania w sprawie wymiaru zobowiązań podatkowych za dane lata).