Nowe zwolnienie dla funduszy inwestycyjnych nie rozwiąże problemów

Ministerstwo Finansów zaproponowało w projekcie nowelizacji ustawy o CIT szersze niż dotychczas zwolnienie z podatku dla zagranicznych funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, co ma dostosować polskie przepisy do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE. Eksperci zwracają jednak uwagę, że mimo iż projekt miał usunąć lukę w przepisach, to nie rozwiązuje problemów rozliczeń za poprzednie lata. Fundusze nadal będą zmuszone do prowadzenia długotrwałych postępowań nadpłatowych.

Chodzi o projekt nowelizacji ustawy o CIT, którego celem jest dostosowanie przepisów ustawy do tez wyroków TSUE w dwóch polskich sprawach, w których określone warunki zwolnienia zawarte w art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT uznano za niezgodne z prawem wspólnotowym. Obecnie projekt znajduje się na etapie Komitetu ds. Europejskich. 

Jak uzasadnia resort finansów, projekt odnosi się przede wszystkim do wyroku TSUE w sprawie C-18/23 (F S.A. przeciwko dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej) z 27 lutego 2025 r., dotyczącego formy zarządzania funduszem inwestycyjnym. TSUE uznał art. 6 ust. 1 pkt 10a lit f. ustawy CIT uznano za niezgodny z prawem wspólnotowym w zakresie, w jakim warunkiem zwolnienia jest zarządzanie funduszem inwestycyjnym przez podmioty zewnętrzne (tj. podobnie do polskich funduszy inwestycyjnych, które są - zgodnie z przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych1 - zarządzane przez TFI). Zgodnie z wyrokiem, zagraniczne fundusze inwestycyjne, które na podstawie przepisów danego państwa są zarządzane wewnętrznie, powinny być uprawnione do zwolnienia podobnie jak fundusze zarządzane przez podmioty zewnętrzne. 

Projekt uwzględnia też wcześniejszy wyrok TSUE w sprawie C-190/12 (Emerging Markets przeciwko dyrektorowi Izby Skarbowej w Bydgoszczy) z 10 kwietnia 2014 r. W wyroku tym TSUE stwierdził o niezgodności polskich przepisów ustawy CIT z prawem wspólnotowym w zakresie, w jakim przepisy te wykluczają ze zwolnienia fundusze inwestycyjne z siedzibą w państwach trzecich. 

Czytaj więcej w LEX: CIT: Polska nie mogła wyłączać ze zwolnienia dywidend wypłacanych przez amerykański fundusz inwestycyjny >

Dostosowanie zwolnienia do orzecznictwa TSUE

By dostosować przepisy ustawy CIT do orzeczeń TSUE, resort zaproponował:

• zmianę zdania wstępnego w art. 6 ust. 1 pkt 10a i pkt 11a oraz art. 17 ust. 1 pkt 58 ustawy CIT poprzez usunięcie warunku posiadania przez instytucje wspólnego inwestowania i podatników prowadzących programy emerytalne siedziby w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG, przy założeniu, że spełnione będą odpowiednie wymogi w zakresie wymiany informacji;
• przeformułowanie warunku zawartego w art. 6 ust. 1 pkt 10a lit. f ustawy CIT w taki sposób, aby obejmował on również instytucje wspólnego inwestowania zarządzane wewnętrznie - jeżeli instytucje te prowadzą swoją działalność na podstawie zezwolenia właściwych organów nadzoru nad rynkiem finansowym państwa, w którym mają siedzibę, na zarządzanie takimi instytucjami wspólnego inwestowania albo zezwolenia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10a lit. c. (Warunek ten wpływa na możliwość stosowania zwolnienia zarówno na podstawie ww. art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy CIT, tj. dla zagranicznych funduszy typu otwartego, jak również na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 58 ustawy CIT, tj. dla zagranicznych funduszy typu zamkniętego lub stosujących podobne zasady inwestycyjne).

Projekt przewiduje też zmianę, która ma poprawić spójność przepisów. Chodzi o uzupełnienie warunku wskazanego w art. 6 ust. 1 pkt 10a lit. a ustawy CIT poprzez odniesienie się do państwa siedziby lub zarządu danej instytucji wspólnego inwestowania w miejsce wyłącznie państwa siedziby tej instytucji). Celem jest uregulowanie sytuacji specyficznych funduszy inwestycyjnych, które są rezydentami podatkowymi innego państwa niż państwo ich siedziby.

Umożliwi to polskim płatnikom zastosowanie zwolnienia z podatku u źródła (WHT) z tytułu wypłat dywidend, odsetek lub należności licencyjnych na rzecz:

• zagranicznych instytucji wspólnego inwestowania z siedzibą w państwach innych niż państwa UE lub EOG (bez postępowania o stwierdzenie nadpłaty).
• podatników prowadzących programy emerytalne, z siedzibą w państwach innych niż państwa UE lub EOG (bez postępowania o  stwierdzenie nadpłaty).
• zagranicznych instytucji wspólnego inwestowania zarządzanych wewnętrznie.

Jak uzasadnia MF, projektowane zmiany pozwolą na zminimalizowanie skali postępowań o stwierdzenie nadpłaty, inicjowanych przez zagraniczne fundusze inwestycyjne i emerytalne, wymagających wniesienia szerokiej dokumentacji i jej szczegółowej analizy przez administrację skarbową. Obecnie tego rodzaju postępowania trwają ok. kilku miesięcy, lub istotnie dłużej w przypadku wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. 

Jednocześnie wprowadzony zostanie dodatkowy wymóg informacyjny. 

- W celu ograniczenia nadużywania prawa do zwolnienia projekt przewiduje dodatkowe wymogi w zakresie automatycznej wymiany informacji o rachunkach raportowanych, odnoszące się do zagranicznych funduszy inwestycyjnych, określone w nowo dodawanym art. 6 ust. 3a i 3b oraz art. 17 ust. 13 i 14 ustawy CIT. Oznacza to, że z państwem siedziby lub zarządu funduszu inwestycyjnego powinna być zawarta -poza umową o unikaniu podwójnego opodatkowania - również umowa dotycząca automatycznej wymiany informacji podatkowych w ramach standardu CRS lub FATCA, umożliwiająca uzyskiwanie przez szefa KAS informacji o rachunkach prowadzonych przez instytucje wspólnego inwestowania na rzecz polskich rezydentów. W przypadku państw członkowskich UE warunek ten realizowany jest poprzez wdrożenie odpowiednich dyrektyw unijnych dotyczących automatycznej wymiany informacji - uzasadnia MF. 

Projekt przewiduje też możliwość zakwestionowania prawa do zwolnienia w przypadku nadużyć stwierdzonych na podstawie art. 22c
ustawy CIT.

Czytaj też w LEX: Zasady opodatkowania funduszy inwestycyjnych >

Pytanie o rozliczenia za poprzednie lata

Eksperci wskazują jednak, że projekt nie rozwiązuje wszystkich problemów.

Jak wskazuje Marek Kończak, radca prawny i menedżer w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, w trakcie prac na projektem objęto zwolnieniem również fundusze emerytalne z państw trzecich. To oczekiwana zmiana, ponieważ w pierwotnej wersji zakładano zwolnienie tylko funduszy inwestycyjnych z państw trzecich, co oznaczałoby niezasadną dyskryminację funduszy emerytalnych.

Według niego, proponowana nowelizacja nie adresuje jednak wielu innych kwestii. - Po pierwsze, nowe przepisy nie działają retroaktywnie, co oznacza, że historyczne spory o zwrot podatku pozostają nierozwiązane, a fundusze nadal będą zmuszone do prowadzenia długotrwałych postępowań za poprzednie lata. Co więcej, projekt zakłada, że ustawa znajdzie zastosowanie od 1 stycznia 2026 r. – tj. do tego dnia Polska będzie świadomie dyskryminowała zagraniczne fundusze inwestycyjne, za co będzie musiała zapłacić odsetkami w postępowaniu nadpłatowym - mówi Marek Kończak.

Po drugie, problemem jest nadgorliwość ustawodawcy - w zakresie wprowadzenia wymogu istnienia podstawy dla automatycznej wymiany informacji brak jest szczegółowego uzasadnienia poza lakonicznym stwierdzeniem o chęci ograniczenia nadużyć (bez wskazania, że takie nadużycia istnieją oraz wyjaśnienia dlaczego dotychczas wymagany mechanizm wymiany informacji nie jest wystarczający). Czyni to tę przesłanką potencjalnie niezgodną w prawem unijnym (w zakresie zakazu dyskryminacji i zasady proporcjonalności

Po trzecie, nie usunięto pozostałych podstaw dyskryminacji. - Wiele ze szczegółowych przesłanek art. 6 ust. 1 pkt 10a i 11a zostało uznanych (przynajmniej częściowo) za dyskryminacyjne (np. lit. a wymagająca podlegania opodatkowaniu, czy lit. d w zakresie bezpośredniości nadzoru) a odpowiednia uwaga (zgłoszona przez Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych) została uznana za niezasadną (wbrew bogatemu orzecznictwu sądów administracyjnych). W konsekwencji pozostaje czekać na kolejną nowelizację na usunięcie dyskryminacji również w tym zakresie. Miejmy tylko nadzieję, że nie będziemy już musieli czekać na wyrok TSUE a potem kolejnej dekady, aż ustawodawca postanowi dostosować polskie przepisy do prawa wspólnotowego - mówi Marek Kończak.

Podobne wątpliwości wyraża Paweł Lewandowski, ekonomista zajmujący się doradztwem biznesowym. - Zgodnie z deklaracjami MF, po wejściu w życie ustawy polski płatnik nie pobierze, co do zasady, podatku WHT - przy założeniu, że spełnione będą pozostałe ustawowe warunki zwolnienia. Zminimalizuje to konieczność wszczynania postępowania o stwierdzenie nadpłaty podatku. Jednocześnie resort zaznacza, że niektóre fundusze inwestycyjne lub emerytalne mogą nadal występować o stwierdzenie nadpłaty, w szczególności w przypadku braku pewności co do spełniania wszystkich ustawowych warunków zwolnienia. To oznacza, że nadal możliwe będą spory w tym zakresie - mówi Adam Wiśniewski.

Czytaj również: Kontrola w firmie - łatwiej będzie skorygować deklaracje

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.