Kiedy udzielenie pożyczki w rodzinie nie podlega PCC?
Generalnie tak, jednak zwolnienie takich pożyczek jest uzależnione od tego kto jest pożyczkodawcą i w jakiej wysokości została udzielona pożyczka
Zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) dalej u.p.c.c., zwalnia się od podatku pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.), w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, pod warunkiem:
- złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności,
- udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Zatem tym przepisem, ustawodawca zwolnił od PCC pożyczki udzielane przez małżonków, zstępnych, wstępnych, pasierbów, rodzeństwo, ojczymów i macochy (czyli najbliższych członków rodziny, nazywanych też czasami zerową grupą podatkową), mające wyłącznie formę pieniężną, pod warunkiem jednak, że właściwemu organowi podatkowemu zostanie złożona w terminie 14 dni od daty dokonania pożyczki deklaracja PCC, przekazanie pożyczki odbyło się za pośrednictwem rachunku bankowego, rachunku prowadzonego przez SKOK lub przekazem pocztowym, a wysokość pożyczki przekracza kwotę 9637 zł. W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z art. 7 ust. 5 pkt 2 u.p.c.c., w sytuacji gdy biorący pożyczkę powoła się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym, omawiane zwolnienie nie będzie miało zastosowania, a umowa pożyczki podlegać będzie opodatkowaniu wg najwyższej 20% stawki PCC.

Przepisy u.p.c.c., w art. 9 pkt 10 lit. c) zwalnia od PCC również pożyczki udzielane na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej (czyli małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów) do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu - na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn. Zatem udzielenie pożyczki przez osoby z I grupy podatkowej, w kwocie nie przekraczającej 9637 zł podlega zwolnieniu od PCC.

Pamiętać jednak należy, że jeżeli od tej samej osoby podatnik otrzymuje więcej niż jedną pożyczkę, do wartości ostatnio nabytej pożyczki dolicza się wartość wszystkich otrzymanych od tej osoby pożyczek w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym udzielono ostatniej pożyczki. Wówczas opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega kwota przekraczająca 9637 zł wg stawki 2% zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c. Natomiast zgodnie z art. 10 ust. 1 u.p.c.c. podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie PCC oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie czternastu dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Jeżeli natomiast pożyczka jest udzielana przez inne podmioty niż te, które należą do zerowej i pierwszej grupy podatkowej, to wówczas pożyczki te są zwolnione, na mocy art. 9 pkt 10 lit. d) u.p.c.c., do łącznej wysokości nieprzekraczającej kwoty 5000 zł od jednego podmiotu i 25.000 zł od wielu podmiotów - w okresach 3 kolejnych lat kalendarzowych, począwszy od dnia 1 stycznia 2009 r.

Tomasz Kaczyński