Z końcem lipca 2023 r. przywrócony został obowiązek raportowania krajowych schematów podatkowych. A to oznacza, że podatnicy mają obowiązek ich zgłaszania w ciągu 30 dni. Wciąż pojawia się szereg wątpliwości, jakie działania podatnika podlegają zgłoszeniu jako schemat. Dotyczą one m.in. fundacji rodzinnych powstających na mocy ustawy o fundacji rodzinnej, która weszła w życie 22 maja 2023 r.
Czytaj również: Obowiązek zgłoszenia MDR >>
MDR-y mogą dotyczyć także fundacji rodzinnych
- Utworzenie fundacji rodzinnej może pod pewnymi warunkami podlegać obowiązkowi złożenia informacji o udostępnieniu schematu podatkowego do szefa KAS. Podobnie w przypadku pewnych typów transakcji z udziałem fundacji w trakcie jej życia, w szczególności tych dokonywanych z podmiotami powiązanymi. Warto zatem zweryfikować swoje zamiary względem fundacji pod kątem MDR, zanim minie ustawowy termin na raportowanie, a ten pozostaje niezmieniony i jest dość krótki - wynosi 30 dni – mówi Michał Kwaśniewski, adwokat, partner w Quidea.
Wyjaśnia, że w przypadku MDR krajowych obowiązek raportowania dotyczy zdarzeń, których uczestnikiem jest tzw. kwalifikowany korzystający.
Chodzi o podmiot, którego:
- przychody lub koszty albo wartość aktywów tego podmiotu w rozumieniu przepisów o rachunkowości przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 mln euro, lub
- jeżeli udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2,5 mln euro, lub
- jeżeli korzystający jest podmiotem powiązanym z podmiotem, który spełnia te kryteria.
Co do zasady, obowiązek raportowania MDR dotyczy więc największych podmiotów, ale mogą być wyjątki. Jeśli uczestnik wdrożenia struktury fundacyjnej spełnia kryterium kwalifikowanego korzystającego, to trzeba rozważyć jakie ewentualne cechy rozpoznawcze mogą zostać spełnione.
Jakie szczególne cechy trzeba wziąć pod uwagę
Ordynacja podatkowa wymienia bowiem tzw. szczególne cechy rozpoznawcze, m.in.:
- przeniesienie praw do trudnych do wyceny wartości niematerialnych;
- przeniesienie pomiędzy podmiotami powiązanymi funkcji, ryzyka lub aktywów, jeżeli przewidywany roczny wynik finansowy przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) w trzyletnim okresie po tym przeniesieniu wyniósłby mniej niż 50 proc. przewidywanego rocznego EBIT, gdyby nie dokonano przeniesienia.
- Obie te cechy dotyczą jedynie transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Generalnie można uznać, że fundator i fundacja rodzinna będą podmiotami powiązanymi. Co więcej, w przypadku szczególnych cech rozpoznawczych w celu powstania obowiązku raportowania nie jest konieczne spełnienie kryterium głównej korzyści (motywu w postaci chęci osiągnięcia korzyści podatkowej). Z tego wniosek, że raportowaniu mogą podlegać zdarzenia (transakcje) w ogóle nie związane z szeroko pojętym planowaniem podatkowym – mówi Michał Kwaśniewski.
Podaje przykład, iż cecha rozpoznawcza dotycząca przeniesienia praw trudnych do wyceny jest ograniczona do wartości niematerialnych będzie spełniona, gdy fundator będzie wnosił do fundacji niektóre kategorie wartości niematerialnych i prawnych (WNiP). Co więcej, jeśli na dalszym etapie funkcjonowania fundacji dojdzie do wniesienia lub innej transakcji (np. sprzedaży) pomiędzy fundacją oraz podmiotami z nią powiązanymi (fundator lub np. jego rodzina), to również taka transakcja może podlegać raportowaniu.
Trudne do wyceny aktywa to takie, które w momencie przenoszenia nie miały wiarygodnie określonej wartości porównywalnej oraz prognozowane przychody czy założenia zastosowane przy ich wycenie obarczone są wysokim poziomem niepewności. Przykładem trudnych do wyceny aktywów może być: kod źródłowy, program komputerowy, baza klientów, know-how czy znak towarowy. Za przeniesienie trudnych do wyceny wartości niematerialnych może być uznane również przeniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
Po drugie, spadek EBIT może mieć miejsce, jeśli fundator (spółki z nim powiązane) będą wnosić składniki majątkowe używane w swojej działalności gospodarczej.
Uwaga na niższe opodatkowanie
Michał Kwaśniewski analizuje też przesłankę ogólnej cechy rozpoznawczej. W tym jednak przypadku oprócz cechy rozpoznawczej wdrożeniu musi towarzyszyć chęć osiągnięcia korzyści podatkowe (tzw. kryterium głównej korzyści).
Ta przesłanka może być spełniona w przypadku zmiany zasad opodatkowania, której skutkiem będzie efektywnie niższe opodatkowanie.
- Przykładowo, jeśli fundator nie ma np. kosztów nabycia akcji oraz wniesie je do fundacji, to transakcja ich sprzedaży za pośrednictwem fundacji nie byłaby efektywnie opodatkowana. Natomiast zawrócenie środków do fundatora byłoby opodatkowane 15 proc. CIT. Z kolei jeśli w hipotetycznej sytuacji fundator sprzedałby akcje, zapłaciły 19 proc. PIT. Efektywnie więc pod pewnymi warunkami ta cecha rozpoznawcza, czyli aspekt niższego opodatkowania, może być spełniona – mówi Michał Kwaśniewski.
Wątpliwości co do zgodności z prawem UE i Konstytucją
Jak wskazuje dr Izabela Andrzejewska-Czernek, radca prawny, przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych budzą kontrowersje od początku ich obowiązywania. Wymóg przekazywania organom podatkowym informacji o schematach został wprowadzony dyrektywą Rady UE 2018/822 z 25 maja 2018 r. (DAC6). Zgodnie z preambułą do dyrektywy, przepisy o schematach podatkowych mają poprawić funkcjonowanie rynków wewnętrznych poprzez zniechęcenie podatników do korzystania z transgranicznych uzgodnień z zakresu agresywnego planowania podatkowego. Jednak polskie przepisy wykraczają poza zakres dyrektywy m.in. poprzez objęcie obowiązkiem raportowania nie tylko schematów transgranicznych, ale również krajowych. Ogromne wątpliwości budzą też ograniczenia co do tajemnicy zawodowej. W styczniu 2020 r. Krajowa Rada Doradców Podatkowych złożyła w Trybunale Konstytucyjnym skargę na przepisy rozdziału 11a ordynacji podatkowej. KRDP zarzuciła naruszenie art. 17 Konstytucji, dotyczącego samorządów zawodowych, a szczególnie zasad tajemnicy zawodowej. Chodzi przede wszystkim o przepisy zobowiązujące do ujawniania schematów przez promotorów czy wspomagających. Jednak TK dotychczas nie wydał wyroku w tej sprawie.
Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 8 grudnia 2022 r. dotyczącym belgijskich adwokatów (sygn. C-694/20) jednoznacznie opowiedział się na nienaruszalnością tajemnicy zawodowej. TSUE uznał za niezgodne z prawem UE przepisy, które nakazują profesjonalnym pełnomocnikom powołującym się na tajemnicę zawodową poinformowanie innego pośrednika o obowiązku zgłoszenia schematu podatkowego. Mimo iż wyrok dotyczy przepisów belgijskich, może się odnosić również do przepisów polskich.
- Polskie przepisy są sformułowane w taki sposób, iż bardzo wiele transakcji można uznać za podlegające raportowaniu MDR. Dlatego kluczowa jest rola profesjonalnych pełnomocników w zakresie określenia, kiedy ten obowiązek nie występuje – zaznacza mec. Andrzejewska-Czernek.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
