Odpowiedź:
Dla celów rozpoznania kosztu uzyskania przychodu w CIT, cena nabytej usługi powinna być przeliczona na PLN po kursie średnim NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia tego kosztu. W praktyce cena jest przeliczana na PLN po kursie średnim NBP z ostatniego dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury (w omawianym przypadku byłby to kurs średni NBP z 19 października 2015 r.) bądź wykonania usługi (w omawianym przypadku byłby to kurs średni NBP z 14 października 2015 r.)
Jeżeli spółka stosuje podatkową metodę rozliczania różnic kursowych, a zaliczki zostały uregulowane w walutach obcych z kont walutowych spółki, wysokość kosztu uzyskania przychodu zostanie korygowana o różnice kursowe, ustalone w oparciu o różnice pomiędzy:
– kursem średnim NBP, po którym zaksięgowano koszt uzyskania przychodu (np. kurs średni NBP z 19 października 2015 r.) oraz
– kursami średnimi NBP z ostatnich dni roboczych poprzedzających płatność poszczególnych zaliczek.
Pomijam w odpowiedzi kwestię rozpoznania różnic kursowych od własnych środków.
Daty wystawienia faktur zaliczkowych są w tym kontekście nieistotne, a różnice kursowe między kursem zaksięgowania faktury zaliczkowej oraz faktury końcowej nie korygują wartości kosztu uzyskania przychodu. Różnica na rozliczeniach z kontrahentem (tzn. różnica „na kontrahencie” powstała z tytułu zaksięgowania kosztów po kursie innym niż kursy przyjęte do zaksięgowania faktur zaliczkowych) jest neutralna z perspektywy przepisów o CIT (tzn. nie koryguje ona kosztu uzyskania przychodów).

Uzasadnienie:
Na wstępie zakładam, że spółka stosuje tzw. podatkową metodę rozliczania różnic kursowych, a zaliczki w walutach obcych były regulowane z konta walutowego spółki. Jeżeli niniejsze założenia są nieprawidłowe, proszę o kontakt celem aktualizacji odpowiedzi.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.p., koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Na podstawie art. 15 ust. 4e u.p.d.o.p. za dzień poniesienia kosztu uważa się natomiast dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Mając na uwadze powyższe, spółka powinna zaksięgować koszt uzyskania przychodu na podstawie faktury ostatecznej z dnia 20 października 2015 r. Dla celów rozpoznania kosztu uzyskania przychodu faktura powinna zostać zaksięgowania po kursie średnim NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, lecz w praktyce podatnicy księgują faktury po kursie średnim z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień jej wystawienia (w omawianym przypadku wg kursu z 19 października 2015 r.) bądź wykonania usługi (w omawianym przypadku byłby to kurs średni NBP z 14 października 2015 r.). Podejście to – pomimo swojej sprzeczności z brzmieniem przepisów – w praktyce nie jest kwestionowane przez organy podatkowe.
Natomiast zgodnie z powszechnie jednolitym stanowiskiem organów podatkowych oraz sądów administracyjnych zapłacone zaliczki na poczet nabycia w przyszłości towarów i usług nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. Argumentem używanym przeciwko uznaniu zaliczki za koszt jest brak jej definitywności (tzn. zapłata zaliczki nie stanowi nabycia określonego świadczenia, które może nigdy nie mieć miejsca). W konsekwencji, faktury zaliczkowe nie powinny zostać zaksięgowane w sposób skutkujący rozpoznaniem kosztu uzyskania przychodu. Kursy walut, po jakich zaksięgowano faktury zaliczkowe, nie mogą mieć wpływu na wysokość rozpoznanego kosztu uzyskania przychodu. Różnice kursowe na rozliczeniach z kontrahentem z tytułu księgowania faktur zaliczkowych w walutach obcych (tzn. „różnica, która się pojawi na kontrahencie, jeżeli zaksięgujemy koszty po kursie innym niż kursy przyjęte do zaksięgowania fv zaliczkowych”) jest neutralna z perspektywy podatku CIT.
Jednakże wysokość kosztu uzyskania przychodu powinna zostać skorygowana o różnice kursowe, powstałe z tytułu płatności zaliczek, stanowiących formę częściowego uregulowania ceny nabycia usługi. Zakładając, że spółka rozlicza różnice kursowe tzw. metodą podatkową, określoną w art. 15a u.p.d.o.p., nabycie omawianej usługi generuje tzw. różnice kursowe na kosztach, określone w art. 15a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 3 pkt 2 u.p.d.o.p. W konsekwencji, wysokość kosztu uzyskania przychodu ulega skorygowaniu w oparciu o różnice:
– kursu średniego NBP po którym zaksięgowano koszt uzyskania przychodu (najprawdopodobniej kurs średni NBP z 19/10/2015 r. albo z 14/10/2015 r.) oraz
– kursów średnich NBP z ostatnich dni roboczych poprzedzających płatność poszczególnych zaliczek.

Dominik Klemens

Odpowiedzi udzielono 3.11.2015 r.