Stosownie do art. 229 ustawy z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) – dalej k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską.

Na tę opiekę składają się trzy rodzaje badań:

  1. wstępne, dla osób przyjmowanych do pracy lub pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe;
  2. okresowe, w terminie wyznaczonym przez lekarza medycyny pracy,
  3. kontrolne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.

Zobacz także: Skierowanie na badania kontrolne pracownika>>

Badania profilaktyczne pracowników

Aktem prawnym regulującym zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30.05.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 2067) – dalej r.b.l.p.
W praktyce organizowanie badań profilaktycznych polega na wydaniu pracownikowi skierowania na te badania, wskazania mu placówki medycyny pracy, z którą uprzednio pracodawca podpisał stosowną umowę, a także poinformowania go, do kiedy powinien przedstawić wymagane zaświadczenie lekarskie. Obowiązkiem pracownika jest natomiast wykonanie polecenia, poprzez umówienie dogodnego terminu wizyty w przychodni i dostarczenie pracodawcy zaświadczenia.
Pracodawca, który nie dopełnia swojego obowiązku popełnia wykroczenie, zagrożone grzywną w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 283 § 1 k.p.), którą może nałożyć w postaci mandatu karnego lub wystąpić z wnioskiem do sądu o jej nałożenie, inspektor Państwowej Inspekcji Pracy.

Zobacz także: Kiedy pracownik podlega ponownym badaniom profilaktycznym?>>

Niedopełnienie obowiązku

W przypadku pracownika, niedopełnienie obowiązku poddania się takiemu badaniu stanowi niedopełnienie obowiązku wynikającego z art. 211 pkt 5 k.p. i jest zagrożone karą porządkową, o której mowa w art. 108 k.p. (upomnienie, nagana lub kara pieniężna). Ponadto, pracodawca ma prawo – a wręcz obowiązek – nie dopuścić takiego pracownika do pracy, bez zachowania prawa do wynagrodzenia za czas jej wykonywania. Uporczywe uchylanie się od obowiązku poddania badaniom profilaktycznym, może również stanowić podstawę wypowiedzenia pracownikowi stosunku pracy w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. (por. m.in. wyrok SN z 10.05.2000 r., I PKN 642/99, OSNAPiUS 2001, nr 20, poz. 619).

 

MERITUM Bezpieczeństwo i higiena pracy

Józef Gierasimiuk, Jaromir Grabowski

Sprawdź  


W opisanej sytuacji, w której pracownik nie dopełnił wspomnianego obowiązku w wyznaczonym terminie pracodawca może go ukarać za niezdyscyplinowanie np. upomnieniem. Kara ta nie będzie dotkliwa, natomiast powinna uzmysłowić – zarówno pracownikowi, jak pozostałym pracownikom – że badania profilaktyczne nie są przywilejem, a jednym z podstawowych obowiązków pracownika w zakresie bhp.
Odnosząc się do kwestii urlopu wypoczynkowego, na którym przebywał pracownik w okresie, gdy nie posiadał ważnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do wykonywanej pracy, pracodawca nie ma podstaw do niepokoju. Na potwierdzenie można przytoczyć orzeczenia Sądu Najwyższego, zgodnie z którymi "nie jest sprzeczne z przepisami prawa pracy (art. 165 pkt 1 i art. 229 § 2 k.p.) rozpoczęcie zaplanowanego urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ustaniu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą pracownika, która trwała dłużej niż 30 dni" (wyrok SN z  20.03.2008 r., II PK 214/07). Z kolei w myśl wyroku SN z 9.03.2011 r., II PK 240/10 nie zachodzi (określona w art. 165 pkt 1 k.p.) sytuacja zobowiązująca pracodawcę do przesunięcia urlopu na termin późniejszy w przypadku pracownicy, która bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, w trakcie którego skończyła jej się ważność badań profilaktycznych, chciała skorzystać z urlopu wypoczynkowego. Nie są to wprawdzie orzeczenia dotyczące stanów faktycznych identycznych, jak w pytaniu, ale wyraźnie określają linię orzecznictwa w sytuacjach zbliżonych.
Niezwłocznie po zakończeniu urlopu wypoczynkowego pracownik powinien stawić się do pracy z ważnym zaświadczeniem lekarskim.

Zobacz także: Na podstawie jakich dokumentów stwierdza się uprawnienia lekarza do wykonywania badań profilaktycznych?>>

Więcej na ten temat w Serwisie BHP >