Urlop ojcowski to okres wolnego związanego z rodzicielstwem przysługującego wyłącznie ojcu dziecka. W okresie urlopu ojcowskiego pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia ale otrzymuje zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.
Ważne! Urlop ojcowski może być wykorzystywany zarówno w tym samym czasie, w którym matka korzysta z urlopu macierzyńskiego, jak też po tym okresie. Do urlopu ojcowskiego ojciec wychowujący dziecko ma także prawo niezależnie od tego, czy matka dziecka korzysta z jakichkolwiek uprawnień rodzicielskich. Urlop może być wykorzystany także przez ojca, który korzystał lub korzystać będzie np. z urlopu rodzicielskiego.
Prawo do urlopu ojcowskiego jest niezależne od podstawy nawiązania stosunku pracy, okresu zatrudnienia, wymiaru czasu pracy.
Czytaj również: Wkrótce rewolucyjne zmiany w urlopach rodzicielskich dla ojców>>
Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego / części urlopu ojcowskiego - WZÓR DOKUMENTU >
Nowy okres, przez który można korzystać z urlopu
Od 26 kwietnia 2023 r. pracownik - ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do:
- ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo
- upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Obecnie, tj. od 1 lutego 2023 r. (wejście w życie zmian dotyczących rodziców adopcyjnych) do 25 kwietnia urlop ten może być wykorzystywany:
- do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia albo
- do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Zmiana w znaczący zatem sposób ogranicza przestrzeń czasową, w której pracownik może podjąć decyzję o złożeniu wniosku o ten urlop, a konkretnie w której urlop ojcowski może być realizowany.
Ważne! W razie niewykorzystania przez ojca urlopu ojcowskiego – niezależnie od powodów - prawo do wnioskowania o ten urlop nie przechodzi na matkę dziecka ani na innych członków najbliższej rodziny dziecka. Niewykorzystany urlop ten przepada.
Czytaj w LEX: Elastyczna organizacja pracy w związku z rodzicielstwem >>
Regulacja przejściowa
Nowelizacja Kodeksu pracy zawiera jednak odnośnie okresu, przez który urlop może być realizowany przepis przejściowy. Zgodnie z art. 36 ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. , poz. 641), pracownik – ojciec wychowujący dziecko w dniu wejścia w nowelizacji ma prawo do urlopu ojcowskiego na zasadach określonych w przepisach dotychczasowych, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko:
- 24. miesiąca życia albo
- 14. roku życia, o ile nie upłynęły 24 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie tego dziecka.
Istotne zatem staje się to, czy w dniu 26 kwietnia 2023 r. pracownik będzie już ojcem, czyli czy dziecko urodzi się najpóźniej dnia 25 kwietnia lub 25 kwietnia uprawomocni się postanowienie orzekającego przysposobienie tego dziecka, czy też jeszcze nie. Jeżeli tak, to będzie miał 24 miesiące od porodu lub uprawomocnienia się wyroku na zrealizowanie prawa do urlopu ojcowskiego.
Przykład: dziecko pracownika A urodziło się 20 kwietnia, dziecko pracownika B urodziło się 30 kwietnia.
Przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia (art. 112 k.c.). Oznacza to, że ostatnim dniem wykorzystywania urlopu ojcowskiego jest dzień poprzedzający odpowiednio drugie lub pierwsze urodziny dziecka. Urlop ojcowski może być zatem realizowany do dnia poprzedzającego dzień urodzin dziecka – odpowiednio drugich lub pierwszych.
Pracownik A może skorzystać z urlopu ojcowskiego do dnia 19 kwietnia 2025 r., pracownik B zaś do dnia 29 kwietnia 2024 r.
Zobacz w LEX: Nowe urlopy rodzicielskie i inne zwolnienia od pracy >>
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe >>
Wymiar urlopu i wniosek o urlop
Urlop wynosi 2 tygodnie, może być wykorzystany jednorazowo lub w dwóch częściach, z których każda wynosi tydzień. Przez tydzień rozumiemy 7 dni kalendarzowych.
Ważne! Co do zasady nie ma możliwości udzielenia urlopu na okres np. 5 czy 11 dni. Wyjątkiem byłaby sytuacja, w której dziecko kończyłoby w trakcie wnioskowanego okresu rok. W takim przypadku pracownik mógłby korzystać do urlopu do dnia następującego przed 1 urodzinami dziecka, w praktyce mogłoby to objąć niepełne tygodnie.
Do 25 kwietnia obowiązuje zasada, zgodnie z którą urlop ojcowski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika - ojca wychowującego dziecko. Od 26 kwietnia wniosek składany będzie w postaci papierowej lub elektronicznej. Nie zmienia się termin wyprzedzenia – wniosek złożony powinien zostać w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Wniosek jest wiążący dla pracodawcy.
Pracodawca nie może odmówić udzielenia tego urlopu pracownikowi, który spełnia warunki do jego uzyskania i który złożył wniosek z wymaganym przepisami wyprzedzeniem. Jeżeli pracownik złoży wniosek o urlop ojcowski z naruszeniem 7-dniowego terminu, czyli np. tylko z 5-dniowym wyprzedzeniem, pracodawca ma prawo tego wniosku nie uwzględnić. Może jednak, w zależności od swego uznania, uwzględnić wniosek pracownika o urlop ojcowski złożony bez zachowania odpowiedniego terminu (stanowisko MPiPS z 3 grudnia 2009 r., DPR I 079–747/09).
Przykład: Pracodawca chciałby po 25 kwietnia utrzymać wnioskowanie tylko w formie papierowej – taką zasadę przewiduje w przepisach wewnętrznych.
Takie ograniczenie byłoby niedopuszczalne. Stanowiłoby to pogorszenie sytuacji pracowników w stosunku do tych możliwości wnioskowania, które przewidują przepisy art. 182(3) k.p. Nawet przy utrzymaniu takiego zapisy w regulacjach wewnętrznych w jego miejsce stosowana byłaby więc regulacja art. 182(3) k.p. w oparciu o art. 9 k.p.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
