Urlop na żądanie to wycinek z prawa do urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi. Jedyną odmiennością jest kwestia terminu jego udzielania - co do zasady wykorzystywanie urlopu następuje w dniach wskazanych (narzuconych) przez pracownika. Samo zaś udzielenie urlopu w pozostałym zakresie odbywa się na zasadach ogólnych, tzn. urlopu udzielamy na pełny dzień pracy (wyjątkowo jedynie na część dnia). W systemie równoważnym pracownik może skorzystać także z czterech dni urlopu na żądanie rozumianych jako 4 dni rozkładowej pracy tej osoby. Więcej piszemy o tym w Legal Alert.
Czytaj również: Urlop bezpłatny zawiesza prawa i obowiązki stron stosunku pracy>>
Czytaj więcej: Urlop na żądanie - komentarz praktyczny >>>
Cztery dni w roku kalendarzowym
Pracownik może domagać się udzielenia mu w roku kalendarzowym nie więcej niż 4 dni urlopu we wskazanym przez niego terminie (art. 167(2) Kodeksu pracy, dalej: k.p.). Pracodawca co do zasady powinien uwzględnić taki wniosek, a właściwie żądanie, które powinno do niego dotrzeć najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Istotne jest to, że nie jest to dodatkowy urlop w wymiarze 4 dni, ale pewien wycinek z rocznej puli urlopu (20 lub 26 dni), do którego przypisano jedynie pewną odmienność w zakresie samego terminu jego udzielania. Odbywa się ono w oderwaniu od ogólnych reguł wykorzystywania urlopów wypoczynkowych wynikających z art 163 k.p.
Mówimy o możliwości wskazania w ten sposób łącznie w trakcie roku 4 dni pracy, na jakie pracownik chciałby mieć udzielony urlop. Nie są to 4 dni „przeliczeniowe”, czyli 4 dni x 8 godzin.
Czytaj w LEX: Odmowa udzielenia urlopu na żądanie >>>
Czytaj w LEX: Urlop wypoczynkowy dla pracownika zatrudnionego na część etatu >>>
Z jednej strony są to więc cztery dni faktycznego wolnego, z drugiej wykorzystywany jest według zasad udzielania urlopów (z pominięciem kwestii uzgodnień terminów). W związku z tym mówimy o możliwości skorzystania z dnia wolnego, jako jednego dnia z puli czterech dni urlopu na żądanie, który to dzień obniży roczny wymiar godzin urlopowych o tyle, ile pracownik miał zaplanowanych do przepracowania na ten dzień. Jednocześnie przy wykorzystaniu wnioskowania o jeden dzień wypoczynku w oparciu o art. 1672 k.p. pozostaną pracownikowi do wykorzystania w tym trybie 3 dni.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Wniosek o udzielenie urlopu na żądanie >
- Wniosek pracownika tymczasowego o udzielenie urlopu na żądanie >
- Karta urlopowa (na żądanie pracownika) >
Urlop wypoczynkowy w wymiarze godzinowym
Urlop wypoczynkowy udzielany jest w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Jedynie w sytuacji, w której pracownikowi pozostało do wykorzystania mniej urlopu (co może np. wydarzyć się w systemach równoważnych pod koniec roku, jak też przy pierwszej pracy w życiu zawodowym) wolne może być udzielone na niepełny dzień pracy.
PROCEDURA Udzielania urlopu na żądanie >>>
Pracownik zatrudniony w systemie równoważnym może domagać się udzielenia mu 4 dni urlopu na żądanie w dniach, w których miał zaplanowane do przepracowania nawet po 12 godzin. W takim przypadku wykorzysta 4 dni z urlopu na żądanie, jednocześnie 48 godzin z rocznej puli godzinowej urlopu. Nie może mu zaś zostać udzielony urlop na 8 godzin w dniu, w którym ma zaplanowane 12 godzin pracy.
Ważne! W wyjątkowych sytuacjach pracodawca może odmówić udzielenia urlopu, ale ogranicza się do szczególnych przypadków. W wyroku z 11 września 2012 r. (sygn. akt III PK 17/12), Sąd Najwyższy orzekł, że obowiązek udzielenia urlopu „na żądanie” nie jest bezwzględny, a pracodawca może odmówić żądaniu pracownika ze względu na szczególne okoliczności, które powodują, że jego zasługujący na ochronę wyjątkowy interes wymaga obecności pracownika w pracy. Podobnie uznał sąd np. w wyroku z 28 października 2009 r. (sygn. akt II PK 123/09).
Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 7/2022 >>
Czy pracownik ma jeszcze prawo do urlopu?
Inną kwestią jest to, czy pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego. Jeżeli wykorzystał już w „zwykłym trybie” (np. uzgadniając z pracodawcą terminy) np. 200 godzin urlopu z 208 przysługujących mu w roku (26 dni x 8 godzin), to pozostaje mu 8 godzin. Faktycznie może złożyć wniosek o udzielenie urlopu w oparciu o art. 167(2) k.p., gdyż jeszcze w ten sposób nie realizował prawa do urlopu. Ma jednak jedynie 8 godzin urlopu, a zatem może wykorzystać go np. na 2 dni, w których zaplanowane miał po 4 godziny pracy, jeden dzień 8 godzinnej pracy albo 8 godzin w ramach dnia z wydłużonym wymiarem czasu zaplanowanej pracy ponad 8 godzin. W tym ostatnim przypadku urlop udzielony może zostać na część dnia pracy – spełniony jest warunek pozwalający na udzielenie urlopu na niepełny dzień pracy, jakim wystąpienie sytuacji, w której pracownikowi pozostało do wykorzystania mniej urlopu niż wynosi wymiar czasu pracy w danym dniu.
Podstawa prawna: art. 1542, 1672 Kodeksu pracy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
