Sejmowa Komisja ds. Petycji rozpatrzyła i przyjęła w środę, 2 stycznia 2022 r., odpowiedź Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej na dezyderat nr 114 skierowany do prezesa Rady Ministrów w sprawie uregulowania wypłaty świadczeń honorowych dla osób, które ukończyły 100 lat.
Sprawdź również książkę: Polski system emerytalny. Prawne uwarunkowania trzech filarów ebook >>
Potrzeba jednolitego uregulowania świadczeń honorowych
Komisja na posiedzeniu w dniu 5 maja 2021 r. rozpatrzyła petycję w sprawie w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej w zakresie wprowadzenia świadczenia honorowego dla 100-latków (BKSP-145-IX-191/20). Autor petycji postuluje podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej wprowadzenia świadczenia honorowego dla osób, które ukończyły 100 lat. Obecnie świadczenia dla nich są wypłacane na zasadach określonych w art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie. W petycji zauważono również, że w zależności od tego, kiedy dana osoba ukończyła 100 lat, może obecnie otrzymywać świadczenie honorowe w różnej wysokości. Różnicowanie zaś wysokości świadczeń przysługujących osobom, które ukończyły 100 lat, może budzić wątpliwości w aspekcie równego traktowania tych osób.
- W przekonaniu Komisji do Spraw Petycji świadczenia honorowe z tytułu wieku powinny być sprawiedliwe, uregulowane w ustawie i ujednolicone tak, by nie było różnic w wysokości świadczeń – w zależności od momentu ich przyznania – czytamy w dezyderacie nr 114 komisji. Jej członkowie zwrócili się w nim do rządu o przedstawienie stanowiska odnośnie konieczności jednolitego uregulowania tej kwestii. Komisja poprosiła o informację, jak obecnie wygląda praktyka i skala wypłacanych świadczeń dla 100-latków, zarówno w zakresie ich wysokości i liczby, jak też źródła finansowania (ZUS, KRUS, system mundurowy) oraz jakie są prognozy i tendencje na przyszłość.
Czytaj również: Świadczenie honorowe może ulec zmianie, bo coraz więcej Polaków dożywa 100 lat
ZUS, KRUS i inne organy rentowe
Jak poinformował Stanisław Szwed, wiceminister rodziny i polityki społecznej, osobom, które pobierają świadczenia emerytalno-rentowe wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, postępowanie o świadczenie honorowe podejmowane jest z urzędu. I tak, w 2016 r. prezes ZUS przyznał świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat 1017 osobom, w 2017 r. – 834, w 2018 r. – 857 osobom, a w 2019 r. i w 2020 r. – odpowiednio 1221 i 1571 osobom.
Liczba osób pobierających w 2020 roku świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat wyniosła 2,2 tys. osób, a kwota wypłat wyniosła 114 215,8 tys. zł. Od 1 marca 2021 r. wysokość tego świadczenia wynosi 4512,41 zł.
Według prognoz MRiPS, liczba osób, które ukończą 100 lat i w związku z tym wydatki na świadczenia honorowe dla nich będą systematycznie rosnąć – z szacowanych 3 tys. osób i 138,6 mln zł w 2021 r. do 3,9 tys. osób i 190,1 mln zł w 2022 r. Tendencja ta ma utrzymać się w latach następnych. I tak, odpowiednio w 2023 r. ma już być 4,7 tys. stulatków (a wydatki mają wynieść 246,1 mln zł), w 2024 r. – 5,4 tys. beneficjentów świadczenia honorowego (298,8 mln zł), w 2025 r. – 6,2 tys. osób (357,2 mln zł), by dojść do 9,7 tys. osób w 2030 r., kiedy to wydatki na ten cel maja sięgnąć 723,9 mln zł.
Jak podkreśla resort rodziny i polityki społecznej powołując się na informacje Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, przyznawanie przez prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) dodatkowego świadczenia osobom, które ukończyły 100 lat życia, odbywa się na zasadzie zwyczajowej. - Od 1972 r. świadczenia te były przyznawane przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na mocy decyzji podjętej przez Prezesa Rady Ministrów. Od powstania Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nastąpił podział kompetencji i pełny rozdział realizacji zadań z zakresu ubezpieczenia społecznego pomiędzy Prezesem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych a Prezesem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, co było konsekwencją odrębności obydwu instytucji ubezpieczeniowych. Spowodowało to potrzebę przejęcia przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego również zadań w zakresie obsługi emerytów i 
rencistów rolnych, którzy ukończyli 100 lat życia – czytamy w odpowiedzi MRiPS. Jak zapewnia ministerstwo, KRUS przyznaje dodatek z tytułu ukończenia 100 lat życia wyłącznie osobom pobierającym rolnicze emerytury lub renty, które osiągnęły 100 lat życia. Świadczenie dodatkowe dla stulatka jest ustalane na takich samych zasadach, jak dla emerytów i rencistów, którym świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Dodatek jest przyznawany z urzędu, czyli bez konieczności składania wniosku, po ukończeniu przez emeryta lub rencistę 100 lat życia. W 2020 r. przeciętna miesięczna liczba osób, której wypłacono dodatek z tytułu ukończenia 100 lat życia wyniosła 1032 osoby.
Z prognozy KRUS wynika, że w kolejnych latach liczba przyznanych dodatków z tytułu ukończenia 100 lat życia będzie utrzymywać się na porównywalnym poziomie.
Z kolei wojskowy organ emerytalny wypłaca to świadczenie co miesiąc, łącznie z przysługującym wojskowym świadczeniem emerytalno-rentowym, średnio 33 osobom (według stanu na dzień 31 maja 2021 r.).
Zasady wypłat trafią do ustawy
Wiceminister Szwed twierdzi, że kwestia wprowadzenia ustawowych rozwiązań dotyczących wypłaty świadczenia osobom, które ukończyły 100 lat życia była wielokrotnie podnoszona. - Wstępna analiza przedmiotowego zagadnienia wskazuje, iż w przypadku wprowadzenia przepisów, które usankcjonują obowiązujące zasady przyznawania i świadczeń honorowych, regulacje te nie powinny ze względów społecznych znacząco odbiegać od dotychczasowych rozwiązań – podkreślił Stanisław Szwed. I przekazał, że minister rolnictwa i rozwoju wsi poinformował o rozpoczęciu prac legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia przepisu regulującego przyznawanie przez Prezesa KRUS świadczeń honorowych osobom, które ukończyły 100 lat życia, sankcjonującego wieloletnią tradycję przyznawania takich świadczeń. - Projekt zmiany ustawy oczekuje w chwili obecnej na wpis do Wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów – dodał.
Jak przypomina MRiPS, świadczenie honorowe wypłacane jest od 1972 r. Prezes Rady Ministrów pismem z 6 stycznia 1972 r. upoważnił prezesa ZUS do przyznawania osobom, które ukończyły 100 lat życia, świadczeń wyjątkowych na podstawie art. 116 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. z 1968 r. Nr 3, poz. 6, ze zm.). Od 1 stycznia 1999 r. świadczenia w drodze wyjątku są przyznawane na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 291, z późn. zm.). Od 1 stycznia 1992 r. na mocy decyzji Ministra Pracy i Polityki Socjalnej wprowadzono zasadę, że wszystkim osobom, które kończą 100 lat życia — niezależnie od tego, czy pobierają świadczenie ustawowe czy też nie mają prawa do takich świadczeń — Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przyznaje w trybie wyjątku świadczenie równe kwocie bazowej, służącej do obliczania wysokości nowych świadczeń, obowiązującej w dniu ukończenia 100 lat życia. Świadczenia honorowe przyznawane są osobom posiadającym obywatelstwo polskie, zamieszkałym na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, jak i poza jej terytorium. Są one przyznawane niezależnie od wypłacanych świadczeń przyznanych na zasadach ogólnych, z zachowaniem prawa do przysługujących dodatków. Świadczenia honorowe finansowane są z budżetu państwa zgodnie z art. 84 ustawy emerytalnej i nie podlegają waloryzacji.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
