Do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wpisany został projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (nr UDER56). Za jego przygotowanie odpowiada Sebastian Gajewski, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej.
Jak podkreślają projektodawcy, celem projektu jest umożliwienie systemowego mechanizmu pozyskania danych przedsiębiorcy posiadającego konto płatnika składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych przez niektóre podmioty weryfikujące sytuację gospodarczą i finansową przedsiębiorcy, a tym samym usunięcie bariery administracyjnej. - Pośrednim skutkiem tej zmiany jest ograniczenie biurokracji oraz przyspieszenie niektórych procesów decyzyjnych w obrocie gospodarczym, co pozytywnie wpłynie na jej efektywność – twierdzą projektodawcy.
Czytaj również: Koniec z przechowywaniem papierowych zgłoszeń do ZUS przez pięć lat>>
Istota planowanych rozwiązań
Obecnie sprawdzenie rzetelności partnera biznesowego lub kontrahenta czy też udostępnianie informacji o nim w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, m.in. salda rozliczeń na koncie płatnika składek, liczby zgłoszonych osób do ubezpieczeń w ZUS, na potrzeby oceny kredytowej jest procesem czasochłonnym, wymaga wystąpienia z odpowiednim wnioskiem, oczekiwania na udzielenie odpowiedzi oraz przekazania tych informacji do banku lub instytucji finansowej. - Stanowi to utrudnienie organizacyjne dla przedsiębiorców, wpływa na efektywność instytucji i organów obsługujących, a także w ostateczności na płynność obrotu gospodarczego – przekonuje MRPiPS.
Dodatkowo przedsiębiorcy muszą dokonywać oceny wiarygodności swoich partnerów handlowych głównie w oparciu o dokumenty papierowe.
- Podkreślając potrzebę zmiany można odwołać się do raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) z 2024 r., zgodnie z którym kredyty i pożyczki krajowe stanowią 12,1 proc. źródeł finansowania nakładów inwestycyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach. Według danych tego raportu przedsiębiorstwa należące do MSP wygenerowały 45,3 proc. PKB (dane za 2021 r.) – zauważa ministerstwo.
I wskazuje, że ocena przez bank zdolności kredytowej jest jednym z podstawowych elementów zarządzania ryzykiem związanym z prowadzeniem działalności bankowej. Dla celu ustalenia, czy kredytobiorca ma zdolność kredytową, niezbędne jest przeprowadzenie przez bank badania różnych obszarów jego aktywności. Ubiegający się o kredyt, w tym również przedsiębiorca, jest bowiem zobowiązany do przedłożenia bankowi dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej. Z kolei bank, stosownie do przyjętej regulacji, uzależnia udzielenie kredytu od dokonanej oceny zdolności kredytowej ubiegającego się o kredyt. Po zawarciu umowy kredytu kredytobiorca jest zobowiązany do umożliwienia bankowi podejmowania wszelkich czynności, które są niezbędne do dokonania oceny jego zdolności kredytowej oraz kontroli spłaty i wykorzystania kredytu. Należy więc dbać o kompletność dostarczanej do banku dokumentacji, w tym o dostarczenie niezbędnych dokumentów/zaświadczeń z urzędów i instytucji – w zakresie ubezpieczeń, z ZUS, zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek lub rozliczenia salda na koncie płatnika składek.
- Cyfrowy dostęp pozwoliłby bankowi, za zgodą wnioskodawcy, uzyskać dane, skracając czas analizy i zmniejszając obciążenia - czytamy.
Sprawdź również książkę: Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz >>
Kolejną, istotną kwestią jest weryfikacja rzetelności partnera biznesowego/kontrahenta. Procedurę KYC1 reguluje ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2023 r., poz. 1124, z późn. zm.), gdzie w art. 33 i następnym wskazano, że instytucje obowiązane stosują wobec swoich klientów środki bezpieczeństwa finansowego. Procedura KYC dotyczy m.in. banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, przedsiębiorców prowadzących działalność kantorową, przedsiębiorców prowadzących działalność polegającą na obrocie lub pośrednictwie w obrocie dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, podmiotów prowadzących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Na potrzeby tej procedury instytucje proszą także o aktualizowanie dokumentów, składanie oświadczeń, wyjaśnienia. Aktualnie ocena ta jest wykonywana bez jakiegokolwiek automatyzmu, tj. w oparciu o analizę dokumentów.
- W okresie pandemii COVID-19 Polski Fundusz Rozwoju S.A. wykorzystywał dane z ww. publicznych rejestrów celem oceny kwalifikacji przedsiębiorcy do otrzymania subwencji finansowej z Tarczy Finansowej. PFR pozyskiwał z ZUS informacje dotyczące stanu zatrudnienia oraz salda na koncie płatnika składek. Stan zatrudnienia ustalano na podstawie imiennych raportów rozliczeniowych za określony okres, przekazując dane w podziale na liczbę pracowników, liczbę etatów oraz liczbę współpracowników. PFR wykorzystywał te dane do weryfikacji wniosków o subwencje finansowe oraz do późniejszego rozliczania i ustalania wysokości kwoty podlegającej zwrotowi - podkreślają autorzy projektu.
Weryfikacja obejmowała sprawdzenie zgodności danych zawartych w oświadczeniach przedsiębiorców z informacjami z baz danych ZUS, KAS oraz innych rejestrów publicznych, takich jak KRS, CEIDG czy GUS.
Aktualnie brakuje systemowego mechanizmu dostępu do danych, m.in. z ZUS, potrzebnych do oceny sytuacji przedsiębiorców. Propozycja zakłada utworzenie narzędzia, które – za zgodą przedsiębiorcy – umożliwi uzyskanie danych przez uprawnione instytucje (banki, instytucje finansowe, kontrahentów).
MRPiPS przewiduje, że wdrożenie projektowanych zmian przyczyni się przede wszystkim do:
- automatyzacji i przyspieszenia procesów oceny wiarygodności finansowej,
- zmniejszenia obciążenia administracyjnego dla przedsiębiorców,
- ułatwienia pozyskiwania danych przez banki, instytucje finansowe, kontrahentów,
- większej przejrzystości i rzetelności informacji gospodarczej,
- wzrostu efektywności procesów kredytowych.
Cena promocyjna: 168 zł
|Cena regularna: 280 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 210 zł
Projektowane zmiany
Wprowadzane rozwiązanie polega na nowelizacji przepisów art. 45 i art. 50 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350, 620 i 622) poprzez rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do pozyskiwania danych z ZUS (art. 50 tej ustawy), jak również poprzez rozszerzenie zakresu danych ewidencjonowanych na koncie płatnika (art. 45 tej ustawy). Przepisy zawarte w art. 50 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wskazują podmioty i organy, którym ZUS udostępnia dane z kont płatników składek dla celów realizacji obowiązków ustawowych. Są to m.in. sądy i prokuratorzy, organy podatkowe, Państwowa Inspekcja Pracy, Policja, Straż Graniczna, Służba Więzienna, komornicy sądowi i organy egzekucyjne w rozumieniu ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2025 r. poz. 132), minister właściwy do spraw gospodarki oraz minister właściwy do spraw rodziny, pracy i zabezpieczenia społecznego, organy realizujące świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz świadczenia wychowawcze, ośrodki pomocy społecznej, Komisja Nadzoru Finansowego, wojewodowie, Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. i PFR S.A.
Dlatego w celu umożliwienia realizacji celu projektu powyższą listę podmiotów uprawnionych poszerzono o banki, instytucje finansowe, instytucje kredytowe, instytucje pożyczkowe wymienione w art. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 1646, z późn. zm.), a także inne podmioty (osoby prawne, jednostki organizacyjne lub osoby fizyczne) będące przedsiębiorcami weryfikujące płatnika składek (przedsiębiorcę) w zakresie jego sytuacji finansowej, czy gospodarczej.
Dostęp do określonych danych z konta płatnika pozwoli ww. podmiotom na potwierdzenie czy przedsiębiorca kwalifikuje się do uzyskania kredytu, a także umożliwi zweryfikowanie jego rzetelności jako partnera biznesowego/kontrahenta w zakresie wypełniania przez niego obowiązków publicznoprawnych (terminowego opłacania należnych składek, do których poboru zobowiązany jest ZUS), a tym samym zweryfikowania jego płynności finansowej.
Dane podlegające udostępnieniu, zewidencjonowane na koncie płatnika składek w ZUS, to:
- numer NIP lub numer identyfikacyjny REGON, a jeżeli nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu,
- nazwa skrócona lub imię i nazwisko,
- okres rozliczeniowy,
- stan rozliczeń należnych składek, do poboru których uprawniony jest ZUS.
Dostęp do takich danych będzie możliwy za zgodą przedsiębiorcy, jako właściciela swoich danych, przy czym udzielona zgoda uprawnia do jednokrotnego uzyskania danych.
Zgoda wraz z danymi identyfikującymi osobę lub podmiot uprawniony do dostępu do danych płatnika składek będzie przekazywana do ZUS za pośrednictwem podmiotu uprawnionego wraz z wnioskiem o udostępnienie danych albo przez płatnika składek bezpośrednio do ZUS, a podmiot uprawniony występować będzie do ZUS o udostępnienie danych płatnika składek.
Zgoda płatnika składek, jako warunek uprawniający do dostępu do danych, będzie zapisywana na jego koncie w ZUS, o którym mowa w art. 45 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a tym samym o 1 tj. Poznaj Swego Klienta (ang. Know Your Client) przedmiotową zgodę rozszerzeniu ulegnie zakres dotychczas ewidencjonowanych na tym koncie danych. Dzięki tej zgodzie uprawnione podmioty mogłyby drogą elektroniczną uzyskać zestaw aktualnych i potrzebnych danych do wyżej wskazanych celów.
Z powyższych względów proponuje się zmiany do art. 45 i 50 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zmiana to będzie oznaczała również dostosowanie przez ZUS jego systemu informatycznego do udostępnienia danych zapisanych na kontach płatników składek w ZUS.
Przyjęcie projektu przez rząd planowane jest na lipiec 2025 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
