Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a także prosta spółka akcyjna i spółka akcyjna oferują różne możliwości, co ma wpływ zarówno na zasady działania, jak i na skutki podatkowe realizacji programu.
Czytaj również: ESOP, czyli jak skutecznie motywować kluczowych pracowników i kadrę menadżerską>>
ESOP w spółce z o.o.
Główną trudnością wdrożenia ESOP w spółce z o.o. jest rozdysponowanie na rzecz pracowników udziałów spółki. Przekazanie wymaga bowiem każdorazowo wypełnienia obowiązków z ustawy i może to nastąpić przez objęcie udziałów nowo utworzonych lub nabycie od dotychczasowych wspólników. Może wiązać się z podwyższeniem kapitału zakładowego, a także zmianą umowy lub wyrażeniem zgody przez zgromadzenie wspólników. Dodatkowo proces musi być zakończony wpisem nowego udziałowca w KRS, co również generuje koszty administracyjne i formalne.
Korzyści i obowiązki podatkowe w spółce z o.o.
Warto pamiętać, że istotą ESOP często jest przyznanie praw własnościowych w spółce za symboliczną kwotę, poniżej ich wartości rynkowej. Z perspektywy podatkowej zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będzie jednak objęcie nowopowstałych udziałów w spółce z o.o., niż nabycie już istniejących udziałów od aktualnych wspólników. W przypadku sprzedaży w ramach ESOP udziałów przez pozostałych wspólników za cenę niższą niż rynkowa, organ podatkowy może naliczyć przychód po jednej ze stron transakcji, tak jakby cena była rynkowa.
Sytuacja taka zasadniczo nie wystąpi w przypadku objęcia nowych udziałów w spółce z o.o. Aktualnie organy podatkowe przyjmują, że objęcie udziałów za wkład niższy od ich wartości rynkowej, nie powoduje powstania przychodu. Tak orzekł Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: DKIS) m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 7 października 2024 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.769.2024.1.KF. Podatek według stawki 19 proc. należy wtedy zapłacić dopiero w momencie sprzedaży uzyskanych udziałów. Rozwiązanie to jest więc bezpieczniejsze niż umowa sprzedaży udziałów po zaniżonej cenie (kiedy istnieje ryzyko wymierzenia podatku już w chwili nabycia udziałów).
Opisane wyżej skutki podatkowe dotyczą przyznania uczestnikowi programu klasycznych udziałów. Trzeba jednak mieć na uwadze, że inne skutki podatkowe mogą wystąpić przy wdrażaniu programów opartych o pochodne instrumenty finansowe. W większości przypadków przychody uzyskane z pochodnych instrumentów finansowych będą opodatkowane skalą podatkową 12 proc. lub 32 proc., tak samo jak przychody uzyskiwane z umowy o pracę czy kontraktu menedżerskiego.
Przykładem instrumentu pochodnego może być umowa opcji, na podstawie której pracownik może nabyć udziały spółki za określoną cenę, pod warunkiem że będzie wciąż jej pracownikiem za rok od momentu zawarcia umowy.
W takich wypadkach organy podatkowe przyjmują, że podatek do zapłaty może powstać już w momencie nabycia pochodnego instrumentu finansowego (jeśli ma on charakter zbywalny) lub jego realizacji (w podanym przykładzie realizacją opcji będzie nabycie udziałów). Tak np.: DKIS w interpretacji indywidualnej z dnia 21 grudnia 2023 r. (0114-KDIP3-1.4011.768.2023.2.MS2), zgodnie z którą realizacja nabytego nieodpłatnie instrumentu pochodnego, powoduje obowiązek zapłaty podatku. Wskazać należy, że są uzasadnione podstawy, aby takie stanowisko podważyć w postępowaniu przed sądem administracyjnym.
ESOP w spółce z o.o. może powodować różne obowiązki podatkowe, w zależności od rodzaju praw przyznawanych uczestnikom i treści stosunków prawnych łączących strony. Tym samym wdrożenie ESOP w spółce z o.o. wiąże się zwykle z większą liczbą trudności, jednak w dalszym ciągu jest rozwiązaniem wartym rozważenia.
Zobacz w LEX: Opodatkowanie zysków kapitałowych > >
Cena promocyjna: 164.49 zł
|Cena regularna: 329 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 230.3 zł
ESOP w S.A. i P.S.A.
Wdrożenie ESOP w spółce akcyjnej i prostej spółce akcyjnej jest zasadniczo bardziej naturalne. Akcje w tych spółkach mogą być emitowane w ramach nowej emisji lub istniejących akcji, co umożliwia elastyczne dostosowanie programu do potrzeb spółki i jej pracowników. Wprowadzić można także nabycie akcji na preferencyjnych warunkach.
Prosta spółka akcyjna nie ma kapitału zakładowego w tradycyjnym rozumieniu, a wartość wkładów jest symboliczna. Emisja akcji następuje bez konieczności podwyższania kapitału, a same akcje nie mają minimalnej wartości nominalnej. Całość procesu zwieńczona jest rejestracją w rejestrze akcjonariuszy, a nie w KRS, zatem proces powinien być co do zasady szybszy i prostszy.
W zakresie spółki akcyjnej procedura jest bardziej sformalizowana. Emisja nowych akcji wiąże się m.in. z podwyższeniem kapitału, uchwałą walnego zgromadzenia oraz rejestracją procesu nie tylko w rejestrze akcjonariuszy, ale również w KRS. Spółka może także posiadać dodatkowe obowiązki, jeśli mowa o emisji publicznej.
Czytaj również: Jak prawidłowo i zgodnie z przepisami wprowadzić program akcji pracowniczych?
Zobacz także w LEX: Wkład do spółki kapitałowej - konsekwencje w zakresie PIT > >
Korzyści i obowiązki podatkowe w S.A. i P.S.A.
W porównaniu do ESOP w spółce z o.o., programy realizowane w pozostałych dwóch typach spółek, uprzywilejowano pod względem podatkowym. Preferencja polega zasadniczo na odroczeniu momentu zapłaty podatku, aż do chwili sprzedaży akcji przez uczestnika.
W przypadku realizacji programów motywacyjnych polegających na przyznaniu akcji w spółce akcyjnej lub prostej spółce akcyjnej, na rzecz osób uzyskujących przychody ze stosunku pracy lub z działalności wykonywanej osobiście (np. w ramach kontraktu menedżerskiego), obowiązek podatkowy został przesunięty do chwili zbycia tych akcji. Co ważne, odroczenie zapłaty podatku obejmuje także sytuacje, gdy akcje są przyznawane w wyniku realizacji pochodnych instrumentów finansowych za cenę niższą niż rynkowa. W przypadku zatem nabycia akcji na postawie umowy opcji (w ramach programu motywacyjnego wdrażanego w spółce akcyjnej), podatek będzie trzeba zapłacić dopiero w chwili sprzedaży. Natomiast jak wskazano powyżej, w przypadku przyznania udziałów w spółce z o.o. na podstawie analogicznej umowy opcji, organy podatkowe uznają, że obowiązek może pojawić się wcześniej.
Sprawdź w LEX: Wysokość przychodów z tytułu wniesienia do spółki albo do spółdzielni wkładu niepieniężnego > >
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Komentarz >>
Wnioski
Wybór formy prawnej spółki ma istotny wpływ na efektywność wdrożenia ESOP oraz na obciążenia podatkowe dla pracowników i spółki. S.A. oraz P.S.A. oferują większą elastyczność w tworzeniu programów motywacyjnych, co czyni je bardziej atrakcyjnymi w kontekście planowania długoterminowych strategii zatrudnienia i rozwoju firmy.
Z uwagi na uproszczenia w opodatkowaniu, programy motywacyjne zwykle prościej jest realizować w S.A. i P.S.A. Wdrożenie takiego rozwiązania w spółce z o.o. także może być korzystne dla obu stron, chociaż zwykle wiąże się z większą liczbą obowiązków.
Paweł Skurzyński, radca prawny, wspólnik w PragmatIQ
Adam Moryń, aplikant radcowski w PragmatIQ Kancelaria Prawna
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.