Jednym z ułatwień dla samorządów, jakie wprowadziła w czerwcu tego roku tzw. tarcza 4 (czyli ustawa z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, Dz.U. z 2020 r., poz. 1086 ze zm.) było dodanie do art. 7 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych nowego ust. 4a.
Przepis ten umożliwił wójtom (burmistrzom, prezydentom miast), zarządom powiatów i zarządom województw dokonywania, w imieniu podmiotów zatrudniających, będących jednostkami organizacyjnymi danej jednostki samorządu terytorialnego, dokonanie wyboru instytucji finansowej, z którą te podmioty zatrudniające zawrą umowy o zarządzanie PPK. W związku z tym, że od 1 stycznia 2021 r. ustawa o PPK będzie miała zastosowanie do jednostek sektora finansów publicznych, w tym do samorządowych podmiotów zatrudniających, wiele z tych jednostek już teraz wybiera albo zamierza wkrótce wybrać instytucję finansową, która będzie prowadziła rachunki PPK uczestników programu zatrudnionych w tych podmiotach. Rozwiązanie wprowadzone tarczą 4 może ułatwić ten wybór.
Czytaj również: PPK w samorządach – czas goni, epidemia trwa, pieniędzy nie ma>>
Konieczny udział strony społecznej
Należy jednak podkreślić, że bez względu na to, w jakim trybie wybierana będzie instytucja finansowa, a więc czy będzie to jeden wspólny wybór, czy też każda z jednostek dokona go samodzielnie, udział w nim strony społecznej jest obowiązkowy. Oznacza to, że wybór musi zostać dokonany w porozumieniu:
- z przedstawicielami organizacji związkowych działających w jednostkach organizacyjnych objętych wyborem (a w przypadku, gdy wyboru dokonuje pojedynczy pracodawca w porozumieniu z działającą u niego zakładową organizacją związkową), albo w razie braku organizacji związkowych
- z przedstawicielami reprezentacji osób zatrudnionych działających we wszystkich jednostkach organizacyjnych objętych wyborem (a w przypadku, gdy wyboru dokonuje pojedynczy pracodawca w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym u tego pracodawcy).
Jeżeli na miesiąc przed upływem terminu, w którym podmiot zatrudniający jest obowiązany do zawarcia umowy o zarządzanie PPK (czyli do 26 lutego 2021 r., gdyż termin na zawarcie umowy o zarządzanie PPK dla podmiotów samorządowych upływa 26 marca 2021 r.), nie zostanie osiągnięte porozumienie ze stroną społeczną, wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu albo zarząd województwa sam wybierze instytucję finansową, z którą podmiot zatrudniający zawrze umowę o zarządzanie PPK. Podobne uprawnienie przysługuje też każdemu pojedynczemu pracodawcy – w razie, gdy wyboru instytucji finansowej dokonuje on samodzielnie.
Ważne: Nawet jeśli wyboru instytucji finansowej dokona wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu albo zarząd województwa w imieniu podmiotów zatrudniających, będących jednostkami organizacyjnymi danej j.s.t., umowę o zarządzanie PPK, jak i umowę o prowadzenie PPK każda z tych jednostek (pracodawca) zawierać będzie samodzielnie. Tę pierwszą w swoim imieniu, a tę drugą w imieniu zatrudnionych u niej osób.
Decyzja należy do wójta
Wybór instytucji finansowej przez organ zarządzający daną jednostką samorządu terytorialnego ma charakter fakultatywny. Ustawowy obowiązek wdrożenia PPK w dalszym ciągu spoczywa na każdej z jednostek organizacyjnych będącej podmiotem zatrudniającym. To, czy organ zarządzający danej jednostki samorządu terytorialnego będzie chciał skorzystać z przewidzianego w art. 7 ust. 4a ustawy o PPK ułatwienia i przeprowadzić wspólny wybór instytucji finansowej dla jednostek organizacyjnych tej jednostki samorządu terytorialnego, zależy od jego decyzji. Przepis stanowi bowiem, że wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu albo zarząd województwa może, w imieniu podmiotów zatrudniających, będących jednostkami organizacyjnymi danej j.s.t., dokonać wyboru instytucji finansowej.
Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów, na gruncie ustawy o PPK dopuszczalne jest pogrupowanie jednostek organizacyjnych danej j.s.t. przez organ zarządzający tej j.s.t. z uwagi na ich specyfikę, w celu przeprowadzenia wspólnego wyboru instytucji finansowej dla jednostek z danej grupy oraz przeprowadzenie przez organ zarządzający j.s.t. dla poszczególnych grup tych jednostek odrębnego wyboru instytucji finansowej. Wyboru instytucji finansowej należy dokonać na podstawie kryteriów wskazanych w art. 7 ust. 3 ustawy o PPK. Wydaje się zatem, że – na gruncie ustawy o PPK – w przypadku przeprowadzenia przez organ nadrzędny j.s.t. odrębnych wyborów instytucji finansowej dla różnych grup jednostek organizacyjnych danej j.s.t., każdy z tych wyborów będzie mógł zakończyć się wybraniem innej instytucji finansowej, najlepiej odpowiadającej specyfice jednostek z tej grupy.
Ważne: Uprawnienie organu zarządzającego j.s.t. do dokonania wspólnego wyboru instytucji finansowej, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK przez podległe jej jednostki organizacyjne, nie wyłącza ani nie modyfikuje innych obowiązków podmiotów zatrudniających nałożonych na nie w ustawie o PPK.
Sprawdź również książkę: Prawo do emerytury z ubezpieczenia i zaopatrzenia społecznego. Komentarz do ustaw z orzecznictwem >>
Zmiana instytucji finansowej tylko za zgodą przedstawicieli załogi
Wspólny wybór nie ma wpływu na dalsze funkcjonowanie PPK w podmiotach zatrudniających. To podmiot zatrudniający będzie realizował wszystkie obowiązki, jakie nakłada na niego ustawa o PPK. On też będzie mógł dokonywać zmian w umowie o zarządzanie PPK bądź ją wypowiedzieć. Wcześniej jednak, ma obowiązek zawrzeć taką umowę z inną instytucją finansową. Przy jej wyborze również istnieje obowiązek porozumienia z zakładową organizacją związkową działającą w tym podmiocie zatrudniającym lub przy jej braku z reprezentacją pracowników. W takim przypadku jednak nie będzie mieć zastosowania przepis pozwalający pracodawcy - w razie niemożności osiągnięcia porozumienia ze stroną społeczną - podjęcia decyzji samodzielnie (art. 7 ust. 5 ustawy o PPK). Przepis ten ma bowiem zastosowanie tylko do wyboru instytucji finansowej, z którą podmiot zatrudniający zawrze pierwszą umowę o zarządzanie PPK, gdyż tylko w tym przypadku jest on zobowiązany do zawarcia tej umowy i tylko w tym przypadku można mówić o „miesiącu przed upływem terminu, w którym jest zobowiązany do zawarcia umowy”. Podstawowym trybem wyboru instytucji finansowej w PPK jest wybór dokonany w porozumieniu ze związkami zawodowymi, a art. 7 ust. 5 ustawy o PPK stanowi niejako „bufor bezpieczeństwa”, którego celem jest uniknięcie sytuacji niezawarcia pierwotnej umowy o zarządzanie PPK w ustawowym terminie, z uwagi na brak porozumienia z tzw. stroną społeczną. W praktyce oznacza to, że zmiana instytucji finansowej bez zawarcia porozumienia z przedstawicielami załogi będzie niemożliwa.
Ważne: Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PPK podmiot zatrudniający może wypowiedzieć umowę o zarządzanie PPK tylko wówczas, jeżeli zawarł już umowę o zarządzanie PPK z inną instytucją finansową zarządzaną przez inne TFI, PTE, PrTE albo zakład ubezpieczeń.
Więcej na temat PPK na mojeppk.pl i pod nr telefonu 800 775 775. Zachęcamy również do korzystania z bezpłatnych szkoleń prowadzonych przez ekspertów PPK. Na szkolenia - zarówno stacjonarne, jak i on-line można zapisać się tutaj: https://www.mojeppk.pl/szkolenia.html.
Autor jest ekspertem PFR Portal PPK.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
