Ustawa z z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r., poz. 1135) zawiera dwie regulacje dotyczące dodatków specjalnych:
- dodatek obligatoryjnie przysługujący wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa w związku z zajmowanym stanowiskiem,
- dodatek, który może być przyznany pracownikowi samorządowemu z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań może zostać przyznany dodatek specjalny.
Warunki i sposób przyznawania dodatków z drugiej grupy doprecyzowywać powinien regulamin wynagradzania jednostki samorządowej.
Ważne! Ustawa wskazuje na przesłanki umożliwiające przyznanie dodatku, których w regulaminie nie można zmienić, czy rozszerzyć.
W postanowieniu z 27 lutego 2019 r. (sygn. akt III PK 82/18) Sąd Najwyższy stwierdził: - Warunkiem koniecznym, umożliwiającym wypłatę fakultatywnych składników wynagrodzenia pracownikom samorządowym, jest określenie przez pracodawcę w regulaminie wynagradzania zasad i sposobu ich przyznawania oraz wypłacania.
Czytaj również: Za dużo kategorii, za mało różnic – wynagrodzenia w samorządach do poprawy >>
Tylko na czas określony
Przesłanki pozwalające na przyznanie dodatku zdecydowanie wskazują na jego wyłącznie okresowy charakter:
- „okresowe zwiększenie obowiązków” może być wynikiem np. rozłożenia na innych pracowników zadań nieobecnego pracownika,
- „powierzenie dodatkowych zadań” -okresowość tej przesłanki wynika i z brzmienia przepisu (powierzenie dodatkowych zadań, a nie zmiana zakresu zadań - dodatkowe, czyli wykraczające poza zwykłe zadania; dodatkowe nie mogą zostać nałożone na czas nieokreślony, gdyż nie można mówić o nich jako o dodatkowych) i z regulacji dotyczących czasu pracy, postanowień umowy o pracę (lub powołania) dotyczących rodzaju pracy.
Ważne! Takie podejście do dodatku jest powszechnie reprezentowane przez doktrynę oraz przyjmowane przez RIO i GKO:
- Uchwała nr 23/64/2013 Kolegium RIO w Opolu z dnia 11 grudnia 2013 r.: użyte przez ustawodawcę określenie tytułu uzasadniającego przyznanie dodatku specjalnego bezwzględnie związane jest z okresowością sytuacji wskazanych w wymienionym przepisie. Powyższe dotyczy bowiem zarówno sytuacji związanej ze zwiększeniem obowiązków służbowych jak i powierzeniem dodatkowych zadań. Odmienna wykładnia w/w przepisu prowadziłaby, zdaniem Kolegium, w obowiązującym stanie prawnym, do naruszenia zasad ogólnych nawiązywania z pracownikiem samorządowym stosunku pracy i zasad jego wynagradzania (z zastrzeżeniem szczególnych zasad wynagradzania określonych w art. 36 ust. 3 i 4 u.p.s.) oraz zmian nawiązanego uprzednio stosunku wskutek zmian warunków pracy na czas nieokreślony (por. art. 42 K.p.);
- Uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 27 lutego 2019 r. (sygn. akt III PK 82/18): Dodatek ten, zgodnie z par. 8 Regulaminu Wynagradzania obowiązującego u pozwanego, mógł zostać przyznany z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań o wysokim stopniu złożoności lub odpowiedzialności. Dodatek przyznawany jest na czas określony, a w indywidualnych przypadkach na czas nieokreślony. Przy tak sformułowanym postanowieniu Regulaminu Wynagradzania można podać w wątpliwość, uwzględniając semantykę przepisu art. 36 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych, przyznawanie dodatków na czas nieokreślony.
Sprawdź również książkę: Prawo pracy >>
Czytaj też w LEX: Lewandowska Kamila, Lewandowski Tomasz, Wynagrodzenia pracowników samorządowych >
Na tym tle wyróżnia się orzeczenie Głównej Komisji Orzekającej z 23 czerwca 2016 r. (BDF1.4800.10.2016), w którego uzasadnieniu wskazano, że: - Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych upoważnia do przyznania dodatku specjalnego w sytuacji „okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań”. Ustawa ani rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych nie precyzują przesłanek nabycia, wysokości i okresu przyznawania dodatku. Natomiast w par. 11 ust. 1 regulaminu wynagradzana pracowników Starostwa Powiatowego w (...) ustalono, że z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań, pracownikowi może być przyznany dodatek specjalny, w wysokości adekwatnej do wykonywanych dodatkowych obowiązków lub zadań, z uwzględnieniem ich ilości oraz potrzebnych do ich wykonywania kwalifikacji. Zapis ten, stanowiący podstawę formalną przyznawania dodatków w tej sprawie, jest analogiczny do zapisu ustawowego. Nie ma żadnych podstaw gramatycznych, żeby przepis ten wykładać w sposób sugerowany przez rzecznika tj. przyjmować, iż przesłanka powierzenia dodatkowych zadań również musi być związana z występowaniem cechy "okresowości".
Podejście takie jest nie tylko bardzo wyjątkowe ale także uznać należy je za sprzeczne z wykładnią gramatyczną i celowościową przepisów.
Cena promocyjna: 71.11 zł
|Cena regularna: 79 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 55.3 zł
Maksymalny czas i powtarzalne okresy
Okresowy to dotyczący danego okresu, trwający pewien czas itp. Nie ma jednak wprost wyrażonych granic czasowych i trudno też takie sztywne granice określić. Przyjąć należy bezpieczne, potoczne podejście do okresowości, które wyklucza przyznawanie dodatku na okresu kilkuletnie.
Okresowy charakter tego dodatku musi zostać zachowany przy jego przyznawaniu, tzn. długość okresu, przez jaki ma przysługiwać ma nadal wskazywać na czasowe jedynie przyznanie tego świadczenia. Nie ma tutaj wprost wyrażonej granicy. Należy przyjąć, że dodatek przyznany na okres wieloletni przestawałby być świadczeniem okresowym, a byłby faktycznie stałym. Nie mielibyśmy w takiej sytuacji już do czynienia z „dodatkowością” zadania ale jego stałym wykonywaniem. Przykładowo czas 3 lat literalnie to czas określony ale trudno traktować go jako dopuszczalny w kontekście możliwości przyznania dodatku jedynie okresowo w związku z okresowym zwiększeniem obowiązków lub realizowaniem dodatkowych zadań.
Przyznawanie dodatków specjalnych w sposób ciągły, tj. na czas od stycznia do grudnia (co kwartał bądź co pół roku) i stosowanie tego samego mechanizmu w następnych latach, zaprzecza istocie dodatku specjalnego uregulowanego w art. 36 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych. W ten sposób dodatki specjalne stają się bowiem stałym składnikiem wynagrodzenia (uchwała Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 14 listopada 2018 r., 130/2018).
Wskazuje na to także GKO (orzeczenie z 28 kwietnia 2022 r., BDF1.4800.100.2021), w którym czytamy, że wykładnia językowa nakazuje jednak przyjąć takie rozumienie „okresowości” by rozumienie tej nazwy oznaczało stany nie cyklicznie powtarzające się o stałym charakterze. Słownikowe znaczenie tego wyrażenia oznacza bowiem: „trwający pewien czas”, „powtarzający się, występujący co pewien czas”, „dotyczący danego okresu” (por. słownik PWN).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
