Wymóg przeprowadzenia szkoleń z zakresu bhp, w tym instruktażu stanowiskowego dla pracownika przez bezpośredniego przełożonego wskazany jest w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) – dalej r.s.b.h.p.

Instruktaż stanowiskowy

Zgodnie § 8 r.s.b.h.p. szkolenie wstępne bhp jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje szkolenie wstępne ogólne, zwane "instruktażem ogólnym" oraz szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane "instruktażem stanowiskowym".
Instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach (§ 9 ust. 2 r.s.b.h.p.).
Instruktaż stanowiskowy, zgodnie z § 11 ust. 1 r.s.b.h.p. powinien być przeprowadzony przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku dla:

  1. pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych;
  2. pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1;
  3. ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.

Zobacz także: Szkolenie bhp powinno odbyć się w godzinach pracy>>

Należy pamiętać, iż pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk.
W przypadku wprowadzenia na stanowisku, o którym mowa w § 11 ust. 1 pkt 1 r.s.b.h.p., zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń - pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach.
Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony.
Liczba godzin instruktażu osób wymienionych w § 11 ust. 1 r.s.b.h.p., a więc pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym powyżej oraz ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką powinna wynosić minimum 8 godzin lekcyjnych trwających 45 minut.

Zobacz także: Szkolenie bhp służy identyfikacji i zwalczaniu niebezpiecznych czynników środowiska pracy>>

Instruktaż stanowiskowy powinien obejmować następujące zagadnienia:

  • 1. Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy, w tym w szczególności:
    • a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:
      • elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik, mający wpływ na warunki pracy pracownika (np. oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne, itp.);
      • elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy (np. pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe, wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i sygnalizacyjne, narzędzia pracy, surowce i produkty itp.);
      • przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu produkcyjnego (działalności) w całej komórce organizacyjnej i w zakładzie pracy;
    • b) omówienie zagrożeń wynikających przy określonych czynnościach na stanowisku pracy, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą i sposobów ochrony przed zagrożeniami oraz zasad postępowania w razie wypadku lub awarii;
    • c) przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania.
  • 2. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne.
  • 3. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora.
  • 4. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.
  • 5. Mówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.

Liczba godzin instruktażu pracowników administracyjno-biurowych powinna wynosić minimum 2 godziny lekcyjne trwających 45 minut. Instruktaż stanowiskowy powinien obejmować następujące zagadnienia:

Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy, w tym w szczególności:

  • a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:
    • elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik, mający wpływ na warunki pracy pracownika (np. oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne, itp.); 
    • elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy (np. pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe, wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i sygnalizacyjne, narzędzia pracy, surowce i produkty itp.);
    • przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu produkcyjnego (działalności) w całej komórce organizacyjnej i w zakładzie pracy;
  • b) omówienie zagrożeń wynikających przy określonych czynnościach na stanowisku pracy, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą i sposobów ochrony przed zagrożeniami oraz zasad postępowania w razie wypadku lub awarii;
  • c) przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania.

Zobacz także: Szkolenie okresowe bhp trzeba przeprowadzać rzetelnie>>
Przepis § 11 ust. 5 r.s.b.h.p. wskazuje, że instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.
Zgodnie z § 11 ust. 6 r.s.b.h.p. stanowi, że instruktaż stanowiskowy powinien zakończyć się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

Karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP

Należy dodać, że odbycie instruktażu stanowiskowego pracownik ma obowiązek potwierdzić na piśmie w karcie szkolenia wstępnego. Podpis stanowi potwierdzenie odbycia instruktażu i zapoznania się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych prac. Podpis pracownika powinien być złożony we właściwym miejscu w punkcie 4.1 karty szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.

Zobacz także: Jak należy postąpić w przypadku zaginięcia oryginalnej karty szkolenia wstępnego i instruktażu stanowiskowego?>>

Należy pamiętać, iż na karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w punkcie 4.1 powinno być wskazane imię i nazwisko przeprowadzającego instruktaż oraz złożony podpis Kierownika Komórki Organizacyjnej.
W sytuacji, gdy prowadzącym instruktaż stanowiskowy jest Kierownik Komórki Organizacyjnej, wtedy w punkcie 4.1 powinno być wskazane imię i nazwisko Kierownika Komórki Organizacyjnej, jako osoby przeprowadzającej instruktaż stanowiskowy, oraz złożony podpis Kierownika Komórki Organizacyjnej.
Gdy prowadzącym instruktaż stanowiskowy nie jest jednak Kierownik Komórki Organizacyjnej a inna osoba kierująca pracownikami, wtedy w punkcie 4.1 powinno być wskazane imię i nazwisko osoby kierującej pracownikami, jako osoby przeprowadzającej instruktaż stanowiskowy, oraz złożony podpis Kierownika Komórki Organizacyjnej.
Na karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w punkcie 4.1 powinien być podpis Kierownika Komórki Organizacyjnej, nawet w sytuacji gdy prowadzącym instruktaż stanowiskowy jest inna osoba kierująca pracownikami. Imię i nazwisko osoby faktycznie przeprowadzającej instruktaż stanowiskowy powinno być wpisane we właściwym miejscu punktu 4.1 karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.
W przypadku potrzeby ponownego przeprowadzenia instruktażu stanowiskowego należy wypełnić punkt 4.2 karty szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.
Punkt 4.2 karty szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP powinien być wypełniony w przypadkach, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 i 3 r.s.b.h.p., a mianowicie w razie:

  1. przeszkolenia pracownika przenoszonego na stanowisko robotnicze oraz inne, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych,
  2. przeszkolenia pracownika wykonującego pracę na kilku stanowiskach pracy, który powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk;
  3. wprowadzenia na stanowisku zmian dotyczących przeniesienia pracownika na stanowisko robotnicze oraz inne, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, wprowadzenia zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian.

Zobacz także: O dobrym szkoleniu słów kilka>>

Zobacz także: Szkolenie bhp pracownika tymczasowego nie zawsze jest wymagane>>

 

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.