Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowana została nowa wersja projektu ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznanych w czerwcu w latach 2009–2019 oraz rent rodzinnych po ubezpieczonych, którym przyznano emerytury w czerwcu w latach 2009–2019 (nr UD160). I to ona właśnie trafiła na Stały Komitet Rady.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Krywan Tomasz, Emeryci i renciści jako podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych>
Czytaj więcej:
Do poprawki nie tylko emerytury czerwcowe, ale i wcześniejsze>>
Rząd myśli nad rozwiązaniem problemu tzw. emerytur czerwcowych>>
Resort wycofał się z niekorzystnych rozwiązań
Najważniejsze zmiany w projekcie dotyczą rezygnacji z niekorzystnych dla emerytów czerwcowych propozycji takich jak np. ustalanie wysokości emerytury lub renty rodzinnej na wniosek złożony do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy czy zmiany zasad wykonywania przez ZUS wyroków sądowych dla emerytów czerwcowych. Więcej pisaliśmy o tym tutaj. Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego, zwracała wówczas uwagę na fakt, że ci, którzy do 30 czerwca br. otrzymają prawomocne orzeczenie w swojej sprawie, będą mieli wybór: albo skorzystają z dobrodziejstwa wyroku, albo z dobrodziejstwa tej ustawy. Dokonanie tego wyboru również oznacza konieczność złożenia wniosku do ZUS.
To byłoby pewne novum, jeśli chodzi o wykonywanie wyroków przez ZUS.
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Grzelińska Joanna, Postępowanie w sprawie świadczeń emerytalno-rentowych>
Czytaj więcej: Emeryci czerwcowi muszą się pilnować, by skorzystać na zmianie zasad waloryzacji>>
Ta propozycja się jednak nie ostała. Teraz w projektowanym art. 5 ust. 1 i 2 MRPiPS zaproponowało, aby Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawieszał z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia wysokości emerytury lub renty rodzinnej, prowadzone na podstawie tej ustawy, w przypadku gdy toczy się postępowanie administracyjne lub sądowe w przedmiocie ustalenia prawa lub wysokości emerytury lub renty rodzinnej. A w przypadku prawomocnego zakończenia postępowania w tej sprawie ZUS będzie podejmował z urzędu postępowanie zawieszone.
Zgodnie zaś z art. 6 projektu postępowania administracyjne i cywilne w sprawie ustalenia wysokości emerytury lub renty rodzinnej, w celu uwzględnienia art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a i 2b (dotyczącego zasad waloryzacji) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy toczą się do czasu uprawomocnienia się kończących je decyzji lub orzeczeń.
Ministerstwo chce natomiast, aby od dnia wejścia w życie tej ustawy nie było możliwe wszczynanie innych niż określone w tej ustawie postępowań administracyjnych i cywilnych w sprawie ustalenia wysokości emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w art. 1, w celu uwzględnienia art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a i 2b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Taką propozycją zawarło w projektowanym art. 7.
- Część zgłaszanych uwag została uwzględniona, najważniejsza to ta, że emerytury będą przeliczane z urzędu, a nie na wniosek. Ponadto rząd wycofał się z pomysłu umarzania postępowań administracyjnych i cywilnych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy. Postępowania te będą się toczyć do czasu uprawomocnienia kończących je decyzji lub orzeczeń. Projektodawca słusznie zrezygnował również z kontrowersyjnego pomysłu, zgodnie z którym z chwilą uprawomocnienia decyzji lub wyroków wydanych na podstawie przepisów ustawy miałoby dochodzić do wygaśnięcia z mocy prawa wszelkie roszczenia do ustalenia wysokości emerytury lub renty rodzinnej. Należy bowiem pamiętać, że wyrządzona niekonstytucyjnymi regulacjami szkoda, co do zasady może być kompensowana w ramach reżimu odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa na podstawie odpowiednich przepisów kodeksu cywilnego – mówi serwisowi Prawo.pl dr Andrzej Hańderek, radca prawny prowadzący własną kancelarię w Krakowie.
Co ważne, zgodnie z najnowszą wersją projektu (art. 4), wysokość emerytury lub renty rodzinnej (po ubezpieczonych, którym ustalono emerytury w czerwcu w latach 2009–2019 ) będzie podlegała ustaleniu przez ZUS z urzędu w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy, czyli od 1 stycznia 2026 r.
- ZUS ponownie obliczy wysokość świadczenia w dacie jego ustalenia, z zastosowaniem rozwiązania, że waloryzacji składek dokonuje się w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Tak ustalona wysokość emerytury i renty rodzinnej podlegałaby następnie waloryzacji na zasadach, jakie obowiązywały po dniu przyznania emerytury lub renty rodzinnej. Emerytura lub renta rodzinna w nowej wysokości, uwzględniającej wyżej opisane obliczenie przysługiwałaby od dnia 1 lipca 2025 r., to jest od dnia planowanego pierwotnie wejścia w życie ustawy wprowadzającej nowe rozwiązania. Należy bowiem wskazać, że pierwotny projekt ustawy zakładał jej wejście w życie od połowy 2025 r. Uwzględniając jednak fakt obowiązywania już ustawy budżetowej na 2025 r. uznano za właściwe przesunięcie daty wejścia w życie ustawy na dzień 1 stycznia 2026 r., tak aby wynikające z niej koszty były uwzględnione w ustawie budżetowej na 2026 r. Jednocześnie w trosce o zabezpieczenie interesów osób uprawnionych zdecydowano, że ustalenie nowej wysokości świadczeń nastąpi z urzędu oraz, że za okres między pierwotnie planowaną datą wejścia w życie ustawy, tj. 1 lipca 2025 r., a datą w której zostanie ustalone świadczenie w nowej wysokości, ZUS wypłaci różnicę kwot świadczeń w nowej wysokości oraz kwot wypłaconych świadczeń w tym okresie. Jednocześnie przewidziano gwarancję, że tak ustalona emerytura lub renta rodzinna nie może być niższa niż dotychczas wypłacana (art. 2 i 3 projektowanej ustawy) – wskazali autorzy projektu w uzasadnieniu.
Czytaj także artykuł w LEX: Kolek Antoni, Sobolewski Oskar, System emerytalny w procesie zmian>
Cena promocyjna: 296.1 zł
|Cena regularna: 329 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 98.7 zł
Emeryci czerwcowi bez prawa do wyrównania za okres od przyznania emerytury do 1 lipca 2025 r.
Jak podkreśla dr Andrzej Hańderek, aktualne pozostają dwie uwagi. Pierwsza, że emeryt dostanie wyrównanie wyłączenie za okres od 1 lipca 2025 roku do dnia ustalenia emerytur, które nastąpi po 1 stycznia 2026 roku. Tym samym zostanie pozbawiony wyrównania za okres od przyznania mu emerytury w latach 2009-2019 do dnia 1 lipca 2025 roku. I druga, że emeryt nie dostanie również żadnych odsetek.
Na to, że projekt nie dotyka problematyki rekompensat za przeszłość uwagę zwracało na etapie opiniowania projektu Forum Związków Zawodowych oraz NSZZ „Solidarność”. - W projekcie ustawy nie przewiduje się wyrównania wysokości ponownie ustalanego świadczenia za okresy przed wejściem w życie projektowanych przepisów, co budzi sprzeciw, gdyż ogranicza prawo świadczeniobiorcy do równego traktowania. Naprawienie szkody, jakim było pominięcie świadczeniobiorców, których dotyczy projektowana nowelizacja nie może ograniczyć się do jednorazowego ponownego przeliczenia świadczenia, ale powinno prowadzić do rekompensaty zaniżonych świadczeń. NSZZ „Solidarność” postuluje przyznanie tzw. czerwcowym emerytom odpowiedniego wyrównania wraz z odsetkami od utraconych w latach 2009-2019 świadczeń – napisali związkowcy w uwagach. Zarówno uwaga FZZ, jak i „Solidarności” nie zostały jednak uwzględnione przez ministerstwo.
Czytaj także artykuł w LEX: Smoliński Tomasz, Tyska Magdalena, Wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie emerytury osób urodzonych w 1953 roku>
- Sposób ustalania tzw. świadczeń czerwcowych nie został zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny ani przez sądy, gdyż wynikał w przypadku tych świadczeń z prawidłowo matematycznie przeprowadzanej waloryzacji rocznej. Ustawodawca ma jednak prawo dokonać zmiany, w tym wypadku na korzyść ubezpieczonych, zasad nowo przyznawanych świadczeń emerytalno-rentowych, czego dokonał w latach 2020-2021. W tym przypadku kwestionowane jest niedokonanie analogicznych zmian w przypadku świadczeń już realizowanych. Należy mieć jednak na względzie, że nowe rozwiązania, które są wdrażane nie muszą obejmować świadczeń już wypłacanych, których ryzyka spełniły się przed laty. Mając jednak na uwadze społeczne poczucie sprawiedliwości proponuje się zastosowanie nowych rozwiązań do świadczeń przyznanych również w latach 2009-2019, w zakresie uwzględniającym możliwości Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz budżetu państwa, a więc w zakresie wypłaty na bieżąco świadczeń w nowej wysokości, bez wyrównań. Jednocześnie mając na uwadze zaproponowane przez RCL wprowadzenie wyrównań w ograniczonym zakresie od czerwca 2020 lub od czerwca 2021 do ustalenia wysokości świadczeń, zgodnie z projektowaną ustawą, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zwróciło się do Ministerstwa Finansów z zapytaniem o możliwości budżetowe realizacji tej propozycji, ponieważ wstępne wyliczenia wskazują iż koszt takich wyrównań od czerwca 2021 r wyniósłby ok 0,9 mld zł – napisało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej odnosząc się do propozycji wypłaty wyrównań.
Dalej zaś podkreśliło: - Wychodząc naprzeciw zgłoszonym uwagom proponuje się przesunięcie daty wejścia w życie projektowanych rozwiązań z 1 lipca 2025 r. na 1 stycznia 2026 r. Przy czym jednak obliczona na nowo emerytura i renta rodzinna przysługiwać będzie uprawnionym od dnia 1 lipca 2025 r., zgodnie z pierwotną propozycją wejścia w życie projektowanych rozwiązań. Pozwoli to na właściwe uwzględnienie dodatkowych wydatków z FUS w ustawie budżetowej na 2026 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
