Dofinansowanie do wypoczynku

W sprawie potrzeby nowelizacji przepisów dotyczących świadczeń urlopowych i zasad ich przyznawania wystąpił poseł Krzysztof Piątkowski. Jego zdaniem, obowiązujące od ponad 30 lat przepisy, w tym te dotyczące tzw. wczasów pod gruszą, mogą ograniczać elastyczne podejście do planowania urlopów i dostosowania do indywidualnych potrzeb pracowników, wymagając od nich wykorzystania nieprzerwanego urlopu trwającego co najmniej 14 dni kalendarzowych jako warunku otrzymania świadczenia urlopowego. Stąd chce np. wiedzieć, czy rozważana jest nowelizacja ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa o zfśs), by zagwarantować pracownikom prawo do świadczenia urlopowego także wtedy, gdy wykorzystują przysługujący im urlop wypoczynkowy w częściach, a nie w formie nieprzerwanego 14-dniowego wypoczynku.

Czytaj również: Dzielenie urlopu wypoczynkowego na krótkie okresy ryzykowne dla pracodawcy >>

Czytaj też w LEX: Stefaniak Jadwiga, "Pod gruszę" czy po świadczenie urlopowe?>

Prawo do nieprzerwanego wypoczynku

- Przyjęte w Kodeksie pracy regulacje, dotyczące zasad udzielania pracownikom urlopu wypoczynkowego, w szczególności prawo pracownika do nieprzerwanego wypoczynku, mają na celu zagwarantowanie jego skutecznej realizacji. Podstawowym celem tego prawa jest umożliwienie pracownikowi pełnego odzyskania sił psychofizycznych. Istotne znaczenie ma z tego względu ciągłość urlopu - wskazała Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, minister rodziny, pracy i polityki społecznej w odpowiedzi na poselską interpelację. Powołała się przy tym na art. 152 Kodeksu pracy (dalej: k.p.), zgodnie z którym pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego nie może się on zrzec. Pracodawca, na podstawie art. 161 k.p., jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym uzyskał on do niego prawo.

Według ministerstwa, zasady korzystania z urlopu, zawarte w art. 162 k.p., dotyczące możliwości podziału go na części, stanowią o wyłącznym prawie pracownika w tym zakresie (pracodawca nie może podzielić urlopu na części bez wniosku pracownika), jednakże z zastrzeżeniem dotyczącym takiego organizowania wypoczynku, aby co najmniej raz w roku trwał on 14 kolejnych dni kalendarzowych. Rolą pracodawcy jest zadbanie, aby wymóg ten został spełniony.

Czytaj też w LEX: Stefaniak Jadwiga, Odpowiedzi na pytania dotyczące działalności socjalnej pracodawców, cz. I.>

-70%

[E-book] Kodeks pracy. Komentarz. Tom I i II

Krzysztof Wojciech Baran

Sprawdź

Cena promocyjna: 90.9 zł

Cena regularna: 303 zł

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 121.2 zł

Wsparcie wypoczynku pracownika

Realizacji przeznaczenia urlopu wypoczynkowego, z uwzględnieniem kodeksowych zasad jego udzielania, powinny służyć również rozwiązania dotyczące finansowego wspierania przez pracodawcę wypoczynku pracownika, określone w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2024 r., poz. 288). Dotyczy to zarówno przewidzianego w jej przepisach świadczenia urlopowego, wypłacanego przez małych pracodawców nietworzących zfśs, jak i świadczeń w ramach działalności socjalnej finansowanej z funduszu, przeznaczonych zgodnie z art. 2 pkt. 1 ustawy o zfśs na dopłaty do usług świadczonych na rzecz różnych form wypoczynku – przyjmowanych w zakładowym regulaminie funduszu - w drodze uzgodnień ze związkami zawodowymi, a gdy one nie działają z reprezentantem załogi.

Czytaj też w LEX: Preis Ewa, Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy>

Rozwiązania przyjęte w ustawie o zfśs uwzględniają możliwości i warunki działania poszczególnych grup pracodawców.

To dwa podstawowe rozwiązania:

tworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z którego pracodawca finansuje m.in. usługi na rzecz różnych form wypoczynku lub dofinansowuje wypoczynek organizowany przez pracowników i inne osoby uprawnione we własnym zakresie, według zasad określonych w zakładowym regulaminie zfśs;
wypłacanie pracownikom raz w roku świadczenia urlopowego (zamiast tworzenia funduszu). Podstawowym warunkiem jego przyznania jest korzystanie przez pracownika z wypoczynku urlopowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych (możliwość wypłacania ustawowego świadczenia urlopowego, prostszego i mniej kosztownego organizacyjnie niż tworzenie zfśs, dotyczy tzw. małych, pozabudżetowych pracodawców, zatrudniających mniej niż 50 pracowników, w etatach, według stanu na dzień 1 stycznia danego roku, którzy nie tworzą zfśs - art. 3 ust. 4 -6a ustawy o zfśs).

- Ustalając zasady wypłacania świadczenia urlopowego ustawa o zfśs pośrednio odwołuje się do art. 162 k.p. Pracownik, któremu przysługuje u danego pracodawcy urlop w pełnym wymiarze, nawet wówczas, gdy nastąpi podział urlopu na części, będzie korzystał z dofinansowania do części urlopu wypoczynku urlopowego trwającej co najmniej czternaście dni kalendarzowych. Tym samym finansowe wsparcie w formie świadczenia urlopowego umożliwia pokrywanie niezbędnych, zwiększonych kosztów organizowania dłuższego, nieprzerwanego wypoczynku, zgodnie z celem urlopu wypoczynkowego – podkreśla minister Dziemianowicz-Bąk. I dodaje: - Tworzenie funduszu świadczeń socjalnych, z którego, w ramach prowadzonej działalności socjalnej mogą być finansowane różne formy wypoczynku – nie tylko na rzecz samego pracownika, ale także jego rodziny, w szczególności dzieci w wieku szkolnym – zapewnia pracodawcy możliwości dostosowania reguł finansowania urlopu wypoczynkowego do zróżnicowanych potrzeb pracowników.

Przeznaczenie funduszu oraz zasady wydatkowania jego środków reguluje ustawa o zfśs. Zgodnie z jej art. 2 pkt 1, działalność socjalna finansowana z funduszu obejmuje m.in. usługi świadczone przez pracodawcę na rzecz różnych form wypoczynku oraz udzielanie pomocy materialnej w formie finansowej lub rzeczowej. Oznacza to, że finansowaniu lub dofinansowywaniu z funduszu podlega nabywanie usług na rzecz różnych form wypoczynku, przy czym przepisy nie wskazują konkretnych form ani sposobu ich nabywania.

Czytaj też w LEX: Stefaniak Jadwiga, Odpowiedzi na pytania dotyczące zakładowej działalności socjalnej>

Sprawdź również książkę: [E-book] Kodeks pracy. Komentarz. Tom I i II >>

Co może finansować pracodawca w ramach działalności socjalnej

Działalność socjalna organizowana przez pracodawcę może zatem obejmować zakup lub dopłacanie z funduszu do wszystkich dostępnych na rynku turystycznym usług wypoczynkowych, bez względu na sposób ich organizowania (np. w formie tzw. pakietów turystycznych, ale też zakupu pojedynczych usług, o których mowa w odrębnych przepisach o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, a w przypadku dopłacania z funduszu do usług wypoczynkowych dla dzieci pracowników – przepisach w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży). W ramach prowadzonej działalności socjalnej finansowanej z zfśs pracodawca może:

organizować i udostępniać pracownikom oraz innym osobom uprawnionym usługi wypoczynkowe w zakładowych obiektach socjalnych, zdefiniowanych w art. 2 pkt 4 ustawy o zfśs , jeżeli takie obiekty posiada,
nabywać usługi i imprezy turystyczne ze środków zfśs od organizatorów zewnętrznych oraz udostępniać je pracownikom i byłym pracownikom (emerytom lub rencistom) za odpłatnością uwzględniającą sytuację socjalną osoby uprawnionej,
dofinansowywać koszty takich usług zakupionych przez samych pracowników oraz emerytów lub rencistów u organizatorów zewnętrznych, według zasad określonych w regulaminie.

W ramach zakładowej działalności socjalnej funkcjonują też „wczasy pod gruszą”. Stanowi to uproszczoną formę bezpośredniego finansowego wsparcia pracowników korzystających z urlopu wypoczynkowego oraz innych osób uprawnionych do korzystania z zfśs i ich rodzin (art. 2 pkt 5 ustawy o zfśs). Świadczenie przyznawane jest na podstawie regulaminu funduszu i zwykle polega na udzielaniu z zfśs pomocy materialnej w formie finansowej, której wysokość jest uzależniona od sytuacji socjalnej (w szczególności materialnej) świadczeniobiorcy. Warunkiem otrzymania świadczenia jest korzystanie z urlopu wypoczynkowego. Jest to wypoczynek indywidualnie organizowany przez pracowników oraz byłych pracowników (emerytów lub rencistów) we własnym zakresie (bez pośredników instytucjonalnych) i polega na bezpośrednim nabywaniu usług turystycznych potrzebnych do zorganizowania wypoczynku (w szczególności: usług noclegowych, gastronomicznych, transportowych, przewodnickich oraz innych objętych tzw. programem wypoczynku).

Ustawa o zfśs nie przewiduje i nie reguluje zasad przyznawania „wczasów pod gruszą”. Jest to przedmiot regulacji zakładowych. Zasady korzystania z usług i świadczeń finansowanych z jego środków, z uwzględnieniem obowiązku stosowania kryteriów socjalnych wskazanych w art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs, oraz zasady podziału funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej, określa pracodawca w regulaminie uzgodnionym ze związkami zawodowymi, a gdy one nie działają – z reprezentantami załogi (art. 2 ustawy o zfśs). W związku z tym, także szczegółowe zasady i warunki nabywania, finansowania i przyznawania świadczeń stanowiących dopłaty do potencjalnych kosztów organizowania różnych form wypoczynku są przedmiotem postanowień przyjmowanych w regulaminie zfśs obowiązującym u danego pracodawcy.

Regulamin funduszu jest zakładowym prawem socjalnym, którego postanowienia powinny realizować ogólne zasady zawarte w ustawie. Dotyczy to również dopłat do kosztów wypoczynku zapewnianych pracownikom i innym osobom uprawnionym do korzystania z jego środków. Oznacza to, że regulamin zfśs nie powinien zawierać postanowień, których stosowanie różnicuje bądź znosi uprawnienia niektórych osób do korzystania z funduszu oraz wpływa na wysokość przyznawanych świadczeń ze względów pozasocjalnych. Chodzi np. o stosowanie względem byłych pracowników (emerytów lub rencistów) albo pracowników korzystających z urlopów rodzicielskich, bezprzedmiotowego warunku korzystania z urlopu wypoczynkowego.

Czytaj również: Plan urlopów nie musi być roczny >>

Warunek urlopowy przy przyznawaniu świadczeń z zfśs

W opinii ministerstwa, warunek urlopowy przy przyznawaniu świadczeń z zfśs związanych z organizowaniem wypoczynku, w szczególności we własnym zakresie, może być dodatkowo, wraz z oceną sytuacji socjalnej, stosowany wyłącznie w odniesieniu do osób, które mają prawo do urlopu. Dotyczy to pracowników, którzy zgodnie z celem i przeznaczeniem urlopu wypoczynkowego wypoczynek organizują w trakcie urlopu. Natomiast warunek urlopowy w sposób oczywisty nie może mieć zastosowania do osób nieposiadających prawa do urlopu ze względu na swój niepracowniczy status (emeryci i renciści) oraz pracowników organizujących wypoczynek w okresie korzystania np. z urlopów związanych z rodzicielstwem.

Jak poinformowała szefowa resortu, w Ministerstwie Rodziny Pracy i Polityki Społecznej nie planuje się podjęcia prac mających na celu zmianę przepisów ustawy o zfśs w części dotyczącej zasad wypłacania świadczenia urlopowego oraz dopłat z zfśs do wypoczynku, których szczegółowe zasady przyznawania są przedmiotem regulacji zakładowych.

Czytaj też w LEX: Fyszemberg Danuta, Wyjaśnienia dotyczące zakładowego funduszu świadczeń socjalnych>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.