Autor petycji złożonej w Sejmie (BKSP-155-X-548/25) proponuje nowelizację art. 154 kodeksu pracy w brzmieniu: „Pracownikowi będącemu rodzicem lub opiekunem prawnym osoby posiadającej orzeczenie o znacznym lub głębokim stopniu niepełnosprawności przysługuje corocznie prawo do dodatkowego, płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych”. W jego opinii wypełni to konstytucyjny obowiązek wspierania rodzin w trudnej sytuacji. Autor petycji potrzebę zmian uzasadnia tym, że opiekunowie osób z orzeczoną niepełnosprawnością są zmuszeni, żeby urlop wypoczynkowy przeznaczać nie na wypoczynek, ale na opiekę, m.in. na zapewnienie bieżącej opieki, organizację wizyt lekarskich czy zabiegów rehabilitacyjnych. - W praktyce oznacza to, że osoba sprawująca codzienną opiekę nad osobą niepełnosprawną nie dysponuje żadnym czasem odpoczynku, a dotychczasowy wymiar urlopu nie odpowiada jej sytuacji życiowej i zawodowej – czytamy w petycji. Dodatkowy urlop miałby ograniczyć absencję chorobową, wypalenie zawodowe i poprawić dobrostan opiekunów, a przez to przełożyć się na mniejsze koszty społeczne.

Czytaj również:  Nowy program wsparcia zawodowego dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami >>

Prawo nie określa, jak wykorzystać urlop

Dorota Dzienisiuk, ekspert ds. legislacji w sejmowym Biurze Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji, zwraca uwagę, że w polskim systemie orzeczniczym, zgodnie z ustawą o rehabilitacji nie ma głębokiego stopnia niepełnosprawności, a są stopnie znaczny, umiarkowany i lekki. Jedynie w stopniach niepełnosprawności intelektualnej rozróżnia się stopień głęboki według ICD-10. Prawniczka zwraca też uwagę, że petycja dotyczy tylko rodziców i opiekunów prawnych, a pomija inne osoby sprawujące opiekę nad wymagającymi jej członkami najbliższej rodziny. Zwraca uwagę, że przepisy kodeksu pracy i Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka nie odnoszą się wyraźnie do szczególnych uprawnień urlopowych osób sprawujących opiekę nad osobami zależnymi. - Wydaje się, że można twierdzić, że przepisy polskiego kodeksu pracy gwarantujące prawo do urlopu wypoczynkowego wszystkim pracownikom i wprowadzające szczególne uprawnienia dla pracowników sprawujących opiekę nad osobami niepełnosprawnymi realizują obowiązki państwa wynikające z tych zobowiązań. Nie jest determinowany sposób wykorzystania urlopu wypoczynkowego przysługującego „w naturze”. Sposób jego spędzania zależy więc od decyzji danego pracownika, która w praktyce może być uwarunkowana sytuacją tego pracownika lub jego rodziny – ocenia mec. Dorota Dzienisiuk.

Przypomina, że w polskim systemie prawnym obowiązuje od niedawna prawo do dodatkowego urlopu opiekuńczego w liczbie pięciu dni rocznie, w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Za członka rodziny uważa się syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. - Urlop opiekuńczy może być w szczególności wykorzystany na opisane w petycji czynności związane z opieką nad osobą zależną, a więc skorzystanie z niego może zwiększyć prawdopodobieństwo, że urlop wypoczynkowy zostanie przez pracownika wykorzystany na wypoczynek, a nie opiekę – uważa ekspertka. Równocześnie zwraca uwagę, że gdyby wprowadzono postulowany dodatkowy urlop dla opiekuna pracodawcy mogliby unikać ich zatrudniania i związanych z tym kosztów. Byłby to bowiem urlop płatny, a urlop opiekuńczy jest bezpłatny.

 

Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, związki zawodowe i spory zbiorowe >>


Potrzebne kompleksowe rozwiązania dla opiekunów

Mec. Dzienisiuk pomimo tych argumentów przyznaje, że sytuacja pracujących w ramach stosunku pracy opiekunów osób zależnych jest bardzo trudna, i że zasługują oni na wsparcie, także w zakresie realnych możliwości wypoczynku. To wymaga jednak dużo szerszych działań, niż tylko proponowana w petycji zmiana. - Przezwyciężenie trudności dostrzegalnych w praktyce i opisanych w petycji wymaga kompleksowych rozwiązań oraz głębszego rozważania form zatrudnienia, uprawnień osób niepełnosprawnych i ich opiekunów, interesów pracodawców oraz uwarunkowań różnych metod finansowania wypoczynku i opieki nad osobami niepełnosprawnymi – podkreśla prawniczka.

Sejmowa Komisja ds. Petycji nie uwzględniła żądania zawartego w petycji, a jedynie przekazała całość dokumentacji do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.