Pytanie:

Co oznacza, że księga wieczysta została zamknięta? Co z nieruchomościami wpisanymi do tej księgi?

Odpowiedź:
Zamknięcie księgi wieczystej nie może powodować żadnych skutków prawnych dla kogokolwiek. Zamknięcie księgi wieczystej nie decyduje również o pozbawieniu prawa, które jest ujawnione w tejże księdze. Zamknięta księga wieczysta zachowuje moc i znaczenie dokumentu urzędowego.

Zamknięcie księgi wieczystej

Zgodnie z § 17 ust. 1 rozporządzenia z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów – dalej r.s.p.k.w., zamknięcie księgi wieczystej jest czynnością o charakterze technicznym, której dokonuje się w razie:

  1. całkowitego przeniesienia nieruchomości do innej księgi wieczystej (polega to na odłączeniu nieruchomości z zamykanej księgi i przyłączeniu jej do innej księgi wieczystej, wskutek czego następuje całkowite przeniesienie nieruchomości do innej księgi wieczystej);
  2. gdy jej prowadzenie stało się bezprzedmiotowe (tj. gdy np. wygasło prawo ujawnione w księdze wieczystej);
  3. gdy wynika to z orzeczenia sądu (np. w sytuacji wydania w trybie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece wyroku nakazującego zamknięcie jednej z dwóch ksiąg wieczystych prowadzonych dla tej samej nieruchomości - por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 sierpnia 1996 r., sygn. akt II CKU 18/96, "Prokuratura i Prawo" nr 1/1997, s. 31);
  4. gdy przepisy odrębne tak stanowią (np. dotyczy to księgi wieczystej podlegającej migracji, której treść jest nieczytelna).

Jedna z ww. sytuacji musiała zaistnieć w niniejszym stanie faktycznym.
Trzeba mieć na uwadze, iż zamknięcie księgi nie może powodować żadnych skutków prawnych dla kogokolwiek. Zamknięcie księgi wieczystej nie decyduje również o pozbawieniu prawa, które jest ujawnione w tejże księdze. Zamknięta księga wieczysta zachowuje moc i znaczenie dokumentu urzędowego. W razie wniesienia przez rzeczywistego właściciela lub innego uprawnionego wniosku dotyczącego zamkniętej już księgi wieczystej zakłada się nową księgę po przeniesieniu do niej tego, co da się odwzorować z księgi zamkniętej. Wówczas wpis do nowej księgi jest orzeczeniem, stanowczym rozstrzygnięciem o materialnoprawnych podstawach przysługiwania prawa, które podlega zaskarżeniu.
Nawet w wypadku wadliwego i bezpodstawnego zamknięcia księgi wieczystej istnieje skuteczna droga sądowa dochodzenia ochrony przysługujących praw i roszczeń – por. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 2008 r., sygn. P 68/07, OTK-A 2008/10/180, Dz. U. z 2008 r. Nr 228, poz. 1525. Księgi wieczyste zamknięte wraz z aktami przechowuje się w archiwum w oddzielnej części pomieszczenia przeznaczonego do przechowywania ksiąg wieczystych. Z ksiąg tych wydaje się zaświadczenia co do treści wpisów w nich zawartych.