Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, która weszła w życie w dniu 13 października 2022 r., to nie tylko szeroko komentowane prawo holdingowe, ale również zmiany w zakresie funkcjonowania rad nadzorczych w spółkach kapitałowych. Nowe uprawnienia i obowiązki członków tego organu będą dotyczyły wszystkich spółek, również tych nieuczestniczących w grupie spółek w rozumieniu prawa holdingowego. Nowe regulacje mają ułatwić radom nadzorczym wypełnianie swojej roli, tj. sprawowanie nadzoru korporacyjnego w sposób sprawny i efektywny. Z uwagi na powszechne obowiązywanie nowych przepisów, warto przyjrzeć się bliżej rozwiązaniom, które wprowadzają.

Czytaj: Zmiana prawa holdingowego - w październiku ważna dla spółek reforma>>

PROCEDURA w LEX - NOWOŚĆ: Organizacja pracy rad nadzorczych w grupach spółek (prawo holdingowe) >>

Nowe obowiązki członków rady nadzorczej

Zgodnie z nowym przepisem art. 214 ze zn. 1 par. 1 oraz 387 ze zn. 1 par.  1 KSH, członek rady nadzorczej wykonując swoje obowiązki powinien (i) dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, oraz dochować lojalności wobec spółki. Analogiczny przepis został wprowadzony w odniesieniu do członków zarządów w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Warto zwrócić uwagę, że koncepcja lojalności członków organów wobec spółki pojawiła się w Kodeksie spółek handlowych wraz z poprzednią znaczącą nowelizacją tej ustawy, tj. wraz z wprowadzeniem do systemu prostej spółki akcyjnej. Członkowie organów prostej spółki akcyjnej (członkowie zarządu, rady nadzorczej oraz rady dyrektorów) również zobowiązani są do zachowania lojalności.

Czytaj więcej w LEX: Grupy spółek - nowe zasady organizacji prac rad nadzorczych (rozszerzone kompetencje i obowiązki) >>>

Zasada zachowania lojalności w praktyce oznacza, że każdy z wyżej wymienionych członków organów spółek ma wypełniać swoje obowiązki w taki sposób, jaki jest zgodny z interesem danej spółki. Odpowiedzialność członka organu za naruszenie obowiązku dołożenia staranności oraz dochowania lojalności oparta będzie na zasadzie winy z uwzględnieniem tzw. zasady business judgment rule. Nie poniesie zatem odpowiedzialności członek organu, który działał w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, opierając podejmowane przez siebie działania na podstawie adekwatnych informacji. Ustawodawca przyjął, że prowadzenie działalności gospodarczej nierozerwalnie związane jest z podejmowaniem ryzyka biznesowego, którego nie da się całkowicie wyłączyć. Zasada business judgment rule pozwala na wyłączenie odpowiedzialności członka organu za podejmowanie uzasadnionego ryzyka gospodarczego również w sytuacji, gdy podjęte decyzje okazały się błędne i wyrządziły spółce szkodę. Dla wyłączenia odpowiedzialności kluczowe jest oparcie decyzji o racjonalne przesłanki, wynikające np. z uzyskanych analiz, opinii i informacji, które w danych okolicznościach powinny być uwzględnione przy podejmowaniu decyzji.

Czytaj w LEX: Odpowiedzialność karna członków zarządu i rady nadzorczej w grupach spółek - komentarz praktyczny >>>

Czytaj więcej w LEX: Zasady odpowiedzialności cywilnej w grupie spółek >>>

Nowelizacja wprowadza również explicite obowiązek zachowania przez członka zarządu oraz członka rady nadzorczej tajemnic spółki również po wygaśnięciu jego mandatu.

Wzmocnienie kompetencji nadzorczych

Jak już wspomniałam, jednym z istotnych założeń nowelizacji było wzmocnienie kompetencji nadzorczych, nie tylko w spółkach należących do grupy spółek. Ustawodawca postanowił osiągnąć ten cel przez wprowadzenie kilku rozwiązań, krótko omówionych poniżej.

Przede wszystkim zarząd z własnej inicjatywy, bez wezwań i ponagleń ze strony rady nadzorczej, zobowiązany będzie do przedstawiania radzie określonych informacji. Do katalogu tych informacji należą m.in.:

  • uchwały zarządu i ich przedmiot, 
  • sytuacja spółki (w zakresie jej majątku, istotnych okoliczności prowadzenia spraw spółki),
  • postępy w realizacji wyznaczonych kierunków działalności spółki,
  • transakcje oraz innych zdarzenia lub okoliczności, które istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację majątkową spółki, w tym na jej rentowność lub płynność, oraz
  • zmianie istotnych informacji wcześniej udzielonych radzie nadzorczej.  Co do zasady, informacje powinny być przekazywane na każdym posiedzeniu rady (o ile sama rada nie postanowi inaczej), a także niezwłocznie po wystąpieniu zdarzeń z punktów (iv) oraz
  • ww.  kwestie mogą zostać odmiennie uregulowane w umowie wspólników/statucie. Wspólnicy spółki mogą postanowić nie tylko o ograniczeniu ww. katalogu, ale nawet o zupełnym wyłączeniu zastosowania tych regulacji w ich spółce.

Radzie nadzorczej przyznano również kompetencję do żądania od szerokiego grona osób (tj., zarządu, prokurentów, osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę lub wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze, a dotyczących spółki) przekazywania informacji, dokumentów, sprawozdań i wyjaśnień. Co ważne, zarząd nie może ograniczać radzie nadzorczej dostępu do żądanych informacji. Żądanie wyjaśnienia, dokumenty, etc. powinny być radzie przekazane niezwłocznie, przy czym nie później niż w ciągu dwóch tygodni, o ile samo żądanie nie przewiduje dłuższego terminu.

Czytaj więcej w LEX: Grupa spółek – definicja i praktyczne problemy holdingów >>>

Czytaj więcej w LEX: Wiążące polecenia w ramach grupy spółek - komentarz praktyczny >>>

 

W mojej ocenie, jednym z rozwiązań, które będzie często spotykane w praktyce, jest możliwość zaangażowania przez radę nadzorczą zewnętrznego eksperta (doradcy). Doradca, dysponujący fachową wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniem, będzie mógł zbadać określone przez radę aspekty funkcjonowania spółki. Co ważne, umowę z doradcą w imieniu spółki zawierała będzie rada nadzorcza. Dzięki temu rozwiązaniu, zarząd nie będzie mógł zablokować decyzji rady o zaangażowaniu eksperta. Możliwość zaangażowania eksperta została zróżnicowana przy poszczególnych spółkach. W przypadku spółki z o.o., umowa spółki musi przewidywać możliwość zaangażowania eksperta. Brak takich postanowień uniemożliwia radzie nadzorczej skorzystanie z nowych rozwiązań. Inaczej jest w przypadku prostej spółki akcyjnej oraz spółki akcyjnej. W przypadku tych dwóch typów spółek, wyłączną podstawę dla skorzystania z tego uprawnienia stanowią przepisy KSH. Umowa/statut spółki mogą jednak wyłączyć/ograniczyć prawo rady nadzorczej do zasięgania pomocy eksperta, np. poprzez upoważnienie walnego zgromadzenia do określenia maksymalnego łącznego kosztu wynagrodzenia wszystkich doradców rady nadzorczej, która spółka może ponieść w trakcie roku obrotowego.

 

 

O ile akcjonariusze nie postanowią inaczej w statucie, rada nadzorcza spółki akcyjnej będzie również wyrażała zgodę na dokonanie przez spółkę ze spółą dominującą, zależną lub powiązaną transakcji o określonej w przepisach wartości (tj., o ile wartość danej transakcji łącznie z innymi z tą samą spółką w ciągu roku obrotowego przekracza 10 proc.  sumy aktywów spółki). Regulacja ta daje większą kontrolę spółce akcyjnej nad transakcjami dokonywanymi pomiędzy spółkami powiązanymi.

Uregulowane zostało również tworzenie tzw. doraźnym lub stałych komitetów przed radę nadzorczą. Komitety będą delegowane do wykonywania określonych funkcji nadzorczych, przy czym takie delegowanie nie będzie zwalniało pozostałych członków z ich obowiązków.

Wzmocnienie kompetencji nadzorczych powiązane zostało z nałożeniem dodatkowych obowiązków sprawozdawczych na same rady nadzorcze. Do szczególnych obowiązków rady, poza koniecznością oceny sprawozdania finansowego i sprawozdania zarządu oraz oceny wniosków dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty, będzie należało sporządzanie oraz składanie zgromadzeniu wspólników/walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników takiej oceny oraz pisemnego sprawozdania z działalności samej rady nadzorczej. W praktyce, sprawozdanie będzie zapewne głównym źródłem informacji dla wspólników/akcjonariuszy o działalności rady w danym roku obrotowym oraz będzie stanowiło dla nich podstawę do podjęcia decyzji o udzieleniu absolutorium poszczególnym członkom rady nadzorczej.

Sprawdź książkę: Baran Mateusz (red.), Czarnecka Aleksandra (red.) "Prawo holdingowe. Praktyczny komentarz" >>>

Podsumowanie

Wprowadzane zmiany niewątpliwie ułatwią radom nadzorczym efektywne wykonywanie ich obowiązków. Możliwość zapraszania do współpracy eksperta, żądania dokumentów, informacji i wyjaśnień od szerokiego grona osób zaangażowanych w spółkę da radzie nadzorczej konkretne narzędzia do faktycznego sprawowania nadzoru. Dzięki temu, że zarządy będą zobowiązane do regularnego informowania rady o określonych zdarzeniach i transakcjach, rada nadzorcza będzie miała bieżącą wiedzę o sytuacji spółki i wszelkich istotnych zdarzeniach jej dotyczących.

Autorka: Joanna Fasula, Senior Associate w Praktyce Prawa Spółek, Fuzji i Przejęć kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

 

Nowość
Nowość
Kodeks spółek handlowych. Krajowy Rejestr Sądowy. Prawo przedsiębiorców. Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Udostępnianie informacji gospod

Sprawdź  

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.