Gwałtowny postęp technologiczny przy jednoczesnym wzroście liczby ludności spowodował, że do środowiska zaczęło trafiać coraz więcej odpadów i zanieczyszczeń, stare produkty zastępowano nowymi, a ich skład był coraz bardziej złożony i obcy środowisku. Ta wieloletnia, masowa produkcja bez zwracania uwagi na niszczenie środowiska naturalnego sprawiła, że pod koniec XX wieku ludzie stanęli przed poważnymi problemami ochrony tego, co jeszcze pozostało. To wtedy sformułowano zasadę „minimalizacji zanieczyszczeń u źródła”, a organizacje ekologiczne wymogły na rządach wprowadzenie kar za korzystanie ze środowiska. Okazało się to jednak niewystarczające; konieczna była świadomość pracowników przedsiębiorstwa, zaczynając od najwyższego kierownictwa, rzeczywistych kosztów niszczenia naszego otoczenia. Zwiększaniu tej świadomości miała służyć norma ISO 14001:2004, która opisuje system zarządzania środowiskiem (SZŚ). Została ona opracowana na podstawie normy brytyjskiej BS 7750 w roku 1996.
Norma w swej konstrukcji przypomina budowę modelu zapewnienia jakości według ISO 9000. Nie jest to zresztą podobieństwo przypadkowe. Jednakże ISO 14001 idzie o krok dalej - zawiera w sobie model ciągłego doskonalenia oparty na filozofii Czystej Produkcji. Zgodnie z definicją zawartą w ISO 14001 (punkt 3.2.), ciągłe doskonalenie to: „proces wzmacniania SZŚ w celu osiągania postępu w ogólnym oddziaływaniu na środowisko, w zgodzie z przyjętą polityką środowiskową organizacji”. Można więc stwierdzić, że jest to proces stałej poprawy całego systemu, którego celem jest doskonalenie osiąganych efektów przy równoczesnym realizowaniu koncepcji zrównoważonego rozwoju.
Oprócz ISO 14001 dotychczas wydano kilka norm zajmujących się SZŚ, wśród nich normę ISO 14004, która zawiera informacje przydatne przy wprowadzaniu systemu oraz normy ISO 14010, 14011 i 14012, w których znajdują się zasady potrzebne przy jego audycie.