Taki problem miała np. spółka NewCommerce Serwices, która udziela kredytów tylko w internecie na mocy umowy z bankami.
Urzędnicy z Rejestru odmówili weryfikacji danych zawartych w dowodzie osobistym starającego się o kredyt klienta spółki z danymi z Rejestru, a Minister Cyfryzacji potwierdził słuszność tej decyzji.
Interes prawny do udowodnienia
Zgodnie bowiem z art. 44h ust. 1 cytowanej ustawy, dane ze zbiorów meldunkowych, zbioru PESEL oraz ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych udostępnia się wymienionym w nim podmiotom, o ile są one niezbędne do realizacji ich ustawowych zadań. W ust. 2 pkt 1 i 3 przepis ten stanowi, iż dane, o których mowa w ust. 1, są udostępniane także osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą w tym interes prawny. Natomiast innym osobom i podmiotom mogą być udostępnione, jeżeli uwiarygodnią one interes faktyczny w otrzymaniu danych i za zgodą osób, których dane dotyczą.
Czytaj: MSW: wkrótce państwowe rejestry w jednym systemie>>
Radca prawny Marta Stanisławska, która reprezentuje skarżące spółki twierdzi, że pośrednicy kredytowi muszą weryfikować dane klientów, którzy przysyłają drogą elektroniczną skany dowodów osobistych. Dane z tych dowodów trzeba sprawdzić w Rejestrze Dowodów Osobistych.
- Bez dostępu do Rejestru nie można sprawdzić, że dowód jest prawdziwy - uważa mec. Stanisławska. - Pośrednik kredytowy ma obowiązek weryfikacji potencjalnych kredytobiorców, wynikający z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Pośrednik nie ma wglądu w oryginał dowodu osobistego, gdyż posługuje się tylko skanami - dodała.
Przeciwnego zdania jest sędzia Sądu Okręgowego Aleksandra Westra. - Jeśli spółka nie wykaże interesu prawnego, a jedynie faktyczny, to nie ma prawa korzystać z Rejestru Dowodów Osobistych. Interes prawny nie może wynikać z porozumienia między spółkami-pośrednikami kredytowymi a bankami - dodaje sędzia.
Dokument może być skradziony
Zagwarantowanie bezpieczeństwa obrotu wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy to nie jest argument przekonujący dla sądów administracyjnych. Dlatego, że sprawdzenie danych z dokumentów tożsamości przesłanych on-line nie gwarantuje, że kredytobiorca nie posługuje się skradzionym dowodem. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stoi na stanowisku, że nie ma przepisu, który wziąłby pod uwagę interes faktyczny strony skarżącej.
Wykazanie interesu prawnego utrudnia dostęp do danych osobowych - przyznaje radca prawny Inga Sarnecka z Ministerstwa Cyfryzacji. - Przygotowujemy się w ministerstwie do zmiany ustawy o dowodach osobistych, tak by można było udowodnić przed sądem i urzędem interes faktyczny - uspakaja radca i dodaje, że 2010 r. w ustawie był zapisany interes faktyczny, lecz wyeliminowano go i pozostawiono interes prawny w art. 68 ustawy o dowodach osobistych.
Zgodnie z tym przepisem udostępniając dane w trybie ograniczonej teletransmisji danych, porównuje się przekazywane przez uprawniony podmiot dane z danymi zawartymi w Rejestrze Dowodów Osobistych. Udostępnienie danych w tym trybie potwierdza istnienie albo nieistnienie ważnego dowodu osobistego zawierającego określony zakres danych.
Do korzystania z danych udostępnianych w trybie ograniczonej teletransmisji danych są uprawnione:
- podmioty, takie jak prokuratura, policja, ABW, CBA czy organy informacji finansowej w zakresie niezbędnym do realizacji zadań określonych w ustawach szczególnych;
- inne podmioty - jeżeli wykażą w tym interes prawny.
Rozszerzenie dostępu do rejestrów
Pewne nadzieje na uproszczenie dostępu do rejestrów elektronicznych daje nowelizacja ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, którą Sejm przyjął na swoim ostatnim posiedzeniu 16 października 2019 r., a Senat nie wniósł poprawek.
Jak wskazuje radca prawny Inga Sarnecka nowela rozszerza krąg podmiotów uprawnionych do korzystania z rejestrów państwowych. Wprowadza też rejestr danych kontaktowych osób fizycznych - przypomina Ustawa uchyla ust. 5 w art. 60b ustawy z 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne, który wiąże się z kwestią potwierdzania tożsamości na odległość.
Przed wprowadzeniem danych do tego rejestru organy państwa muszą weryfikować dane osób fizycznych pod względem zgodności z danymi w rejestrze PESEL. Weryfikacja będzie dokonywana automatycznie przez system teleinformatyczny, w którym prowadzony jest rejestr publiczny, i będzie polegała na porównaniu danych przekazanych przez system podmiotu weryfikującego z danymi zawartymi w rejestrze PESEL.
