Z orzecznictwa sądowego wynika, że:  „regulamin ROD jest tylko aktem uchwalonym przez organy statutowe organizacji społecznej, jaką bez wątpienia jest Polski Związek Działkowców (...). A zatem, zgodnie z regułami ogólnymi, może być on adresowany i wiążący tylko dla ograniczonego kręgu adresatów – członków tej organizacji lub innych podmiotów korzystających z ogródków działkowych znajdujących się we władaniu PZD.

Potwierdza to par.  1 ust. 2 regulaminu ROD. Wynika z niego, że regulamin stosuje się do wszystkich przebywających na terenie rodzinnego ogrodu działkowego, a w zakresie zasad dotyczących zagospodarowania i użytkowania działki oraz zasad współżycia społecznego obowiązujących na terenie ogrodów regulamin stosuje się odpowiednio wobec instytucji prowadzących działalność społeczną, oświatową, kulturalną, wychowawczą, rehabilitacyjną, dobroczynną lub opieki społecznej, którym oddano działkę do bezpłatnego użytkowania zgodnie ze statutem PZD. Wypada nadmienić, iż regulamin ROD, w odróżnieniu od statutu PZD, nie ma nawet wyraźnego umocowania w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych. Wszystko to przemawia przeciwko możliwości uznania regulaminu ROD za źródło prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji” (wyrok WSA w Poznaniu z 25 listopada  2011 r., IV SA/Po 1203/11). Pomimo upływu lat, pogląd ten pozostaje aktualny także na gruncie obecnego regulaminu ROD, który wszedł w życie w dniu 1 stycznia 2019 r. Zmiany do dokumentu zostały wprowadzone uchwałą nr 3/XXII/2018 Krajowej Rady PZD z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie zmiany Regulaminu Rodzinnego Ogrodu Działkowego.

Sprawdź w LEX: Czy w Polsce jest możliwość założenia prywatnego ogrodu działkowego bez zakładania stowarzyszenia? >

Kiedy można żądać naprawienia szkody

Par. 55 Regulaminu ROD mówi:

  1. działkowiec zobowiązany jest do cięcia i prześwietlania drzew oraz krzewów owocowych i ozdobnych w taki sposób, aby gałęzie nie przekraczały granic działki,
  2. w razie niedopełnienia obowiązku określonego w ust. 1, użytkownik sąsiedniej działki może obciąć przechodzące gałęzie, o ile wcześniej wyznaczył sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia,
  3. uprawnienie wynikające z ust. 2 przysługuje również zarządowi ROD, gdy gałęzie przechodzą na teren ogólny ROD.

Jeżeli więc drzewo niszczy swoimi korzeniami ogrodzenia sąsiada albo zasłania dostęp do słońca, powodując drastyczny spadek plonów albo zacienienie działki sąsiedniej, wówczas oprócz naruszenia ww. regulaminu, które ma charakter porządkowy, sąsiad może domagać się w procesie cywilnym naprawienia szkody, zgodnie z zasadą wyrażoną w przepisach rangi ustawowej, tj. art. 144 kodeksu cywilnego. 

Sprawdź w LEX: Czy ROD mają osobowość prawną i mogą być stroną postępowania administracyjnego? >

działkowca ma zatem umocowanie w kodeksie cywilnym i na tej podstawie sąsiad może dochodzić roszczeń w przypadku naruszenia prawa własności przez danego działkowicza.

Sprawdź w LEX: Jak należy zakwalifikować utwardzenie alejek rodzinnych ogrodów działkowych płytami ażurowymi, skoro tylko utwardzenie działki budowlanej nie wymaga zgłoszenia? >

Aktualnie kwestie regulujące zabiegi ochrony roślin zawiera par.  56 regulaminu ROD, zgodnie z którym działkowiec zobowiązany jest do zwalczania na użytkowanej działce chorób i szkodników roślin oraz chwastów i może stosować na działce chemiczne zabiegi ochrony roślin wyłącznie preparatami dopuszczonymi do obrotu, lecz zabieg ten może być przeprowadzony tylko w przypadku, gdy możliwym jest zapewnienie bezpieczeństwa dla ludzi i upraw ogrodniczych zarówno na własnej działce, jak i działkach sąsiednich. Przed zastosowaniem środków ochrony roślin działkowiec zobowiązany jest do poinformowania o tym sąsiadów podając nazwę preparatu, okres karencji i datę przeprowadzenia zabiegu.

Sprawdź w LEX: Czy organ nadzoru budowlanego może wystawić tytuł wykonawczy na ROD? >

W przypadku usuwania drzew ozdobnych, par. 71 regulaminu ROD odwołuje się do przepisów ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, ponieważ usunięcie z terenów ogólnych ROD lub działki ozdobnych drzew następuje za zezwoleniem właściwego organu administracji publicznej w przypadkach określonych w przepisach ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Zezwolenie wydawane jest na wniosek:

  1. zarządu ROD – w przypadku zamiaru usunięcia drzewa lub krzewu z terenu ogólnego ROD,
  2. działkowca – w przypadku zamiaru usunięcia drzewa z terenu działki.

Sprawdź w LEX: Czy plac zabaw na terenie rodzinnych ogrodów działkowych to teren publiczny? >

Sprawdź w LEX: Czy na usunięcie drzewa z terenu ROD winni wyrazić zgodę wszyscy współwłaściciele, czy można zastosować art. 49 k.p.a.? >

Jak powinny być sadzone drzewa

Natomiast zgodnie z aktualnym brzmieniem par 53 regulaminu ROD:

  • gatunki i odmiany drzew owocowych słabo rosnących i karłowych należy sadzić w odległości co najmniej 2 metrów od granicy działki.
  • w przypadku moreli należy zachować odległość co najmniej 3 metrów,
  • czereśnia i orzech włoski nie mogą być sadzone w odległości mniejszej niż 5 metrów od granicy działki, z wyjątkiem szczepionych na podkładach słabo rosnących, które można sadzić w odległości nie mniejszej niż 3 metry, 
  • krzewy owocowe należy sadzić w odległości nie mniejszej niż 1 m od granicy działki, a krzewy leszczyny 3 metrów.

Podobne regulacje dotyczą drzew i krzewów ozdobnych w par. 54, np. drzewa ozdobne należy sadzić w odległości co najmniej 2 m od granic działki. Dopuszcza się sadzenie drzew ozdobnych w odległości 1 metra od granicy działki, o ile ich wysokość nie przekroczy 2 metrów. Krzewy ozdobne silnie rosnące należy sadzić w odległości co najmniej 2 m, a krzewy słabo rosnące i płożące formy iglaków co najmniej 1 m od granic działki. W odległości 2 m od granicy działki wysokość drzew i krzewów ozdobnych nie powinna osiągać więcej niż 3 m.

Sprawdź w LEX: Kto jest uprawniony do wystąpienia o usunięcie drzewa rosnącego na działce Polskiego Związku Działkowców? >

Trzeba jednak zaznaczyć, że żadna ze wspomnianych wyżej odległości usytuowania konkretnego gatunku drzewa czy krzewu na terenie nieruchomości nie wynika z treści przepisów obowiązującego prawa, tj. ustawy lub rozporządzenia, a poparta jest doświadczeniem i praktyką przyjętą w sztuce ogrodniczej, czy sadowniczej. Oczywiście decydując się na posiadanie ogródka działkowego powinniśmy co do zasady respektować postulaty wynikające z regulaminu ROD, niemniej bezwarunkowe stosowanie się do jego treści nie zwalnia nas od odpowiedzialności wynikającej z naruszenia obowiązujących przepisów prawa.

Autorka: Joanna Maj, radca prawny w Urzędzie Miasta w Sosnowcu oraz of counsel w Kancelarii Prawnej Pracownia Prawa Gospodarczego Drogoń, Sośniak-Jagielińska Radcy prawni sp.p. oraz autorka Legal Alert. 

 

Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz

Krzysztof Gruszecki

Sprawdź