Jeżeli przedsiębiorca chce skorzystać z ochrony przed wierzycielami i uniknąć upadłości do wyboru ma kilka postępowań restrukturyzacyjnych, których przebieg oraz skutki reguluje prawo restrukturyzacyjne. Są to postępowania o zawarcie układu, przyśpieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz interesujące nas postępowanie sanacyjne. Czym się różnią?

O przewadze postępowania sanacyjnego nad innymi

O ile w trzech pierwszych wymienionych postępowaniach naprawa przedsiębiorstwa sprowadza się do restrukturyzacji zobowiązań dłużnika m. in., w drodze ich częściowego umorzenia, rozłożenia na raty czy też odroczenia płatności to w postępowaniu sanacyjnym możemy podjąć także działania zmierzające do restrukturyzacji przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym. Pozwalają na to przepisy regulujące kwestie restrukturyzacji zatrudnienia, restrukturyzacji kontraktów i w końcu optymalizacji majątku przedsiębiorstwa. Te trzy grupy działań sanacyjnych w połączeniu z restrukturyzacją zobowiązań umożliwiają głęboką ingerencje, niemal „chirurgiczną” w substancję przedsiębiorstwa, co w konsekwencji może przynieść efekt uzdrowienia dłużnika – „pacjenta”.

Czytaj w LEX: Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne >

W kontekście restrukturyzacji przedsiębiorstwa powinniśmy dążyć do dostosowania organizacyjnego, ekonomicznego, finansowego i majątkowego przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia efektywności w wykorzystywaniu zasobów osobowych, finansowych i majątkowych. Tak by po przeprowadzeniu działań sanacyjnych osiągnąć efekt zyskownej działalności gospodarczej. Właśnie ten efekt mogą zapewnić działania sanacyjne przewidziane w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Należy także pamiętać, że otwarcie postępowania sanacyjnego powoduje całkowitą niemożność prowadzenia egzekucji komorniczej przeciwko dłużnikowi.  Oznacza to pełną ochronę przed wierzycielami w trakcie trwania postępowania sanacyjnego i umożliwia zachowanie substancji majątkowej przedsiębiorstwa. Rozpoczęte już egzekucje podlegają zawieszeniu a nowe nie mogą być wszczynane – art. 312 pr. rest.

Czytaj w LEX: Wpływ postępowania restrukturyzacyjnego dłużnika na jego zobowiązania wobec banku >

 


Restrukturyzacja zatrudnienia

Zgodnie z art. 300 pr. rest., otwarcie postępowania sanacyjnego wpływa na stosunki pracy i wywołuje w zakresie praw i obowiązków pracodawcy takie same skutki jak ogłoszenie upadłości. Oznacza to, że nie stosuje przepisów kodeksu pracy dotyczących ogólnej ochrony stosunku pracy ( art. 38, 39 i 41 kodeksu pracy). Nie stosujemy także innych przepisów szczególnych  dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem  lub rozwiązaniem umowy o pracę. Nie wchodząc w szczegóły zagadnienia należy stwierdzić, że sytuacja prawna ułatwia pracodawcy wobec którego otwarto postępowanie sanacyjne dokonywanie optymalizacji zatrudnienia i dostosowanie zatrudnienia do potrzeb przedsiębiorstwa. Bez wątpienia polegać to będzie na redukcji zatrudnienia co prowadzi z kolei do redukcji kosztów działalności przedsiębiorstwa i poprawy jego efektywności.

Zobacz procedurę w LEX: Ocena podstaw do otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego >

Restrukturyzacja kontraktów

Zarządca po przeprowadzeniu audytu  rentowności  kontraktów może zgodnie z art. 298 ust. 1 pr. restr., odstąpić od ich realizacji. Może to uczynić poprzez odstąpienie od umów wzajemnych, które nie zostały wykonane w całości lub w części przez każdą ze stron kontraktu. Analizy umów wzajemnych pod kątem zastosowania art. 298 pr. rest., zarządca powinien dokonać w początkowej fazie postępowania sanacyjnego, by z jednej strony nie generować dalszych strat wynikłych z realizacji nie rentownych umów, z drugiej zaś, by realizować kontrakty, jeżeli jest to ekonomicznie uzasadnione i przyczyni się do zachowania przedsiębiorstwa i przywrócenia jego konkurencyjności na rynku. Decyzja o odstąpieniu od umów wzajemnych bądź ich kontynuacji przypisana jest zarządcy. To zarządca na podstawie oceny ekonomicznej poszczególnych umów za zgodą sędziego-komisarza może od umowy odstąpić, jeżeli jest dla masy niekorzystna, lub wykonać ją jeżeli jest to korzystne dla masy sanacyjnej. Otwarcie postępowania może zatem przyczynić się do oczyszczenia portfela zamówień z niekorzystnych dla dłużnika umów.

Czytaj w LEX: Dopuszczalność potrącenia wierzytelności w stosunku między upadłym a wierzycielem >

 

Restrukturyzacja majątku dłużnika

Niekiedy majątek dłużnika zamiast generować zyski przynosi straty. Utrzymanie danych składników majątkowych wiąże się z kosztami wynikającymi z ich zabezpieczeniem czy też zarządzaniem. Również obowiązki fiskalne (np. podatek od nieruchomości) stanowią uciążliwość dla przedsiębiorcy pogłębiającą zadłużenie. Niekiedy też chociaż zbędny majątek nie generuje strat to jest po prostu bezużyteczny w kontekście generowania przychodów. W takiej sytuacji zarządca może zbyć majątek a osiągnięte przychody przeznaczyć na bieżącą działalność przedsiębiorstwa, spłatę wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo na majątku dłużnika lub zachować fundusze na realizację propozycji układowych. Rozwiązania prawne zawarte w art. 323 prawa restrukturyzacyjnego ułatwiają zbywanie majątku dłużnika ponieważ zrównują skutki sprzedaży w postępowaniu sanacyjnym ze skutkami sprzedaży w postępowaniu upadłościowym. Oznacza to, że mamy tutaj do czynienia z nabyciem pierwotnym prawa majątkowego należącego do masy sanacyjnej. Nabycie pierwotne charakteryzuje się tym, że przeciwko nabywcy nie można podnieść zarzutu co do ważności nabycia. Co jednak istotne kupujący nabywa rzecz wolną od obciążeń związanych np. z ustanowieniem hipoteki, zastawu czy też zastawu rejestrowego. Prawa te wygasają z chwilą sprzedaży przedmiotu obciążonego.  Właściwe postępowanie zarządcy w zakresie zbywania majątku może przyczynić się do pozbycia się aktywów, które nie przynoszą korzyści dla bieżącej działalności gospodarczej dłużnika a mogą dodatkowo generować zbędne koszty. Uzyskane w ten sposób fundusze ułatwiają z pewności przeprowadzenia postępowania sanacyjnego.

Czytaj w LEX: Instrumenty chroniące interesy wierzycieli przedsiębiorcy wszczynającego postępowanie restrukturyzacyjne >

Sanacja to kompleksowa naprawa przedsiębiorstwa

Jak widać z powyższych rozważań, postępowanie sanacyjne pozwala na gruntowną restrukturyzację przedsiębiorstwa dłużnika i daje najpełniejszą ochronę przed wierzycielami. W odróżnieniu od innych postępowań restrukturyzacyjnych obok możliwości redukcji zadłużenia poprzez restrukturyzację zobowiązań, obok możliwości pozyskania nowego finansowania czy też uzyskania pomocy publicznej, sanacja umożliwia kompleksową naprawę przedsiębiorstwa i uzdrowienie jego kondycji poprzez wdrożenie działań sanacyjnych polegających na restrukturyzacji zatrudnienia, restrukturyzacji kontraktów oraz restrukturyzacji majątku służącego do prowadzenia działalności gospodarczej. To postępowania zapewne przewidziane jest dla przedsiębiorców przeżywających głęboki kryzys ale daje instrumenty by ten kryzys przezwyciężyć.

Dr Paweł Janda jest sędzią, kierownikiem sekcji do spraw upadłościowych i naprawczych (restrukturyzacyjnych) Sądu Rejonowego w Rzeszowie, a także adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Zobacz procedurę w LEX: Zbieg wniosku restrukturyzacyjnego i wniosku o ogłoszenie upadłości >