28 kwietnia 2023 r. wejdzie w życie nowelizacja z 7 października 2022 r. ustawy o charakterystyce energetycznej budynków oraz prawa budowlanego. Nowe przepisy są dużo bardziej rygorystyczne od tych obowiązujących. Świadectwo energetyczne będzie musiało posiadać każde wynajmowane i sprzedawane mieszkanie. Za brak świadectwa grozi grzywna do 5 tys. złotych. Okazuje się  jednak, że w  nie każdym przypadku będzie ono potrzebne.  Nowe przepisy przewidują długą listę wyłączeń. Wśród nich jest miejsce kultu i działalności religijnej.  Prawo jednak nie definiuje, co należy rozumieć pod tym pojęciem. Pojawiają się więc pomysły, by w blokach stawiać kapliczki, figury świętych lub wieszać krzyże. Po co? By właściciel mieszkania nie musiał uzyskiwać świadectwa. 

Sprawdź w LEX: Czy pracownik zatrudniony w spółdzielni może wykonać świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków będących w zasobach tej spółdzielni? >

Matka Boska lub Budda w budynku

Po zmianach art. 3 ust. 4 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków nie będzie miał zastosowania do budynku:

  • podlegającego ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
  • używanego jako miejsce kultu i do działalności religijnej;
  • przemysłowego oraz gospodarczego niewyposażonych w instalacje zużywające energię, z wyłączeniem instalacji oświetlenia wbudowanego;
  • mieszkalnego, przeznaczonego do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku;
  • wolnostojącego o powierzchni użytkowej poniżej 50 mkw.,
  • gospodarstw rolnych o wskaźniku EP określającym roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną nie wyższym niż 50 kWh/(m2·rok).

Oznacza to, że w tych przypadkach właściciele mieszkań nie muszą mieć świadectwa energetycznego, czyli także gdy budynek jest używany jako miejsce kultu i do działalności religijnej. 

Czytaj w LEX: Charakterystyka energetyczna budynku a świadectwo charakterystyki energetycznej w opisie projektu budowlanego, w odniesieniu do budynków wielo i jednorodzinnych, projektu podstawowego oraz zamiennego >

Zdaniem prawników przepis  jest nieprecyzyjny. -  Powstaje pytanie, po co w ogóle wprowadzono takie wyłączenie. Jakie było jego ratio legis. Z treści regulacji nie wynika również jaka część miałaby być wykorzystywana jako miejsce kultu, co jest miejscem kultu i jak wykazać, że w budynku realizowana jest działalność religijna i co nią jest. Rodzi się też pytanie czy zawieszenie np. krzyża albo postawienie małej figurki Buddy wraz kadzidełkami na klatce schodowej oznaczać będzie, że warunek ten został spełniony. Decydować w takim wypadku będą oczywiście kwestie dowodowe - wskazuje dr Piotr Pałka, radca prawny i wspólnik DERC PAŁKA Kancelaria Radców Prawnych.

Według niego nie można więc wykluczyć sytuacji, że właściciel nieruchomości  w kancelarii notarialnej złoży oświadczenie, że dany budynek jest wykorzystywany w jakiejś części jako miejsce kultu, a notariusz zwolni go z realizacji nowego obowiązku, zgodnie z którym notariusz odnotowuje w akcie notarialnym przekazanie nabywcy świadectwa charakterystyki energetycznej, a w przypadku nieprzekazania nabywcy świadectwa charakterystyki energetycznej notariusz poucza podmiot obowiązany do jego przekazania o karze grzywny za niewykonanie tego obowiązku.

- Każdy przypadek moim zdaniem będzie w takim wypadku rozpatrywany indywidualnie. Czy czeka nas np. masowe święcenie klatek schodowych, niczego nie można wykluczyć - zauważa dr Pałka.  

Podobnie myśli Grzegorz Rzepka, członek Spółdzielni Mieszkaniowej "Bałtyk" w Gdyni . W jego opinii pojęcie miejsca kultu i wykonywania czynności religijnych realizowane jest chociażby w ramach corocznej kolędy w większości mieszkań, podczas której dochodzi do świecenia mieszkań. 

Czytaj w LEX: Nowe obowiązki właścicieli i zarządców obiektów budowlanych w świetle zmian w ustawie o charakterystyce energetycznej budynków >

 

Święcenia klatek nie będzie, jest orzecznictwo

Maciej Obrębski, adwokat, partner w kancelarii Obrębski Adwokaci i Radcowie przyznaje, że  brakuje ustawowej definicji „miejsca kultu”.
- Wiele aktów prawnych posługuje się tym pojęciem, ale żaden go nie definiuje. Tym samym trzeba sięgnąć do dorobku orzecznictwa. Przykładowo, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 czerwca 1991 r., (syg. akt  II SA 391/91 ) wskazano, iż miejscami kultu religijnego są miejsca, w których stale i systematycznie zbierają się wierni danej religii dla wzięcia udziału w nabożeństwach i innych zorganizowanych formach sprawowania kultu religijnego. NSA w tym orzeczeniu wskazał, że miejscami kultu religijnego nie są kapliczki, które są wprawdzie czczone przez wiernych, ale przy których nie zbierają się oni systematycznie dla sprawowania kultu w formach zorganizowanych - tłumaczy adwokat. 

Jego zdaniem tworzenie takiego miejsca w danym budynku, bez możliwości wykazania faktycznego i systematycznego wykonywania tam praktyk religijnych, nie będzie stanowić podstawy do zwolnienia z obowiązku uzyskania świadectwa.  - Trzeba pamiętać, że takie działanie może być ocenione jako pozorne, zmierzające jedynie do obejścia przepisów prawa. Nie zmienia ta faktu, iż projektowany zapis jest nieprecyzyjny i powinien być uściślony co najmniej przez wskazanie jaka część danego budynku winna być wykorzystywana na potrzeby kultu - odkreśla. 

Czytaj w LEX: Audyt termomodernizacyjny a świadectwo charakterystyki energetycznej - analiza porównawcza >

Sceptyczny co do tego pomysłu jest również Zbigniew Gamdzyk, prezes Condominium sp. z o.o.,  firmy zarządzającej wspólnotami mieszkaniowymi w Warszawie. - Pierwszy raz spotykam się z takim pomysłem. Owszem, w niektórych starych kamienicach warszawskich od czasów II wojny wciąż stoją nieduże ołtarze. Część z tych budynków jest wpisana do rejestru zabytków i będzie zwolniona z obowiązku uzyskania świadectwa. Jednak nie wszystkie - mówi.

Sprawdź w LEX: Czy istnieje konieczność sporządzenia świadectw charakterystyki energetycznej budynków dla garaży oraz hydroforni? >

Jak wyjaśnia, sporządzenie świadectwa dla całego budynku to nie jest duży koszt. - Myślę, że wystarczy około tysiąca złotych. Dlatego nie sądzę, żeby zarząd jakiejkolwiek wspólnoty mieszkaniowej stawiał kapliczki w budynku tylko po to, żeby ominąć obowiązek uzyskania świadectwa, bo naraża się na odpowiedzialność.  - Osobno świadectwa powinni mieć  właściciele mieszkań, którzy chcą je sprzedać lub wynająć. Czy powieszenie krzyża lub postawienie figury Matki Boskiej zwolni z tego obowiązku? To już ryzyko właściciela mieszkania, nie moje - kwituje. 

Sprawdź w LEX: Czy budynki wpisane do ewidencji ochrony zabytków są wyłączone z obowiązku sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej? >