Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad kolejną dużą nowelą kodeksu spółek handlowych. Tym razem dotyczy ona przekształceń i podziałów transgranicznych spółek. Projekt jest ściśle związany z wdrożeniem unijnych przepisów w tej sprawie. W wykazie prac legislacyjnych rządu znalazła się informacja na jego temat. Prawnicy chwalą założenia. Dobrze jednak pamiętają ile kontrowersji wywołała niedawno uchwalona nowela dotycząca prawa holdingowego. Mają nadzieję, że tym razem będzie inaczej.  

Czytaj: Nowelizacja kodeksu spółek handlowych ostatecznie uchwalona>>
 

Jednolite zasady dla unijnych spółek

Chodzi konkretnie o implementację dwóch dyrektyw:

  • nr 2019/2121 Parlamentu Europejskiego i Rady z  27 listopada 2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek, Dz.U. L 321 z 12.12.2019 (termin implementacji – 1 stycznia 2023 r.),
  • uzupełnienie implementacji dyrektywy 2019/1151 Parlamentu Europejskiego i Rady z  20 czerwca 2019 r. zmieniająca dyrektywę 2017/1132 w odniesieniu do stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek  (termin implementacji – 1 sierpnia 2023 r.).

Projekt ma ułatwić spółkom prowadzenie działalności na rynku wewnętrznym UE. Ministerstwo Sprawiedliwości chce to osiągnąć poprzez  wprowadzenie jednolitych ram prawnych dla przekształceń i podziałów transgranicznych oraz zmian dotyczących połączeń transgranicznych oraz chce wdrożyć narzędzia cyfrowe takie jak  np. system integracji rejestrów. 

Czytaj też: Transgraniczne przekształcanie, łączenie i podział spółek >

Jednocześnie nowe przepisy mają zawierać uregulowania ochronne dla podmiotów, których interesy mogłyby zostać naruszone w wyniku transgranicznego przekształcenia, podziału lub połączenia spółki. Dotyczy to m.in.: wspólników mniejszościowych, wierzycieli, pracowników spółki dokonujących danej operacji transgranicznej). Ponadto ochroną mają być objęci akcjonariusze akcji niemych oraz bezzasadnie niedopuszczonych do udziału w zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu w sprawie podjęcia uchwały o danej operacji transgranicznej. 

 

Projekt będzie dawał możliwość złożenia wniosku do sądu o ustanowienie odpowiednich zabezpieczeń roszczeń wierzycieli oraz składania uwag do planu danej operacji transgranicznej. Gdy chodzi o wspólników mniejszościowych, mają mieć zapewnioną możliwość składania uwag przez wspólników do planu danej operacji transgranicznej.  Podobne uprawnienie będą mieli pracownicy. Nowe przepisy mają także realizować wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-106/16 Polbud Wykonawstwo. Z orzeczenia TSUE wynika, że traktatowa swoboda przedsiębiorczości (art. 49 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) obejmuje zapewnienie spółkom możliwości przeniesienia siedziby z jednego państwa członkowskiego do drugiego państwa członkowskiego bez przeprowadzenia likwidacji spółki.

Czytaj też: Zasady opodatkowania transgranicznych fuzji, podziałów, wniesienia majątku i zamiany udziałów w świetle prawa wspólnotowego >


Tworzenie „równego pola gry”

Ministerstwo Sprawiedliwości, by uniknąć tak zwanej „odwrotnej dyskryminacji” najprawdopodobniej zdecyduje się na wprowadzenie także w obrocie krajowym nowego typu podziału - podziału „przez wyodrębnienie” i możliwości podziału spółki komandytowo - akcyjnej. 

Według Rafała Adamusa, radcy prawnego oraz  profesora Uniwersytetu Opolskiego, poszerzenie możliwości transgranicznych transformacji spółek ma na celu stworzenie „równego pola gry” (level playing field). Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania dyrektywy do dnia 31 stycznia 2023 r. (art. 3 dyrektywy 2019/2121).

Czytaj też: Administracyjne kary pieniężne a podział spółki >

- Podział spółki „przez wyodrębnienie” będzie się dokonywał przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną lub takie spółki (spółka wyodrębniona) w zamian za udziały lub akcje spółki lub spółek wyodrębnionych, które obejmuje spółka dzielona (podział przez wyodrębnienie). Po pierwsze, w wyniku podziału przez wyodrębnienie w majątku spółki dzielonej dochodzi do formalnie ekwiwalentnej wymiany części majątku spółki dzielonej (części aktywów i pasywów) na prawa udziałowe w spółce wyodrębnionej. Po drugie, podział przez wydzielenie generuje relacje poziome pomiędzy spółkami biorącymi udział w połączeniu, a podział przez wyodrębnienie generuje relacje pionowe pomiędzy spółkami biorącymi udział w połączeniu. W konsekwencji, w tym ostatnim przypadku, w zasadzie nie powstaje problem ochrony interesów wspólników spółki dzielonej. Po trzecie, spółką wyodrębnioną może być spółka istniejąca albo spółka nowo zawiązana. Po czwarte, co do zasady w związku z podziałami przez wydzielenie i przez wyodrębnienie dojdzie do obniżenia kapitału zakładowego spółki dzielonej. Możliwy jest jednak podział przez wyodrębnienie bez obniżenia kapitału zakładowego spółki dzielonej - wyjaśnia.

Proponowane rozwiązania pozytywnie ocenia dr Piotr Kuźnicki, adwokat. - Termin implementacji dyrektywy nie jest odległy (koniec stycznia 2023). Jest zatem najwyższy czas na rozpoczęcie prac legislacyjnych nad ważną dyrektywą, której celem jest nie tylko zwiększenie efektywności transgranicznych reorganizacji spółek ale również zwiększenia bezpieczeństwa transakcji M&A dla wierzycieli czy wspólników mniejszościowych. Mam tylko nadzieję, że projektowana ustawa w sposób staranny będzie realizować cele unijnej dyrektywy - mówi.