Osoby, którym dokucza nadmierny hałas mają różnego rodzaju możliwości działania. Jeżeli normy hałasu rzeczywiście są przekroczone, to obowiązkiem emitującego hałas jest doprowadzenie do stanu zgodnego z prawem. Jak osiągnąć ten cel? Wszystko zależy od okoliczności konkretnego przypadku, jednak zawsze można wdrożyć zarówno działania o charakterze administracyjnym, jak i cywilnym, a nawet karnym. Poza tym zawsze warto zadbać o to, aby już na etapie budowy inwestor odpowiednio zabezpieczył sąsiadów przed ewentualnym hałasem.
Normy hałasu
Podstawową ustawą odnoszącą się do problematyki hałasu jest prawo ochrony środowiska. Zgodnie z art. 112 tej ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska. Właściwie każde działanie, które zmierza do tego celu jest przejawem ochrony przed hałasem. Ustawodawca jedynie tytułem przykładu wskazuje, że tego rodzaju działania mogą polegać na utrzymywaniu poziomu hałasu w ramach dopuszczalnych parametrów.
Zobacz procedurę: Ochrona przed hałasem w gospodarce przestrzennej >
W praktyce każdy, komu dokucza nadmierny hałas powinien rozpocząć od zbadania, czy w jego otoczeniu są przestrzegane normy określające jego dopuszczalny poziom. Wynikają one z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasów w środowisku (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 112). W akcie tym ustalono normy hałasu dla terenów:
- pod zabudowę mieszkaniową,
- pod szpitale i domy pomocy społecznej,
- pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,
- na cele uzdrowiskowe,
- na cele rekreacyjno-wypoczynkowe,
- pod zabudowę mieszkaniowo-usługową.
Normy te są zróżnicowane także w ramach każdej z tych kategorii – chociażby ze względu na porę dnia – a ustalając je dla danego terenu należy pamiętać, że ustawodawca odnosi się do jego faktycznego zagospodarowania. Przykładowo w przypadku zabudowy mieszkaniowej normy te wahają się w przedziale 45-68 dB. Przy czym w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców są one wyższe. Ponadto normy hałasu mogą zostać ustalone również w sposób indywidualny, za pomocą decyzji administracyjnej.
Zobacz procedurę w LEX: Prowadzenie ochrony przed hałasem >
Co zrobić, gdy jest za głośno?
Przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu wiąże się z odpowiedzialnością karną, cywilną i administracyjną. Tym samym są to ścieżki, które wyznaczają możliwości domagania się przez każdego, komu hałas przestrzegania prawa. Przykładowo zgodnie z art. 337a prawa ochrony środowiska, naruszenie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo aresztu. Z grzywną powinien liczyć się także każdy, kto narusza zakaz używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających. Do takich spraw stosuje się przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, a więc istotną rolę odgrywa tu Policja i sąd.
Sprawdź w LEX: Czy dopuszczalne poziomy hałasu dotyczą całego terenu o przeznaczeniu zabudowy jednorodzinnej? >
Z punktu widzenia odpowiedzialności administracyjnej za przekraczanie norm hałasu kluczową kwestią są uprawnienia i obowiązki tzw. organów ochrony środowiska. Są nimi: wójt, burmistrz, prezydent miasta, sejmik województwa, marszałek województwa, wojewoda, minister właściwy do spraw klimatu, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, regionalny dyrektor ochrony środowiska. W sprawach dotyczących nadmiernego hałasu istotną rolę odgrywa wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta i marszałek województwa. Warto podkreślić, że organy te mają szerokie uprawnienia kontrolne, które mogą delegować np. straży miejskiej. Są one również uprawnione do nałożenia decyzji administracyjnej nakazującej zminimalizowanie poziomu emitowanego hałasu.
Sprawdź w LEX: Jak należy podstąpić, jeżeli zakład nie wykonał obowiązku wykonania pomiarów hałasu? >
Postępowania administracyjne dotyczące ochrony środowiska toczą się z urzędu, a więc wystarczy poinformować odpowiedni organ o zaistniałym problemie, a ten powinien samodzielnie wdrożyć odpowiednią procedurę.
Poza tym osoba, której przeszkadza nadmierny hałas ma prawo skorzystać z drogi postepowania cywilnego, wytaczając proces osobie lub innemu podmiotowi, który jest odpowiedzialny za generowanie nadmiernego hałasu. W ramach takiego postępowania można żądać m.in. przywrócenia stanu zgodnego z prawem i podjęcia środków zapobiegawczych, w tym przykładowo wybudowania specjalnych instalacji „zagłuszających”. Jeżeli zaś jest to niemożliwe lub nadmiernie utrudnione można żądać nawet zaprzestania prowadzenia działalności emitującej hałas.
Sprawdź też w LEX: W jaki sposób, do kogo i na jakiej podstawie prawnej wystąpić o sprawdzenie emitowanego poziomu hałasu - skarga na sąsiada? >
Jaką ścieżkę wybrać?
Trudno mieć wątpliwości, że osoba, której dokucza nadmierny hałas ma wiele różnych możliwości zadbania o swoje prawa. Którą ze ścieżek wybrać? Odpowiedź na to pytanie nigdy nie powinna pomijać okoliczności konkretnego przypadku. Najskuteczniejsza strategia walki z hałasem to taka, która została skrojona na miarę okoliczności danej sprawy. Choć z drugiej strony nie oznacza to, że nie można wskazać rozwiązań, z których korzysta się najczęściej.
Sprawdź w LEX: Czy można bez żadnego zezwolenia używać urządzeń do odstraszania ptaków w sadach? >
Przeważnie poszkodowani hałasem najpierw wybierają ścieżkę administracyjną, zgłaszając się do gmin bądź regionalnego dyrektora ochrony środowiska, wnioskując o przeprowadzenie kontroli natężenia hałasu oraz prawidłowości sposobów zabezpieczenia przed jego skutkami, które powinien wdrożyć emitujący hałas. Jest to korzystne rozwiązanie z dwóch powodów. Po pierwsze w wyniku takiej kontroli można upewnić się, że rzeczywiście normy hałasu są przekroczone. Co prawda poszkodowany ma prawo dokonać pomiarów na własną rękę – oczywiście w granicach obowiązującego prawa – ale ich wyniki mają właściwie tylko orientacyjny charakter, nie stanowiąc dowodu w sprawie.
Po drugie po przeprowadzeniu kontroli, jeżeli wykaże ona nieprawidłowości, organ od razu nałoży na emitującego hałas określone obowiązki. To z kolei może rozwiązać problem. Gdyby zaś ścieżka administracyjna nie przyniosła spodziewanego rezultatu nie należy się poddawać, ale wdrożyć działania o charakterze cywilnym, a nawet karnym.
Sprawdź w LEX: Co powinien zrobić starosta w związku z wpływającymi wnioskami tej samej osoby dot. hałasu ze strzelnicy wojskowej? >
Niezależnie od tego zawsze warto brać aktywny udział w postępowaniach związanych z załatwianiem formalności budowlanych. Kiedy w sąsiedztwie powstaje jakaś inwestycja, która w przyszłości może być źródłem hałasu, warto od razu działać. Dzięki temu możliwe jest doprowadzenie do zobowiązania inwestora do zastosowania określonych rozwiązań technologicznych redukujących hałas, a nawet do zupełnego zablokowania inwestycji. W końcu zawsze lepiej zapobiegać, niż leczyć.
