Zmiany dotyczące tego problemu przewiduje zaproponowany pod koniec marca 2022 r. wniosek Komisji Europejskiej o zmiany w Dyrektywie o nieuczciwych praktykach rynkowych oraz w Dyrektywie w sprawie praw konsumentów. Bez względu na branżę, projektowane rozwiązania, dotyczące wzmocnienia praw konsumenta i ułatwienia mu dokonywania bardziej świadomych ekologicznie wyborów dotkną wielu producentów i sprzedawców.

 

 

Europejski Zielony Ład a konsument

Zmiana klimatu i degradacja środowiska stanowią istotne zagrożenie dla Unii Europejskiej i świata. Aby stawić czoła tym wyzwaniom, od pewnego już czasu realizowany jest Europejski Zielony Ład - strategia rozwoju, która przekształci Unię w nowoczesną, oszczędzającą zasoby i wspierającą konkurencję gospodarkę. Europejski Zielony Ład służy osiągnięciu przez Europę neutralności klimatycznej do 2050 r., pobudzeniu gospodarki poprzez:

  • technologię ekologiczną;
  • tworzenie zrównoważonego przemysłu i transportu;
  • i ograniczanie zanieczyszczeń.

Czytaj też: Zanieczyszczenia chemiczne i mikrobiologiczne żywności - klasyfikacja i charakterystyka >

Jedną z inicjatyw, wpisujących się w program Europejskiego Zielonego Ładu jest wniosek zaprezentowany 30 marca 2022r., dotyczący Dyrektywy PE i Rady zmieniającej dyrektywy 2005/29/WE i 2011/83/UE w odniesieniu do wzmocnienia pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej poprzez lepsze informowanie i lepszą ochronę przed nieuczciwymi praktykami.

Prawodawca unijny zauważył, że konsumenci nie mają wiarygodnych informacji na temat zrównoważonego charakteru produktów w zakresie:

  • ich cech środowiskowych,
  • żywotności,
  • czy też - możliwości naprawy.

Dodatkowo, konsumenci niejednokrotnie zmagają się z wyzwaniem wprowadzających w błąd praktyk handlowych, np:

  • postarzanie produktów,
  • pseudoekologiczny marketing,
  • brak przejrzystości i wiarygodności oznakowań dotyczących zrównoważonego charakteru i cyfrowych narzędzi informacyjnych.

Tego rodzaju praktyki stawiają w niekorzystnej sytuacji zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców, którzy oferują rzeczywiście zrównoważone produkty w porównaniu z tymi, którzy ich nie oferują.

Inicjatywa na szczeblu unijnym ma na celu rozwiązanie problemów, które są powszechne i mają te same przyczyny w całej UE. Zauważono, że państwa członkowskie jednostronnie opracowują konkretne przepisy w celu rozwiązania tych problemów, jednak działania na szczeblu unijnym zmniejszyłyby fragmentację prawną rynku wewnętrznego i konsekwencje w postaci barier dla handlu transgranicznego i nierównomiernego poziomu ochrony konsumentów. Co równie ważne, zmiana klimatu i degradacja środowiska nie zatrzymują się na granicach krajowych - niezrównoważona konsumpcja w jednym kraju może oddziaływać na inne kraje.

Czytaj też: Ćwiek Witold, Żywność niebezpieczna - wycofanie z rynku >

Nowe prawo do informacji na temat trwałości i możliwości naprawy produktów

Komisja proponuje zmianę Dyrektywy w sprawie praw konsumentów, tak aby zobowiązać przedsiębiorców do dostarczania konsumentom informacji na temat trwałości i możliwości naprawy produktów.

Konsumenci będą musieli być informowani o gwarantowanej trwałości produktów. Jeżeli producent towaru konsumpcyjnego oferuje gwarancję handlową trwałości dłuższą niż dwa lata, sprzedawca musi przekazać tę informację konsumentowi. W przypadku towarów wykorzystujących energię sprzedawca musi również poinformować konsumentów, gdy producent nie dostarczył informacji o handlowej gwarancji trwałości.

Czytaj też: Odstępstwa od zasad produkcji ekologicznej >

 

Sprzedawca będzie musiał dostarczyć istotne informacje na temat napraw, takie jak wynik naprawy (w stosownych przypadkach) lub inne istotne informacje dotyczące naprawy udostępnione przez producenta, takie jak dostępność części zamiennych lub instrukcja naprawy. W przypadku inteligentnych urządzeń oraz treści i usług cyfrowych konsument musi być również informowany o aktualizacjach oprogramowania dostarczanych przez producenta.

Czytaj też: Wykorzystanie do produkcji żywności pochodzącej z tzw. "zwrotów" – aspekty praktyczne i prawne >

Producenci i sprzedawcy zdecydują o najwłaściwszym sposobie przekazania tych informacji konsumentowi, czy to na opakowaniu, czy w opisie produktu na stronie internetowej. W każdym przypadku musi być on dostarczony przed zakupem oraz w jasny i zrozumiały sposób.

Zakaz greenwashingu i planowanego starzenia się

Komisja proponuje również kilka poprawek do Dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych. Po pierwsze, wykaz cech produktu, co do których przedsiębiorca nie może wprowadzać konsumentów w błąd, zostaje rozszerzony o wpływ na środowisko lub społeczeństwo, a także trwałość i możliwość naprawy. Następnie, dodane również zostaną nowe praktyki, które są uważane za wprowadzające w błąd.

Propozycja zmieni Dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych poprzez dodanie nowych praktyk do istniejącego wykazu zakazanych nieuczciwych praktyk handlowych, tzw. „czarnej listy", w tym m.in.:

  • Nieinformowanie o cechach wprowadzonych w celu ograniczenia trwałości, na przykład o oprogramowaniu, które zatrzymuje lub obniża funkcjonalność towaru po określonym czasie. Zakaz będzie dotyczyć szeregu praktyk związanych z przedwczesnym starzeniem się produktów, w tym praktyk celowego postarzania, rozumianych jako strategia handlowa polegająca na celowym planowaniu lub projektowaniu produktu o ograniczonym okresie użytkowania, tak aby produkt ten stał się przedwcześnie przestarzały lub niefunkcjonalny po pewnym czasie. Co istotne, przedsiębiorcy, którzy stosują takie praktyki – będą musieli o tym fakcie poinformować konsumenta.
  • Składanie ogólnych, niejasnych oświadczeń środowiskowych, w szczególności twierdzeń dotyczących klimatu, w przypadku gdy nie można wykazać efektywności środowiskowej produktu lub podmiotu gospodarczego lub gdy nie są poparte jasnymi, obiektywnymi i weryfikowalnymi zobowiązaniami i celami podanymi przez przedsiębiorcę. Przykładami takich ogólnych oświadczeń środowiskowych lub klimatycznych są: "przyjazne dla środowiska", „neutralność emisyjna”, „neutralność klimatyczna”, "ekologiczne", „biodegradowalne”, „łagodne dla środowiska” lub "zielone", które błędnie sugerują lub stwarzają wrażenie efektywności środowiskowej lub wrażenie, że konsumenci kupując dany produkt przyczyniają się do gospodarki niskoemisyjnej.
  • Składanie oświadczenia środowiskowego dotyczącego całego produktu, gdy tak naprawdę dotyczy ono tylko pewnego aspektu produktu. Na przykład twierdzenie „biodegradowalne” w odniesieniu do produktu byłoby niedozwolonym twierdzeniem ogólnym, natomiast twierdzenie, że „opakowanie ulega biodegradacji poprzez kompostowanie domowe w ciągu jednego miesiąca” byłoby twierdzeniem szczegółowym, które nie byłoby objęte zakazem.
  • Umieszczanie dobrowolnego znaku zrównoważonego rozwoju, który nie był oparty na zewnętrznym systemie weryfikacji ani nie został ustanowiony przez organy publiczne.
  • Nieinformowanie, że towar ma ograniczoną funkcjonalność podczas korzystania z materiałów eksploatacyjnych, części zamiennych lub akcesoriów niedostarczonych przez oryginalnego producenta. Zabronione byłoby na przykład wprowadzanie do obrotu drukarek zaprojektowanych w taki sposób, aby ograniczyć ich funkcjonalność w przypadku stosowania wkładów atramentowych niedostarczonych przez pierwotnego producenta drukarki bez ujawnienia tych informacji konsumentowi. Zabronione byłoby również wprowadzanie do obrotu urządzeń inteligentnych zaprojektowanych w celu ograniczenia ich funkcjonalności przy korzystaniu z ładowarek lub części zamiennych, które nie są dostarczane przez pierwotnego producenta, bez ujawnienia tych informacji konsumentowi.

Kiedy te zmiany? 

Wniosek KE jest na etapie konsultacji publicznych, a termin planowanego wejścia w życie nowych regulacji nie został jeszcze określony. Okres transpozycji jest wskazany na 24 miesiące, co zazwyczaj powoduje pewnego rodzaju uśpienie przedsiębiorców. Niektóre z planowanych zmian będą istotne, również z produkcyjnego i marketingowego punktu widzenia.

Warto nie tylko śledzić na bieżąco rozwój procesu legislacyjnego i kierunek zmian, ale również przenalizować ich wpływ na działalność i pozycję konkurencyjną przedsiębiorców. Potencjalna konieczność zmiany opakowań produktów, instrukcji użycia, gwarancji, ulotek informacyjnych czy też strategii marketingowo-promocyjnych wymaga zazwyczaj nakładów finansowych i czasu, a ten płynie nieubłaganie – równo dla wszystkich.

Autorka: Eliza Iwaniszyn, radca prawny, z ponad 15-letnim doświadczeniem zawodowym jako radca prawny i dyrektor Działu Prawnego międzynarodowych korporacji (in-house). Posiada wieloletnią praktykę w zakresie prawa ochrony konkurencji i konsumentów, prawa żywnościowego, opracowywania i wdrażania Programów Compliance. Autorka wielu publikacji i doświadczony szkoleniowiec. Członek Stowarzyszenia Prawa Konkurencji. Założycielka Kancelarii Prawnej FAIRLEGAL.

 

Opłaty i inne należności ustalane lub pobierane przez organy urzędowej kontroli żywności

Agnieszka Serlikowska

Sprawdź  

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.