Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej opublikowało w piątek na swojej stronie najnowszą wersję Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności, czyli Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Dokument liczy niemal 500 stron. Musi go jeszcze zatwierdzić Komisja Europejska. Jak poinformowano, KPO został w piątek "nieformalnie" przekazany do Brukseli, ponieważ ma być jeszcze przedmiotem dyskusji. 

Wsparcie dla branż szczególnie dotkniętych przez pandemię

Sektor HoReCa, turystyka, kultura to branże, które szczególnie dotknęła pandemia. Zgodnie z badaniami Polskiego Funduszu Rozwoju i Polskiego Instytutu Ekonomicznego tylko w 2020 r. ponad 60 proc. przedsiębiorstw odnotowało spadek przychodów. Co czwarte przedsiębiorstwo miało trudności z regulowaniem zobowiązań, a 30 proc. z wyegzekwowaniem należności.  Zdaniem autorów Krajowego Planu Odbudowy, receptą na kryzys tych przedsiębiorstw jest zmiana oraz rozszerzenie działalności przedsiębiorstw z tych branż.

W KPO zarezerwowano na to 500 mln euro, w tym 300 mln euro na sektor HoReCa. Dodatkowo przedsiębiorstwa mają zostać wsparte środkami krajowymi w wysokości 100 mln euro. Rząd wyjaśnia, że koszty zostały oszacowane na podstawie doświadczeń z dotychczasowego wsparcia finansowego skierowanego do firm, które doświadczyły znaczącego spadku obrotów po wystąpieniu pandemii.

- Oczywiście cieszy nas ta zmiana. Uwzględnia nasze postulaty - od początku trwania konsultacji społecznych wraz z członkami Rady alarmowaliśmy w sprawie wyraźnej dysproporcji alokowanych środków dla branż najbardziej dotkniętych pandemią względem łącznej wartości KPO i wnosiliśmy o jej co najmniej 4-krotne zwiększenie. Wyższa obecnie o 40 proce. kwota tzw. „wiązki projektowej A.1.2.1” nadal jednak stanowi zaledwie niecałe 2 proc. wartości KPO, co wydaje się wciąż kroplą w morzu potrzeb reprezentowanej przez nas części polskiej gospodarki, która tak mocno jest doświadczana od ponad 13 miesięcy - zaznacza Małgorzata Musiał-Bzowska sekretarz Rady Przemysłu Spotkań i Wydarzeń.

Przedmiotem wsparcia będą projekty mające na celu zmianę/rozszerzenie profilu działalności podmiotów (rozwój prowadzonej działalności lub zmianę dotychczasowego modelu biznesowego), obejmujące przede wszystkim:

  • inwestycje w bazę produkcyjną i usługową,
  • kwalifikacje pracowników,
  • finansowanie inwestycyjno-obrotowe.

Wybór projektów do dofinansowania nastąpi w trybie konkursowym, a wsparcie ma trwać do półrocza 2026 roku.

Krajowy Plan Odbudowy - trafna diagnoza, ale rozwiązania nieszczególnie>>
W Specjalnych strefach ekonomicznych działki za małe i nieuzbrojone

Ponad 300 mln euro zapisano w programie na wsparcie przygotowania terenów inwestycyjnych pod potrzeby inwestycji o kluczowym znaczeniu dla gospodarki. Chodzi główne o rozwój specjalnych stref ekonomicznych (Polska Strefa Inwestycji). Na koniec 2019 r. obszar zagospodarowania terenów strefowych liczył ponad 14,8 tys. ha. Wartość inwestycji w ramach PSI spadła jednak o 40 proc (dane z września 2020 r.).

Bolączką jest brak m.in. właściwego uzbrojenia terenów i mediów, a także zbyt mała wielkość działek. Szczególnie duże rozdrobnienie działek występuje na wschodzie kraju, z kolei na zachodzie, największe działki są często już zajęte przez duże koncerny. W Polsce szczególnie brakuje dużych (powyżej 100 ha), dobrze przygotowanych terenów inwestycyjnych, które mogą przyciągnąć największych, głównie zagranicznych, inwestorów.

KPO ma być odpowiedzią na oczekiwania potencjalnych inwestorów, zwłaszcza tych planujących wielkoskalowe przedsięwzięcia w zakresie nowoczesnych sektorów.

Program ma wspierać zdania związane z kompleksowym przygotowaniem terenów inwestycyjnych (w tym scalenie i wykup gruntów, uregulowanie kwestii technicznych i prawnych), doprowadzeniem niezbędnej infrastruktury (woda, gaz, energia), budową powierzchni produkcyjnych i magazynowych na cele przemysłowe, usługowe.

Reforma zakłada m. in. premiowanie inwestycji w miastach średnich, tracących funkcje gospodarcze i społeczne i w regionach, w których występuje wysokie bezrobocie. Finansowane będą przedsięwzięcia, które mają wpływ na konkurencyjność i innowacyjność regionalnych gospodarek, a tym samym rozwój całej gospodarki.  

Rząd podkreśla, że aby wdrożyć w życie te instrumenty najprawdopodobniej będzie wymagana przez Komisję Europejską indywidualna notyfikacja projektu.

 

Planowanie przestrzenne ma być prostsze

Jednocześnie KPO przewiduje szereg zmian, także prawnych, w zakresie planowania przestrzennego, które mają skrócić procesy planistyczne i stworzyć transparentne przepisy umożliwiających z jednej strony gminie prowadzenie i zarządzanie procesem planowania rozwoju, a z drugiej przedsiębiorcom aktywny w nim udział.

Nowa ustawa ma wprowadzić mechanizm, jakim będzie zintegrowany projekt inwestycyjny. Dzięki niemu inwestor będzie mógł zaproponować gminie inwestycję mieszkaniową, produkcyjną lub inną wraz ze zobowiązaniem do wykonania dodatkowych przedsięwzięć na rzecz gminy na podstawie umowy urbanistycznej. Rząd planuje, że do połowy 2026 roku większość gmin przyjmie plany ogólne.

Jak uzasadniają autorzy programu, przejrzyste zasady dotyczące możliwości przeznaczania gruntów pod daną działalność gospodarczą sprzyjać będą lepszemu organizowaniu i lokalizowaniu inwestycji oraz ich wydajności (dalsze stopniowe zwiększanie inwestycji, zwłaszcza w kontekście kryzysu związanego z COVID-19). Uporządkowanie regulacji związanych z planowaniem przestrzennym ma spowodować zwiększenie skali inwestycji i pobudzenie lokalnych gospodarek w skali całego kraju.

 

Dzięki KPO zyska branża rolno spożywczą

W porównaniu do wcześniejszej wersji KPO zwiększono pulę środków na inwestycje dotyczące skracania łańcucha dostaw w przetwórstwie rolno-spożywczym z 500 mln euro na 1,2 mld euro. Wsparcie rozszerzone ma być również na projekty związane ze sprzedażą bezpośrednią z gospodarstwa rolnego, dofinansowaniem zakupu niskoemisyjnych środków transportu, włączenie do grupy beneficjentów rolników prowadzących sprzedaż artykułów żywnościowych.

Rząd chce też wprowadzić nowe przepisy, które mają bardziej chronić producentów rolnych. Temu ma służyć nowa ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (zwalczanie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw).  Drugim elementem reformy będą działania zmierzające do zwiększenia przejrzystości rynku, polegające na rozszerzeniu zakresu publicznie dostępnej informacji rynkowej, głównie w zakresie poziomu cen produktów rolno-spożywczych. Tu ma być wykorzystany Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej. Dziś znajdują się w nim jedynie ceny skupu surowców rolnych.