Krystyna Kowal (dane zmienione) prowadząca działalność gospodarczą została ukarana przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska za nielegalne międzynarodowe przemieszaczanie odpadów. Decyzja ta została wydana w trybie art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (dalej umpo). Kobieta wniosła o jej częściowie umorzenie na podstawie art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Zarówno WIOŚ, jak i Główny Inspektor Ochrony Środowiska uznał jednak, że w obowiązującym stanie prawnym nie jest możliwe umorzenie kary pieniężnej nałożonej w trybie umpo, jak również wskazanie organu właściwego do wydania rozstrzygnięcia w tym zakresie. Jego zdaniem z analiza przepisów ustawy wynika, że nie odnoszą się one w żaden sposób do kwestii odraczania lub rozkładania na raty zapłaty kary. Krystyna Kowal poskarżyła się do warszawskiego Wojewódzkiego Sądu Admisnitracyjnego. Ten uznał ją za zasadną i uchylił decyzje organów. Od tego wyroku skargę kasacyjną złożył GIOŚ.
Nie można wyłączyć ulg
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazał, że sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił ogólny cel administracyjnej kary pieniężnej w gospodarce, którym jest ochrona porządku prawnego. Powinna ona służyć przede wszystkim do prewencyjnego oddziaływania na każdego, kto może dopuścić się nielegalnego przemieszczania odpadów. Natomiast w jej indywidualnym oddziaływaniu ma ona wpływać na odbiorcę dokonującego nielegalnego przemieszczania odpadów. NSA wskazał, że przyjęcie tych założeń jest zgodne z art. 50 ust. 1 rozporządzenia 1013/2006. Jednakże zapewnienie wykonania obowiązku ustanowienia przez Państwa Członkowskie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji, nie może oznaczać wyłączenia dopuszczalności udzielania ulg w zapłacie kar pieniężnych nakładanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (umpo).
Czytaj także: Zmiany w ustawie o odpadach – nowe obowiązki, trudniej o zezwolenia >>>
Trzeba patrzeć systemowo
NSA uznał, że nie można także widzieć podstaw do wyłączenia stosowania przepisów działu III ustawy Ordynacja podatkowa w tym, że przedmiotem ochrony w przepisach o karach pieniężnych jest sumienność wykonywania przez Polskę obowiązków wynikających z regulacji unijnych oraz zapewnienie, że państwo będzie postrzegane jako wiarygodny i solidny partner w międzynarodowym obrocie odpadami. Sąd nie podzielił także poglądu, że przepisy o karach pieniężnych w umpo nie są elementem składowym systemu kar administracyjnych stosowanych dla zapewnienia działania zasad rządzących gospodarką odpadami. Stosując przepisy art. 32-34 umpo nie można bowiem twierdzić, że podejście systemowe jest wyłączone. NSA wskazał, że całokształt norm prawnych w ramach danej dziedziny prawa nie jest mechanicznym połączeniem czy też nagromadzeniem niepowiązanych między sobą instytucji prawnych, lecz jest pewną uporządkowaną całością.
Doszłoby do nieuzasadnionego różnicowania podmiotów
Sąd uznał, że sytuacja, w której skarżący nie ma możliwości, aby skorzystać z ulg w spłacie zobowiązań pieniężnych jest nie do zaakceptowania i podkreślił, że podziela w tym zakresie pogląd wyrażony w wyroku z 24 listopada 2015 r., sygn. akt II OSK 740/14. Zgodnie z którym, w przypadku braku w przepisach o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów unormowań dotyczących możliwości nakładania tej administracyjnej kary pieniężnej na raty, konieczne jest zastosowanie wykładni celowościowej i systemowej przepisów art. 1 ust. 2 i art. 32 i 35 umpo w związku z art. 281 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (poś). NSA nie zgodził się także z poglądem GIOŚ, który podnosił, że mimo że kary pieniężne wymierzane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach oraz umpo wykazują daleko idące podobieństwa, to nie są to instytucje tożsame. Sąd uznał bowiem, że przyjęcie takiego założenia doprowadziłoby do nieuzasadnionego różnicowania podmiotów, na które nałożono kary pieniężne na podstawie różnych aktów prawnych, np. z poś albo ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. W świetle powyższego, Naczelny Sąd administracyjny oddalił skargę kasacyjną.
Wyrok NSA z dnia 9 października 2018 r., sygn. akt II OSK 2473/16
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.