Lekarz rodzinny może zlecić sporo badań, a będzie ich więcej

Uprawnienia lekarza rodzinnego w sprawie zlecania badań diagnostycznych, które ubezpieczony pacjent może wykonać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, określa przede wszystkim rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Od 1 maja lista ta uległa wydłużeniu, m.in. ze względu na wprowadzenie programu profilaktycznego "Moje zdrowie".

Badania, które może zlecić lekarz POZ, są dla pacjenta dostępne bezpłatnie, o ile ma on ubezpieczenie zdrowotne (oraz w niektórych innych, wyjątkowych przypadkach, np. w odniesieniu do kobiet w ciąży i połogu). Bezpłatne świadczenia obejmują poradę lekarską udzielaną w warunkach ambulatoryjnych w bezpośrednim kontakcie ze świadczeniobiorcą lub na odległość przy użyciu systemów teleinformatycznych lub systemów łączności (tzw. teleporada). Warto jednak zaznaczyć, że w przypadkach uzasadnionych medycznie w ten zakres wchodzi również wizyta domowa. Zgodnie z przepisami rozporządzenia, świadczenia gwarantowane lekarza POZ obejmują również m.in.: niektóre świadczenia w ramach profilaktyki chorób układu krążenia, badania bilansowe (w tym przesiewowe), szczepienia ochronne realizowane  zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tzw. obowiązkowe). Dostępność do części badań zależy przy tym od wieku pacjenta. Trzeba też zaznaczyć, że lekarz POZ nie ma obowiązku wystawienia skierowania na badania na żądanie pacjenta - to medyk decyduje, które rzeczywiście będą konieczne z uwagi na stan zdrowia. 

Szeroka diagnostyka 

Zgodnie z rozporządzeniem lekarz POZ ma prawo zlecić badania, które są wykonywane w laboratorium lub pracowni, z którymi placówka POZ ma podpisaną umowę. Można wyróżnić 10 kategorii diagnostycznych w tym zakresie. 

1. Badania hematologiczne:

• morfologia krwi obwodowej z płytkami krwi
• morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi
• retikulocyty
• odczyn opadania krwinek czerwonych (OB).

2. Badania biochemiczne i immunochemiczne:

• sód
• potas
• wapń zjonizowany
• żelazo
• żelazo – całkowita zdolność wiązania (TIBC)
• stężenie transferryny
• stężenie hemoglobiny glikowanej (HbAlc)
• mocznik
• kreatynina
• glukoza
• test obciążenia glukozą
• białko całkowite
• proteinogram
• albumina
• białko C-reaktywne (CRP)
• kwas moczowy
• cholesterol całkowity
• cholesterol-HDL
• cholesterol-LDL
• trójglicerydy (TG)
• bilirubina całkowita
• bilirubina bezpośrednia
• fosfataza alkaliczna (ALP)
• aminotransferaza asparaginianowa (AST)
• aminotransferaza alaninowa (ALT)
• gammaglutamylotranspeptydaza (GGTP)
• amylaza
• kinaza kreatynowa (CK)
• fosfataza kwaśna całkowita (ACP)
• czynnik reumatoidalny (RF)
• miano antystreptolizyn O (ASO)
• hormon tyreotropowy (TSH)
• antygen HBs-AgHBs
• VDRL
• FT3
• FT4
• PSA – Antygen swoisty dla stercza całkowity.

3. Badania moczu:

• ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu
• ilościowe oznaczanie białka
• ilościowe oznaczanie glukozy
• ilościowe oznaczanie wapnia
• ilościowe oznaczanie amylazy.

4. Badania kału:

• badanie ogólne
• pasożyty
• krew utajona – metodą immunochemiczną.

5. Badania układu krzepnięcia:

• wskaźnik protrombinowy (INR)
• czas kaolinowo-kefalinowy (APTT)
• fibrynogen.

6. Badania mikrobiologiczne:

• posiew moczu z antybiogramem
• posiew wymazu z gardła z antybiogramem
• posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella i Shigella.
• test antygenowy SARS-CoV-2 uzyskiwany za pomocą Systemu Dystrybucji Szczepionek (SDS)
• badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku.

7. Diagnostyka ultrasonograficzna:

• USG tarczycy i przytarczyc
• USG ślinianek
• USG nerek, moczowodów, pęcherza moczowego
• USG brzucha i przestrzeni zaotrzewnowej, w tym wstępnej oceny gruczołu krokowego
• USG obwodowych węzłów chłonnych.

8. Zdjęcia radiologiczne:

• zdjęcie klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej
• zdjęcia kostne:
• w przypadku kręgosłupa, kończyn i miednicy – w projekcji AP i bocznej
• zdjęcie czaszki
• zdjęcie zatok
• zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej.

9. Budżet powierzony diagnostyczny:

• ferrytyna
• witamina B12
• kwas foliowy
• anty CCP
• CRP szybki test ilościowy (populacja do ukończenia 6. roku życia)
• przeciwciała anty-HCV
• Immunoglobuliny E całkowite (IgE)
• Immunoglobuliny E swoiste (IgE):
• wziewne: leszczyna, olcha, brzoza, trawy, żyto, bylica, roztocza kurzu domowego, pies, kot, altenaria 
• pokarmowe: mleko, jaja, pszenica, soja, orzechy ziemne, orzechy laskowe, ryby, owoce morza - skorupiaki, marchew, jabłko
• antygen H. pylori w kale - test kasetkowy
• antygen H. pylori w kale - test laboratoryjny
• strep-test

10. Budżet powierzony opieki koordynowanej: 

• BNP (NT-pro-BNP)
• albuminuria (stężenie albumin w moczu)
• UACR (wskaźnik albumina/kreatynina w moczu)
• antyTPO (przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej)
• antyTSHR (przeciwciała przeciw receptorom TSH)
• antyTG (przeciwciała przeciw tyreoglobulinie)
• EKG wysiłkowe (próba wysiłkowa EKG)
• Holter EKG 24 godz. (24-godzinna rejestracja EKG)
• Holter EKG 48 godz. (48-godzinna rejestracja EKG)
• Holter EKG 72 godz. (72-godzinna rejestracja EKG)
• Holter RR (24-godzinna rejestracja ciśnienia tętniczego)
• USG Doppler tętnic szyjnych
• USG Doppler naczyń kończyn dolnych
• ECHO serca przezklatkowe
• spirometria
• spirometria z próbą rozkurczową
• biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy celowana do 2 procedur (u dorosłych)
• biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy celowana  (u dorosłych) co najmniej 3 procedur
• tomografia komputerowa tętnic wieńcowych - przy wskazaniu do diagnostyki choroby niedokrwiennej serca

Szersza lista od 1 maja 

Od 1 maja br. lekarze rodzinni będą mieli też prawo zlecić oznaczanie poziomu wapnia w surowicy (choć rozporządzenie w tej sprawie jest jeszcze na etapie konsultacji). Rekomendowała to wcześniej Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Lekarzom rodzinnym umożliwiono też wystawianie skierowań na badanie w kierunku HIV. Jak wskazano w uzasadnieniu zmian, epidemiologia HIV w naszym kraju wskazuje, że wirus ten stanowi poważne wyzwanie zdrowotne. W ostatnich trzech latach zaobserwowano znaczący wzrost liczby nowych zakażeń. Dlatego tak ważne jest umożliwienie szerokiego dostępu do diagnozowania w kierunku zakażenia wirusem HIV. To element szerokich zmian związanych z wygaśnięciem "Profilaktyki 40 PLUS", który od maja został zastąpiony programem "Moje zdrowie". Nowy bilans zdrowia będzie wykonywany u każdej osoby dorosłej po ukończeniu 20. roku życia. Ocena obejmie m.in. choroby uwarunkowane genetycznie, sercowo-naczyniowe, nowotwory, zdrowie psychiczne, uzależnienia i realizację szczepień. 

Czytaj więcej: Nowy program profilaktyczny "Moje zdrowie" od 1 maja - jest projekt rozporządzenia

Lekarz rodzinny wystawi skierowanie na badanie poziomu wapnia i HIV

Sprawdź również książkę: Dokumentacja gabinetu lekarza POZ. Wzory pism, komentarz i orzecznictwo >>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.