W styczniu do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wpłynęła petycja organizacji rodzicielskich i neonatologów w sprawie wydłużenia urlopów macierzyńskich dla matek wcześniaków oraz noworodków wymagających po narodzinach hospitalizacji.

Obecnie niektóre mamy wcześniaków wykorzystują znaczną część przysługującego im urlopu macierzyńskiego, gdy dziecko jest w szpitalu. Ich faktyczny urlop macierzyński, gdy wrócą z dzieckiem do domu, jest więc krótszy od urlopu macierzyńskiego kobiet, które wkrótce po porodzie wyszły z dzieckiem ze szpitala. 

Prace nad zmianami legislacyjnymi w powyższym zakresie, rozpoczął również Parlamentarny Zespół ds. Opieki Okołoporodowej, który na posiedzeniu w dniu 15 stycznia 2024 r., omawiał wstępny projekt ustawy posłów Konfederacji, zakładający wydłużenie urlopu macierzyńskiego dla matek wcześniaków. 

Czytaj też w LEX: Urlop macierzyński - zasady udzielania >

Czytaj także na Prawo.pl: Rodzic może otrzymać zwolnienie z pracy, jeżeli opiekuje się dzieckiem w szpitalu

 

Albo zwolnienie lekarskie albo wydłużenie urlopu - propozycje 

Zarówno wspomniana petycja, jak i roboczy projekt ustawy posłów Konfederacji – w uproszczeniu – zakładają:

  1. zmianę terminu rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego – z dnia porodu, na dzień zakończenia hospitalizacji dziecka przedwcześnie urodzonego (a w przypadku petycji – również urodzonego o czasie, ale wymagającego hospitalizacji bezpośrednio po urodzeniu) oraz
  2. wprowadzenie dodatkowego, pełnopłatnego zasiłku opiekuńczego za czas spędzony z dzieckiem w szpitalu po porodzie (od jego narodzin – do zakończenia hospitalizacji).

Fundacji Koalicja dla wcześniaka poinformowała w komunikacie, że z uwagi na  dyrektywy UE nie będzie możliwe zastosowanie zwolnień lekarskich z tytułu opieki nad dzieckiem w trakcie jego pobytu w szpitalu, ponieważ urlop macierzyński musi rozpocząć się w dniu porodu. - Rozwiązaniem zaproponowanym przez MRPiPS będzie więc wydłużenie urlopu macierzyńskiego matkom chorych noworodków - dodaje. 

Jak w rozmowie z Prawo.pl, podkreśliła Elżbieta Brzozowska, wiceprezes Fundacji Koalicja dla Wcześniaka, nie ma znaczenia, jaki kształt przybiorą ostatecznie przepisy, czyli czy to będzie zmiana terminu rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego na dzień zakończenia hospitalizacji dziecka i przyznanie zasiłku opiekuńczego za czas pobytu dziecka w szpitalu, czy wydłużenie urlopu o czas, jaki dziecko urodzone przedwcześnie lub wymagające hospitalizacji po porodzie, spędziło w szpitalu. - Ważne jest, żeby sprawa została załatwiona pomyślnie dla mam wcześniaków i dzieci urodzonych o czasie, ale wymagających – z różnych przyczyn – hospitalizacji bezpośrednio po urodzeniu i ich urlopy macierzyńskie został ostatecznie wydłużone - podkreśla. 

Zobacz też procedurę: Łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy >

 

Od kiedy biegnie urlop macierzyński - unijne i krajowe przepisy

Prawo.pl zapytało Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki społecznej, które unijne przepisy stoją na przeszkodzie w przesunięciu terminu rozpoczęcia biegu urlopu macierzyńskiego. 

W odpowiedzi, resort powołał się na:

  1. Art. 8 Dyrektywy Rady 92/85/EWG z dnia 19.10.1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.U.UE. L.1992.348.1 z dnia 28.11.1992 r., zgodnie z którym – państwa członkowskie zobowiązane są do zapewnienia pracownicom uprawnienia do nieprzerwanego urlopu macierzyńskiego, trwającego co najmniej 14 tygodni i obejmującego co najmniej 2-tygodniowy obowiązkowy urlop macierzyński, przyznawany przed i/lub po porodzie, zgodnie z prawem krajowym i/lub praktyką.
  2. Konwencję nr 103 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca ochrony macierzyństwa (zrewidowaną w 1952 r.), przyjętą w Genewie dnia 28.06.1952 r. (Dz.U.1976.16.99) , zgodnie z którą okres urlopu macierzyńskiego powinien wynosić obowiązkowo 12 tygodni, z czego 6 tygodni powinno zostać wykorzystane po porodzie (art. 3 Konwencji).
  3. Konwencję nr 183 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca rewizji Konwencji dotyczącej ochrony macierzyństwa (zrewidowanej) z 1952 r., z 2000 r , przyjętą w Genewie dnia 30.05.2000 r., która zrewidowała Konwencję nr 103 (o której mowa w pkt 2 powyżej), przewidując wydłużenie okresu urlopu macierzyńskiego do co najmniej 14 tygodni oraz utrzymanie minimum 6 tygodniowego obowiązkowego urlopu po porodzie (nie została przez Polskę ratyfikowana). 

Jak poinformowało ministerstwo rodziny, aktualnie, trwają prace analityczne mające na celu przygotowanie odpowiednich rozwiązań prawnych, pozostających w zgodzie z aktami międzynarodowymi, którymi związana jest Polska.

Odpowiedź resortu rodziny nie przesądza więc, że niemożliwa jest zmiana terminu rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego z dnia porodu, na dzień zakończenia hospitalizacji dziecka.

Czytaj też w LEX: Work life balance - uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem >

Warto zwrócić uwagę, że w dyrektywie Rady 92/85/EWG, w treści przepisu brak jest doprecyzowania, iż obowiązkowe dwa tygodnie urlopu macierzyńskiego „przyznawane przed i/lub po porodzie zgodnie z prawem krajowym i/lub praktyką” – w przypadku ich wykorzystywania po porodzie – muszą zostać udzielone bezpośrednio po nim (np. rozpoczynając swój bieg od dnia porodu).

Przykładem przepisu, który wprost precyzuje powyższą kwestię, nie pozostawiając w tym zakresie żadnego pola do interpretacji, jest art. 183 par. 2 kodeksu pracy, zgodnie z którym „jeżeli pracownica nie korzysta z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu.” W odniesieniu do tego przepisu - projektowaną nowelizacją, mogłoby jednak zostać wprowadzone zastrzeżenie odnoszące się do mam wcześniaków i dzieci wymagających hospitalizacji po porodzie. 

 

Przejrzyste warunki pracy oraz uprawnienia rodzicielskie. Przewodnik po zmianach w Kodeksie pracy ze wzorami (E-BOOK) ebook

Krzysztof Baran

Sprawdź  

Pewne możliwości interpretacyjne pozostawia również sformułowanie „zgodnie z prawem krajowym i/lub praktyką”. Czy prawem krajowym i praktyką nie mogłoby być zatem w Polsce – w przypadku matek wcześniaków i dzieci wymagających hospitalizacji bezpośrednio po porodzie – wykorzystywanie wymaganych 2 tygodni urlopu macierzyńskiego po opuszczeniu przez dziecko szpitala, co będąc oczywistym – ma miejsce „po porodzie”?

Czytaj też w LEX:  Łączenie urlopu macierzyńskiego z pracą >

Na chwilę obecną, resort rodziny nie przedstawił jeszcze konkretnych propozycji. Najbliższe spotkanie zespołu roboczego, pracującego nad tą tematyką, zaplanowane jest na 15 lutego br. Zapewniono jednak, że – jak podkreślała w swych wypowiedziach publicznych ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk – kwestia potrzeb wcześniaków i ich rodziców, jest jednym z priorytetów w pracach resortu.

Czytaj też w LEX: Terminy w prawie pracy - urlop macierzyński, wychowawczy, wypoczynkowy >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.