Powódka zainicjowała postępowanie sądowe o zapłatę przeciwko wojewódzkiemu szpitalowi psychiatrycznemu. Gdy sąd apelacyjny wydał wyrok oddalający jej apelację, wniosła skargę kasacyjną. Skarżąca podniosła w niej szereg zarzutów. Wskazała w szczególności, że przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego nie zostały poddane właściwej wykładni. Jej zdaniem sądy błędnie oceniły również przepisy odnoszące się do ochrony dóbr osobistych.
Powódka wniosła, aby Sąd Najwyższy rozstrzygnął istotne zagadnienie prawne odnoszące się do zakresu stosowania art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, który dotyczy przyjmowania pacjenta do szpitala psychiatrycznego bez jego zgody. Zdaniem powódki wymagało przesądzenia czy i kiedy, pacjent, który zostaje przyjęty do placówki leczniczej w trybie art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego może wyrazić skutecznie następczą zgodę na pozostanie w szpitalu psychiatrycznym. W ocenie skarżącej istniały podstawy do przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Ustawa psychiatryczna do pilnej poprawki - czytaj tutaj>>
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego
Sąd Najwyższy nie zgodził się z powódką i odmówił przyjęcia jej skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Zgodnie z przepisem art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. 2018.1878) osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22 tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.
Z kolei w art. 22 ust. 1 tej ustawy przewidziano, że przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego następuje za jej pisemną zgodą na podstawie ważnego skierowania do szpitala, jeżeli lekarz wyznaczony do tej czynności, po osobistym zbadaniu tej osoby, stwierdzi wskazania do przyjęcia.
Specyfika skargi kasacyjnej
Sąd Najwyższy podkreślił, że skarga kasacyjna, jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, powinna być rozpoznawana, o ile jest to zgodne z interesem publicznych – dla rozwoju prawa, jednolitości orzecznictwa i prawidłowej wykładni przepisów. Nie stanowi ona „normalnego” środka zaskarżenia. Powódka w skardze nie wykazała natomiast, aby zachodziły podstawy do jej przyjęcia. Przesłanki te przewidziano w art. 398(9) k.p.c. – przypomniał Sąd Najwyższy. Zgodnie z tym przepisem Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli:
- w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne;
- istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów;
- zachodzi nieważność postępowania lub
- skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Skarga kasacyjna może być rozpoznana w szczególności, gdy zaistnieje istotne zagadnienie prawne, które wymaga wykładni. Natomiast zagadnienie prawne, którego interpretacji domagała się powódka nie miało charakteru istotnego – uznał Sąd Najwyższy. Skarżąca nie wykazała w skardze, aby w orzecznictwie rozbieżnie interpretowano przepisy art. 22 i art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.
Ma powstać 300 poradni dla dzieci - ambitny plan naprawy opieki psychiatrycznej - czytaj tutaj>>
Ścisła wykładnia
W orzecznictwie i literaturze prawniczej wykładano już wielokrotnie przepis art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego – wskazał Sąd Najwyższy. Nie budzi wątpliwości więc relacja tego przepisu do art. 22 ustawy. Nie można też uznać, aby regulacje te wywoływały trudności interpretacyjne. Przyjmuje się, że przepis art. 23 ustawy, który mówi o przyjęciu pacjenta do szpitala bez jego zgody, ma być wykładany w sposób ścisły – podsumował Sąd Najwyższy. Zatem, skarga kasacyjna nie mogła zostać przyjęta do rozpoznania.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2019 r., IV CSK 192/19, LEX nr 2736272.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
SN: Przepisy o przyjęciu pacjenta bez zgody do szpitala psychiatrycznego stosuje się rygorystycznie
Zasady, na jakich dopuszczalne jest umieszczenie pacjenta w szpitalu psychiatrycznym bez jego zgody były już wielokrotnie wyjaśniane w orzecznictwie i w nauce prawa. Regulacja ta nie jest kontrowersyjna. Należy jednak pamiętać, iż może być ona stosowana w sposób ścisły - orzekł Sąd Najwyższy.
Powódka zainicjowała postępowanie sądowe o zapłatę przeciwko wojewódzkiemu szpitalowi psychiatrycznemu. Gdy sąd apelacyjny wydał wyrok oddalający jej apelację, wniosła skargę kasacyjną. Skarżąca podniosła w niej szereg zarzutów. Wskazała w szczególności, że przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego nie zostały poddane właściwej wykładni. Jej zdaniem sądy błędnie oceniły również przepisy odnoszące się do ochrony dóbr osobistych. Powódka wniosła, aby Sąd Najwyższy rozstrzygnął istotne zagadnienie prawne odnoszące się do zakresu stosowania art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, który dotyczy przyjmowania pacjenta do szpitala psychiatrycznego bez jego zgody. Zdaniem powódki wymagało przesądzenia czy i kiedy, pacjent, który zostaje przyjęty do placówki leczniczej w trybie art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego może wyrazić skutecznie następczą zgodę na pozostanie w szpitalu psychiatrycznym. W ocenie skarżącej istniały podstawy do przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego
Sąd Najwyższy nie zgodził się z powódką i odmówił przyjęcia jej skargi kasacyjnej do rozpoznania. Zgodnie z przepisem art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. 2018.1878) osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22 tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. Z kolei w art. 22 ust. 1 tej ustawy przewidziano, że przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego następuje za jej pisemną zgodą na podstawie ważnego skierowania do szpitala, jeżeli lekarz wyznaczony do tej czynności, po osobistym zbadaniu tej osoby, stwierdzi wskazania do przyjęcia.
Specyfika skargi kasacyjnej
Sąd Najwyższy podkreślił, że skarga kasacyjna, jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, powinna być rozpoznawana, o ile jest to zgodne z interesem publicznych – dla rozwoju prawa, jednolitości orzecznictwa i prawidłowej wykładni przepisów. Nie stanowi ona „normalnego” środka zaskarżenia. Powódka w skardze nie wykazała natomiast, aby zachodziły podstawy do jej przyjęcia. Przesłanki te przewidziano w art. 398(9) k.p.c. – przypomniał Sąd Najwyższy. Zgodnie z tym przepisem Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli:
- w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne;
- istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów;
- zachodzi nieważność postępowania lub
- skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Skarga kasacyjna może być rozpoznana w szczególności, gdy zaistnieje istotne zagadnienie prawne, które wymaga wykładni.
Ciechorski Jan, Dezynwoltura ustawodawcy - refleksje nad nowelizacją ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
Opublikowano: PPP 2019/2/9-22
Natomiast zagadnienie prawne, którego interpretacji domagała się powódka nie miało charakteru istotnego – uznał Sąd Najwyższy. Skarżąca nie wykazała w skardze, aby w orzecznictwie rozbieżnie interpretowano przepisy art. 22 i art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.
Ścisła wykładnia
W orzecznictwie i literaturze prawniczej wykładano już wielokrotnie przepis art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego – wskazał Sąd Najwyższy. Nie budzi wątpliwości więc relacja tego przepisu do art. 22 ustawy. Nie można też uznać, aby regulacje te wywoływały trudności interpretacyjne. Przyjmuje się, że przepis art. 23 ustawy, który mówi o przyjęciu pacjenta do szpitala bez jego zgody, ma być wykładany w sposób ścisły – podsumował Sąd Najwyższy. Zatem, skarga kasacyjna nie mogła zostać przyjęta do rozpoznania.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2019 r., IV CSK 192/19, LEX nr 2736272.
