Rośnie liczby osób dotkniętych chorobami otępiennymi. Według szacunków Alzheimer's Disease International (ADI) do 2050 r. liczba osób cierpiących na choroby otępienne w skali światowej może wzrosnąć do 152 milionów. Oznacza to, że ulegnie do tego czasu potrojeniu. Choroby te dotykają głównie osoby powyżej 60. roku życia i są jedną z istotnych przyczyn niepełnosprawności w tej grupie wiekowej.

Wzrost zachorowania potwierdzają również dane pochodzące z projektu „PolSenior 2. Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem” (realizowanego w latach 2017–2020). W Polsce średnio co szósta osoba w wieku 60 i więcej lat ma zaburzenia poznawcze (16,8 proc.). Objawy otępienia występują u 15,8 proc., w większości przypadków o nasileniu lekkim (11,6 proc.). Otępienie o nasileniu umiarkowanym i ciężkim stanowi odpowiednio 2,8 proc. i 1,4 proc. przypadków. Wyniki tego badania, w porównaniu do projektu "PolSenior 1", wskazują, że na przestrzeni dekady wzrosła nie tylko częstość podejrzenia otępienia ogółem, ale wzrost ten dotyczył również bardziej zaawansowanych etapów choroby (umiarkowanego i znacznego) – z 3,6 proc. do 4,2 proc.

- Sytuacja ta stanowi coraz większe wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej oraz polityki społecznej, bowiem koszty leczenia i opieki nad chorym z otępieniem wzrastają, a wydatki te należą obecnie do największych, po wydatkach na nowotwory, choroby sercowo-naczyniowe oraz udary mózgu – argumentuje resort zdrowia.

Czytaj również: Ministerstwo wprowadziło zmiany w projekcie ustawy o asystencji osobistej

Brak danych i świadomości społecznej

Najwyższa Izba Kontroli w dokumencie „Opieka nad osobami chorymi na chorobę Alzheimera oraz wsparcie dla ich rodzin” z 2017 r. zwracała uwagę na zasadność podjęcia działań pozwalających na skuteczne rozwiązywanie problemów zdrowotnych i opiekuńczych osób z chorobą Alzheimera, w szczególności w zakresie zabezpieczenie dostępu do wiarygodnych danych w celu poznania skali zjawiska, a także opracowania i wdrożenia standardów dotyczących wczesnego wykrywania symptomów choroby Alzheimera oraz standardów postępowania leczniczego i opiekuńczego wobec osób chorych.

Natomiast z badań towarzyszących kampanii temat demencji, prowadzonej przez Ministerstwo Zdrowia w latach 2022–2023 ,,Zostań dłużej na scenie życia" wynikało, że aż 40 proc. respondentów w wieku powyżej 40 lat nie ma świadomości istnienia chorób otępiennych. Z powodu braku świadomości społecznej pacjenci często lekceważą wczesne symptomy i nie zgłaszają się do lekarza. Niewiedza i poczucie stygmatyzacji powoduje, że izolują chorych bliskich i siebie od otoczenia, co ma ogromny wpływ na przebieg choroby. Stygmatyzacja, brak informacji lub błędne informacje dotyczące otępienia są dużym problemem społecznym.

Co zawiera projekt?

Założenia poszczególnych działań zostały sformułowane na podstawie propozycji przedstawionych przez przedstawicieli ministerstw i instytucji centralnych, a także jako propozycja Ministerstwa Zdrowia – w oparciu o doświadczenia innych krajów.


„Krajowy Program Działań wobec Chorób Otępiennych na lata 2025–2030” będzie miał interdyscyplinarny charakter. Jako główne obszary działania wskazano:

  1. Podnoszenie świadomości społecznej – w szczególności chodzi o działania mające na celu ograniczenie zachowań stygmatyzujących oraz ukierunkowane na uwrażliwienie społeczeństwa na potrzeby osób z chorobami otępiennymi i ich bliskich, działania edukacyjne dla różnych grup odbiorców, tworzenie przestrzeni przyjaznej osobom chorym.
  2. Zmniejszanie ryzyka zachorowania – działania informacyjne na temat modyfikowalnych czynników ryzyka wystąpienia zaburzeń otępiennych oraz możliwych do podjęcia działań profilaktycznych, projektowanie działań promujących aktywność fizyczną, intelektualną, artystyczną i społeczną, przygotowywanie wytycznych, np. dla jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działań aktywizujących wspierających prewencję chorób otępiennych.
  3. Wsparcie wczesnej diagnostyki – działania wpływające na usprawnienie diagnostyki osób z podejrzeniem występowania zaburzeń otępiennych, w tym ewentualnego zaimplementowania do systemu nowych metod i sposobów diagnostyki, wdrożenie narzędzi zwiększających wykrywalność zaburzeń otępiennych na wczesnym etapie oraz określenie ich etiologii.
  4. Leczenie, opieka i wsparcie dla chorych – szczególnie działania z zakresu rozwoju opieki dziennej oraz domowej, ochrony praw osób z zaburzeniami otępiennymi, w tym wprowadzenie systemu wspieranego podejmowania decyzji, wsparcie informacyjne odnośnie postępowania w różnych sytuacjach związanych z chorobę.
  5. Wsparcie dla opiekunów – w szczególności działania z zakresu wsparcia psychologicznego i informacyjnego dla opiekunów nieformalnych, opieka wytchnieniowa, działania szkoleniowe.
  6. Budowanie systemów gromadzenia danych - czyli działania z zakresu gromadzenia oraz monitorowania danych na temat chorób otępiennych.
  7. Badania naukowe i innowacyjne - prowadzenie badań naukowych oraz opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie chorób otępiennych, wsparcie nowoczesnych technologii w opiece nad osobami z demencją.

Resort zdrowia właśnie skierował projekt do konsultacji. Do udziału zaprasza w szczególności: 

  • osoby chore i ich bliskich,
  • przedstawicieli organizacji pacjenckich,
  • środowiska naukowe,
  • jednostki samorządu terytorialnego,
  • instytucje systemu ochrony zdrowia i pomocy społecznej.

Termin składania uwag upływa 23 lipca 2025 r. Można składać je drogą elektroniczną, za pośrednictwem systemu e-Doręczeń, platformy ePUAP lub na adres e-mail: dep-rz@mz.gov.pl. 

 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.