Zasady uzyskania prawa wykonywania zawodu reguluje kilka ustaw: o zawodach lekarza i lekarza dentysty, o zawodach pielęgniarki i położnej, o izbach lekarskich, o samorządzie pielęgniarek i położnych. Rzecznik praw obywatelskich postuluje zainicjowanie prac legislacyjnych w celu zmiany tych aktów prawnych w kontekście toczącego się postępowania karnego.
Domniemanie niewinności
Osoba, która ubiega się o prawo wykonywania zawodu (PWZ), składa oświadczenie o treści: „Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, że nie byłem karany za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe oraz że nie toczy się przeciwko mnie postępowanie karne w sprawie o umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, oraz że nie zachodzą okoliczności, które zgodnie z Kodeksem Etyki Lekarskiej oraz innymi przepisami prawa, w rozumieniu wymogu określonego w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, mogłyby mieć wpływ na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty na terytorium RP”.
RPO uważa, że potencjalnie narusza ono zasadę kodeksu postępowania karnego, który stanowi, że oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem, a także art. 42 ust. 3 Konstytucji RP. Argumentuje, że w rozumieniu art. 71 par. 1 k.p.k. od momentu przystąpienia do przesłuchania w charakterze podejrzanego albo wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów toczy się postępowanie przeciwko osobie. Jeśli osobą tą jest lekarz lub lekarz dentysta, który nie posiada prawa wykonywania zawodu, a chce o nie wystąpić, to pomimo braku przypisania sprawstwa czynu zabronionego i winy prawomocnym wyrokiem sądu zostaje on ukarany przez brak możliwości uzyskana prawa wykonywana zawodu.
Oświadczenie i weryfikacja dwuinstancyjna
Chodzi o to, aby w przypadkach, gdy przeciw ubiegającym się o prawo wykonywania zawodu lekarza, dentysty, pielęgniarki i położnej toczy się postępowanie karne o umyślnie przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, dana osoba w miejsce słów: „Oraz że nie toczy się przeciwko mnie postępowanie karne w sprawie o umyślnie popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe" – oświadczała: „Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, że toczy się przeciwko mnie postępowanie karne za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe”. Jednocześnie autor oświadczenia miałby wskazać przedmiot postępowania z jego sygnaturą, organ prowadzący oraz postawione mu zarzuty.
RPO proponuje, aby wymienione ustawy umożliwiały weryfikację w postępowaniu dwuinstancyjnym. Sąd lekarski albo sąd pielęgniarek i położnych weryfikowałby, czy toczące się postępowanie w fazie in personam jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia, że dowody wskazują z dużym prawdopodobieństwem, iż dana osoba, popełniła czyn zabroniony, którego rodzaj wskazuje, że wykonywanie zawodu zagraża bezpieczeństwu pacjentów lub grozi popełnieniem kolejnego czynu zabronionego lub przewinienia zawodowego - co uzasadnia wydanie postanowienia o tymczasowym zawieszeniu postępowania uzyskania prawa wykonywania zawodu przez taką osobę.
Będą zmiany w przepisach
Urszuli Demkow, podsekretarz stanu w MZ, opowiedziała, że minister zdrowia po gruntownej analizie regulacji podziela wyrażone w piśmie rzecznika praw obywatelskich spostrzeżenia, zgodnie z którymi obecne unormowania uniemożliwiają osobom wobec których toczy się postępowanie przygotowawcze w fazie „in personam” (tj. już po postawienia zarzutów konkretnej osobie) wpis do rejestru lekarzy/lekarzy dentystów, co może z kolei stać w sprzeczności z konstytucyjną zasadą domniemania niewinności (art. 42 ust. 3 Konstytucji RP) oraz wolności wykonywania zawodu (art. 65 Konstytucji RP).
MZ proponuje, aby w ramach potencjalnej modyfikacji przepisów zastanowić się np. nad wprowadzeniem rozszerzonego oświadczenia, zgodnie z którym dany kandydat składa de facto dwa oświadczenia: jedno o braku prawomocnych skazań za umyślne przestępstwa lub umyślne przestępstwa skarbowe, zaś drugie o toczącym się postępowaniu karnym (z podaniem informacji tj.: sygnatura, etap i organu prowadzący). Dodatkową gwarancją w omawianym zakresie mogłoby być obwarowanie składania ww. oświadczeń rygorem odpowiedzialności karnej za podawanie fałszywych informacji. Gdy przeciwko danej osobie toczy się postępowanie (ale jeszcze nie jest zakończone), właściwy organ samorządu zawodowego (np. wspomagany przez Komisję Etyki i Kwalifikacji Okręgowej Rady Lekarskiej- w przypadku lekarzy i lekarzy dentystów) mógłby oceniać ciężar zarzutów i ich wpływ na kwestie bezpieczeństwa pacjenta. Gdyby ocena skutkowała odmową wpisu/przyznania prawa wykonywania zawodu, kandydatowi mogłoby np. przysługiwać odwołanie do Naczelnego Sądu Lekarskiego (gdy mowa o lekarzach i lekarzach dentystach). Bliźniacze rozwiązania można by zastosować w odniesieniu do pielęgniarek i położnych.
– Reasumując, minister zdrowia podziela stanowisko, zgodnie z którym istnieje potrzeba zmian przepisów w omawianym zakresie, jednocześnie informując, że przy okazji najbliższej nowelizacji aktów prawnych, których opisany problem dotyczy, planowane jest podjęcie stosownych działań legislacyjnych. Tytułem uzupełnienia, należy podkreślić, że zaproponowane w przedmiotowym piśmie rozwiązania mają wyłącznie charakter przykładowy i dopiero w toku prac legislacyjnych okaże się, jaki konkretnie kształt przyjmą modyfikowane przepisy – napisała Urszula Demkow.
Cena promocyjna: 332.1 zł
|Cena regularna: 369 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 276.75 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.