Projekt (numer RCL – MZ 1861) ma zastąpić rozporządzenie z 4 sierpnia 2004 r. w sprawie okresowych badań lekarskich pracowników zatrudnionych w zakładach, które stosowały azbest w produkcji (tekst jedn. Dz. U. z 2025 r. poz. 970). Będzie to akt wykonawczy do szykowanej przez rząd nowej ustawy azbestowej, która jednak jeszcze nie została skierowana do Sejmu, choć ma implementować dyrektywę 2023/2668/UE (numer RCL – UC60). Polska powinna przyjąć odpowiednie przepisy najpóźniej do 21 grudnia 2025 r., ale nie zdążyła (pisaliśmy o tym w tekście Do 31 stycznia zadeklaruj azbest). Różne resorty odpowiedzialne za przygotowanie aktów wykonawczych do nowej ustawy azbestowej nie czekają więc na jej uchwalenie przez parlament, ale już wystartowały z pracami nad rozporządzeniami. Wśród tych ministerstw jest też resort Jolanty Sobierańskiej-Grendy.

 

Sprawdź również książkę: Przetwarzanie danych dotyczących zdrowia pracowników na podstawie art. 9 ust. 2 lit. h RODO >>


Obecnie, do okresowych badań lekarskich uprawnieni są pracownicy zatrudnieni w zakładach związanych z azbestem 28 września 1997 r. lub przed tą datą. Obecna ustawa zawiera zresztą dokładną listę 28 takich zakładów. Zakres okresowego badania lekarskiego obejmuje badanie ogólnolekarskie, jak również zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej i badanie spirometryczne spoczynkowe. Ten podstawowy zestaw badań może być rozszerzony o badania uzupełniające oraz o inne badania diagnostyczne, np. tomografię komputerową, EKG itp. Oprócz badań, osoby takie są uprawnione do bezpłatnego zaopatrzenia w leki związane z chorobami wywołanymi pracą przy azbeście, a także korzystania - raz w roku - z leczenia uzdrowiskowego (oraz zwolnienia z odpłatności związanej z tym leczeniem). Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 2004 r., okresowe badania profilaktyczne przeprowadza nie rzadziej niż raz na trzy lata (lekarz przeprowadzający okresowe badanie lekarskie ustala częstotliwość tych badań, biorąc pod uwagę ocenę stanu zdrowia osoby podlegającej okresowemu badaniu lekarskiemu, stanowisko pracy, wielkość narażenia na pył azbestu, staż pracy oraz okres latencji).

Czytaj też w LEX: Nowe przepisy dotyczące azbestu – przewodnik dla pracodawców i pracowników >

Nie wiadomo, jak będzie ostateczna wersja projektowanych przepisów (wstępnie proponowano utrzymanie 3-letniego cyklu). Niemniej jednak - w porównaniu do obecnie obowiązujących przepisów - wydłużono czas zatrudnienia do 31 grudnia 2004 r. oraz rozszerzono grupę pracowników, którym przysługują te uprawnienia. Dotychczasowe uprawnienia nie obejmowały osób narażonych na działanie azbestu w różnego rodzaju pracach z materiałami budowlanymi, izolacyjnymi, w przemyśle energetycznym, chemicznym, w górnictwie czy stoczniach. Projektodawcy tłumaczą, że rozszerzenie czasowe jest konieczne, ze względu na fakt, iż ta grupa osób narażonych na działania azbestu wchodzi w okres największego ryzyka występowania azbestozależnych nowotworów takich jak rak płuca i międzybłoniak opłucnej. Wyniki systematycznej opieki i doświadczenia zdobyte podczas przeprowadzania badań profilaktycznych dają możliwość wczesnego wykrycia chorób azbestozależnych oraz spełnienia obowiązku państw członkowskich w zakresie monitorowania stanu zdrowia pracowników, w tym po zakończeniu narażenia.

Konieczne jest jednak – jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy - dostosowanie tych przepisów do postępu medycznego w zakresie rodzajów badań, np. wykorzystanie niskodawkowej tomografii komputerowej. Do badania ogólnolekarskiego konieczne jest dodanie edukacji antytytoniowej, w związku z udokumentowanym faktem, że palenie papierosów znacząco przyspiesza proces zapadania na choroby azbestozależne.

Zobacz też w LEX: Bezpieczna praca z azbestem >

 

Zgodnie z art. 74 ust. 2 projektowanej ustawy, orzeczenie lekarskie oraz termin następnego badania profilaktycznego zawarte w książeczce badań profilaktycznych wydanej na mocy starych przepisów, zachowają moc do czasu orzeczenia lekarskiego wydanego już na podstawie nowych przepisów. Na pewno znikną też dotychczasowe książeczki badań profilaktycznych. Na liście zakładów, których byli pracownicy są objęci badaniami pojawił się jeden dodatkowy pracodawca – Przedsiębiorstwo Sprzętu Ochronnego Maskpol S.A. Analiza danych gromadzonych w Centralnym Rejestrze Chorób Zawodowych w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi wykazała, że od 2014 r. obserwowane są wśród byłych pracowników tego zakładu przypadki zachorowania na międzybłoniaka opłucnej jako choroby zawodowej spowodowanej narażeniem na działanie azbestu.

Czytaj też w LEX: Nowe przepisy o chorobach zawodowych – co musisz wiedzieć >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.