Za zajęcie pasa drogowego pod tzw. inwestycję liniową (np. gazociąg, wodociąg, kanalizację, światłowód) albo urządzenia reklamowe - pobiera się opłatę, którą decyzją administracyjną ustala właściwy zarządca drogi przy udzielaniu zezwolenia na zajęcie pasa drogowego. Podstawą jest uchwała rady gminy, powiatu, sejmiku województwa (odpowiednio dla dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich) lub rozporządzenie ministra właściwego do spraw transportu (dla dróg, których zarządcą jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad). Problem zaczyna się, kiedy dochodzi do zmiany kategorii drogi.
Przepisy ustawy o drogach publicznych nie zawierają regulacji stanowiących podstawę wygaśnięcia decyzji administracyjnych podyktowaną zmianą kategorii drogi, ani przepisu, który stanowiłby podstawę do "zachowania" praw i obowiązków ustalonych i nałożonych decyzją zarządcy sprawującego zarząd drogi przed zmianą kategorii drogi i na warunkach ustalonych przed tą zmianą. W konsekwencji pojawiają się wątpliwości co do zasadności regulowania corocznej opłaty za zajęcie pasa drogowego (art. 40 ust. 13a u.d.p.) w wysokości dotychczasowej, na rzecz nowego zarządcy drogi, na terenie którego, co do zasady, obowiązują inne stawki za zajęcie 1m.kw. pasa drogowego. Są one zazwyczaj wyższe. Właściciele infrastruktury w pasie drogowym są więc zaskakiwani większymi opłatami tylko z uwagi na zmianę kategorii drogi publicznej. Szerzej problem opisywaliśmy w ramach corocznej akcji "Poprawmy prawo", prowadzonej przez redakcje Prawo.pl i Lex. Więcej w tekście: Zmiana kategorii drogi to problem z opłatą za zajęcie pasa drogowego.
Teraz problemem zajął się poseł Jarosław Sachajko, który w interpelacji poselskiej zapytał Ministerstwo Infrastruktury czy dostrzega problem i czy przewiduje możliwość wprowadzenia regulacji dotyczącej zmiany wysokości opłat za zajęcie pasa drogowego w przypadku zmiany kategorii drogi.
Zobacz procedurę w LEX: Uzyskanie zezwolenia na zajęcie, na potrzeby budowy, pasa drogowego lub jego części >
Wystarczą zasady ogólne wynikające z przepisów k.p.a.
Rafał Weber, wiceminister infrastruktury, poinformował, że resort nie przewiduje zmian w przepisach. Uważa, że w tym przypadku zastosowanie mają ogólne zasady wynikające z przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Wśród szeregu zasad ogólnych k.p.a. stanowiących katalog wytycznych dla organów administracji publicznej, w tym dla zarządców dróg publicznych, jest zasada trwałości decyzji ostatecznych. Trwałość decyzji nie jest jednak równoznaczna z ich niezmienialnością.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Dopuszczalność stosowania przepisów ogólnych dotyczących administracyjnych kar pieniężnych w sprawach wymierzania kar za zajęcie pasa drogowego >
Zdaniem ministerstwa zmiana kategorii drogi publicznej i w konsekwencji zmiana zarządcy drogi publicznej nie ma wpływu na ważność ostatecznych decyzji administracyjnych w sprawie zezwolenia na zajęcie pasa drogowego, które jednocześnie ustalają stosowaną opłatę za to zajęcie. Nie ma przy tym znaczenia fakt, czy zmiana kategorii nastąpiła w wyniku przekazania drogi pomiędzy zarządcami dróg czy też na podstawie tzw. kaskadowego przekazywania dróg (art. 10 ustawy o drogach publicznych). Zmiana kategorii drogi nie wpływa bowiem w żadnym istotnym stopniu na tożsamość stosunku prawnego ukształtowanego decyzją ostateczną.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Właściwość organu w sprawach lokalizacji obiektów budowlanych lub urządzeń niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz zajęcia pasa drogowego w obszarze skrzyżowań dróg różnych kategorii >
Ministerstwo wskazuje na orzecznictwo
Ministerstwo powołuje się przy tym na orzecznictwo sądów administracyjnych m.in. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 czerwca 2014 r. (sygn. akt II GW 12/14). NSA stwierdził, że następująca z mocy prawa w związku ze zmianą kategorii drogi, zmiana organu właściwego w sprawach o zajęcie pasa drogowego pozostaje bez wpływu na byt prawny decyzji wydanych w tychże sprawach, przez organ dotychczas właściwy do ich załatwienia. Sąd wskazał, że "uwzględniając konsekwencje wypływające z zasady trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych, nie ma więc żadnych usprawiedliwionych podstaw, aby formułować jakiekolwiek obawy o byt prawny dotychczas wydanych decyzji ostatecznych w związku ze zmianą właściwości organu uprawnionego do ich wydawania, tj. w związku z wstąpieniem, z mocy prawa, w miejsce dotychczas właściwego organu, innego organu administracji publicznej wskazanego przez ustawodawcę, jako organ właściwy do ich załatwiania. Decyzje te, bowiem nadal funkcjonują w obrocie prawnym, ze wszystkimi konsekwencjami tego stanu rzeczy, kształtując na zasadach w nich określonych prawa i obowiązku ich adresata”.
Czytaj w LEX: Zmiana kategorii drogi publicznej a jej wpływ na wydane decyzje administracyjne >
Ministerstwo Infrastruktury wskazuje też na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 stycznia 2022 r. (sygn. akt II GSK 2547/21). NSA podzielił stanowisko wyrażone w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego m.in. z 9 listopada 2021 r., sygn. akt: II GSK 2094/21, II GSK 2095/21, II GSK 2085/21 oraz z 28 października 2021 r., sygn. akt: II GSK 1588/21, II GSK 1596/21, II GSK 1474/21, II GSK 1472/21, II GSK 1473/21, II GSK 1575/21 i II GSK 1475/21, że zmiana właściwości organu w sprawie wydanego zezwolenia na zajęcie pasa drogowego, w sytuacji woli strony dalszego zajmowania pasa drogi, nie rodzi potrzeby ani też obowiązku ponownego ustalenia treści stosunku administracyjnoprawnego ukształtowanego decyzją ostateczną.
Zobacz procedurę w LEX: Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej, na mocy której strona nabyła prawo >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.