Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie wszczęło postępowanie nadzorcze w sprawie uznania za nieważną zmiany uchwały budżetowej powiatu grodziskiego na 2019 rok w części dotyczącej określenia wydatków budżetu na pokrycie kosztów stwierdzenia zgonu w kwocie 15 tys. zł. Powiat zamieścił je w dziale 851 Ochrona zdrowia, rozdział 85195 Pozostała działalność. Według Izby to istotne naruszenie ustawy o finansach publicznych. RIO wezwała powiat do wyeliminowania tej pozycji.
Pokrycie kosztów stwierdzenia zgonu niemożliwe
Marek Wieżbicki, starosta grodziski zaznacza, że jest duży problem ze stwierdzaniem zgonu na przykład w sytuacjach, kiedy znaleziono nieznane ciało. Trzeba wtedy wykonać czynności szybko, a nie ma podmiotów zobowiązanych do tego. Z taką sytuacją miały do czynienia władze powiatu w ubiegłym roku. Starosta otrzymał od prokuratury żądanie wyznaczenia koronera w ciągu 24 godzin, na które odpowiedział, że zgodnie ze stanem prawnym nie ma możliwości działania.
Powiat od 2012 roku uczestniczy w wymianie korespondencji dotyczącej powołania koronera, ale z powodu braku podstaw prawnych, nie jest to łatwe. - Nie mam zamiaru wykonywać karkołomnych operacji finansowych, prawo powinno być jasne i tego oczekuję – podkreśla Marek Wieżbicki. - Są ustawy, które zmienia się w ciągu roku po kilka razy, a przepisy dotyczące stwierdzania zgonu są niezmienione od ponad 50 lat – oburza się. Jak dodaje, nie przystają one do obecnych warunków w żaden sposób.
Ryzyko naruszenia dyscypliny finansów publicznych
Jak nam powiedziała Ewa Szadkowska, skarbnik powiatu grodziskiego, wprowadzając kwotę na pokrycie kosztów stwierdzania zgonu do budżetu, starostwo podejmowało ryzyko związane z dyscypliną finansów publicznych. – Po tym, jak RIO wszczęła postępowanie, zdecydowaliśmy się wycofać i usunąć tę pozycję z budżetu, nie zdążyliśmy wydać tych pieniędzy, bo wiedziałam, że RIO może uchylić ten zapis, mieliśmy też wcześniej takie sygnały – mówi.
Na podstawie przepisów z 1961 roku (ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 r. w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny) osobą właściwą do wystawiania kart zgonu jest lekarz, który jako ostatni w okresie 30 dni poprzedzających zgon udzielił choremu pomocy. Faktycznie najczęściej lekarzem tym jest lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Koszty oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą obciążać rodziny zmarłego.
Czytaj też: Koroner w każdym województwie, ale zgon stwierdzi też inny lekarz i ratownik >>
W przypadku gdy lekarza takiego nie ma lub nie może dokonać w ciągu 12 godzin oględzin zwłok lub lekarz mieszka w odległości powyżej 4 km od miejsca położenia zwłok, wtedy zgon stwierdza inny lekarz. W związku z tym wiele samorządów podpisało umowy z lekarzami – „koronerami”. Miasto Krosno w takich przypadkach korzysta z usług lekarza, z którym została zawarta umowa na usługę polegającą na stwierdzaniu zgonu, ustalaniu przyczyny zgonu i wystawianiu kart zgonu osób zmarłych na terenie miasta Krosna.
Jak nas informuje Joanna Sowa, rzecznik prasowy Urzędu Miasta Krosna, wydatek związany z jej realizacją jest wpisany w budżecie miasta Krosna, dział: 851 Rozdział:85195 pn. „Podejmowanie zadań z zakresu ochrony zdrowia”. - Dotychczas zapis ten nie był kwestionowany, a zadanie nie było objęte kontrolą RIO - mówi.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność za prawidłowe funkcjonowanie kontroli zarządczej >
Stare przepisy w nowym ustroju
Kolegium RIO uznało, że ujęte w przepisach regulacje stanowiące, że wydatki związane z wypłatą wynagrodzeń i zwrotem kosztów przejazdu pokrywają „właściwe do spraw zdrowia i opieki społecznej organy prezydiów powiatowych (…) rad narodowych”, nie mogą znaleźć zastosowania w obecnym ustroju państwa.
Kolegium Izby zauważa, że z przepisów nie wynika bezpośrednie wskazanie, że wydatki w tym zakresie pokrywają powiaty. Na gruncie obowiązujących przepisów brak podstawy prawnej do ujęcia w budżecie powiatu wydatków dotyczących pokrycia kosztów stwierdzenia zgonu przez właściwego starostę. W gospodarce finansami publicznymi wolno tylko to, co wynika z obowiązujących przepisów prawa – podkreślono w uchwale.
Nie można zostawić człowieka bez decyzji, czy żyje - projekt jest procedowany
Projekt ustawy o stwierdzaniu, dokumentowaniu i rejestracji zgonów jest obecnie poddany konsultacjom publicznym. Przewiduje on wiele ważnych zmian związanych ze stwierdzaniem zgonu i wystawianiem kart zgonu. Zgodnie z projektem, zgon poza szpitalem będzie mógł stwierdzić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), lekarz z przychodni specjalistycznej, nocnej i świątecznej opieki lekarskiej, ale także koroner, czyli powoływany przez wojewodę urzędnik z wykształceniem lekarskim.
Sprawdź w LEX: Czy lekarz powinien przyjechać hospicjum lub zakładu opiekuńczo-leczniczego w celu stwierdzenia zgonu? >
Ryszard Krawczyk, prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi, podkreśla, że nie może być w państwie praworządnym sytuacji, w której dla realizacji określonego zadania publicznego nie można znaleźć podstawy prawnej. - Konstytucja stwierdza, że działania władzy publicznej następują na podstawie i w granicach obowiązującego prawa. Jeżeli prawo nie reguluje jakiegoś zagadnienia, mamy do czynienia z działaniem w granicach obowiązującego prawa - mówi. Jak dodaje, obowiązuje także zasada domniemania kompetencji samorządu.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
