Dieta radnego nie jest wynagrodzeniem za pracę, gdyż radny pełni funkcję społecznie, a fakt wykonywania mandatu nie skutkuje ani nawiązaniem stosunku pracy z gminą (czy urzędem gminy), ani też nawiązaniem z nim umowy cywilnoprawnej. Dieta ma stanowić wyłącznie ekwiwalent utraconych korzyści (np. pomniejszonego wynagrodzenia za pracę w związku z obecnością na sesji rady gminy), jakich radny nie uzyskuje w związku z wykonywaniem mandatu. Dla wypłaty diety nie ma znaczenia, czy radny jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, czy też prowadzi działalność gospodarczą. Prawo radnego do diety wynika wprost z art. 25 ust. 6 ustawy o samorządzie gminnym, dlatego rada gminy nie może całkowicie pozbawić radnych prawa do niej. Rada gminy określa zasady dotyczące ustalania diet w formie uchwały. Uchwała rozstrzyga o wysokości diet oraz sposobie ich naliczania i wypłacania poszczególnym radnym. Uchwała radnych w tym przedmiocie nie jest związana z kadencyjnością rady, która ją przyjmuje, co oznacza, że zachowuje ważność także po zakończeniu jej kadencji.

 

 

Dieta dla radnego za sesję ale nie za szkolenie

Przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie wskazują wprost za co radnemu przysługuje dieta. Z pewnością powinna być wypłacana za udział przez radnego w sesji rady gminy oraz w posiedzeniu komisji rady. Natomiast już nie za udział w szkoleniach i spotkaniach zwoływanych przez przewodniczącego rady. Udział radnego w takich szkoleniach i spotkaniach nie jest bowiem jego ustawowym obowiązkiem, a radny w tym zakresie wypełnia swój mandat wyłącznie społecznie. Uchwalenie przysługiwania diety w takiej sytuacji, naruszałoby zatem treść art. 25 ust. 4 w zw. z art. 21 i 24 u.s.g.

Przepis art. 25 ust. 8 u.s.g. nakazuje radzie, by przy ustalaniu wysokości diet przysługujących radnym brała pod uwagę funkcje pełnione przez radnego. Radny będący przewodniczącym rady czy przewodniczącym komisji powinien zatem uzyskać dietę wyższą niż radny niepełniący żadnej funkcji w radzie. Wprowadzenie zróżnicowanych co do wysokości diet jest obowiązkiem rady.

Czytaj więcej w LEX: Diety i zwrot kosztów podróży radnych jednostek samorządu terytorialnego >>>

 

Wybrane postępowania prowadzone przez organy gmin. Praktyczny przewodnik
-60%
Wybrane postępowania prowadzone przez organy gmin. Praktyczny przewodnik

Michał Bursztynowicz, Martyna Sługocka

Sprawdź  

Cena promocyjna: 47.6 zł

|

Cena regularna: 119 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 83.3 zł


Wyższa dieta w dużych miastach

Ustalając wysokość diet przysługujących radnym, rada musi działać w granicach obowiązującego prawa, które określą maksymalną wysokość tego świadczenia. Wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Na wysokość diety ma również wpływ liczba mieszkańców gminy. Zgodnie z par. 3 rozporządzenia w sprawie maksymalnej wysokości diet przysługujących radnemu gminy, radnemu przysługują w ciągu miesiąca diety w wysokości do:

  1. 100 proc. maksymalnej wysokości diety w gminach powyżej 100 tys. mieszkańców;
  2. 75 proc. maksymalnej wysokości diety w gminach od 15 tys. do 100 tys. mieszkańców;
  3. 50 proc. maksymalnej wysokości diety w gminach poniżej 15 tys. mieszkańców.

Czytaj też: Zasady ochrony stosunku pracy radnego – przesłanki, zagadnienia proceduralne, kwestia wypowiedzenia zmieniającego >

Przeczytaj także: NSA: Sołtys będący jednocześnie radnym nie ma prawa do dwóch diet >

Kwotowo za udział w sesji lub ryczałt miesięczny

Radni mogą zadecydować, że diety będą wypłacane w określonej kwotowo wysokości za każdy udział w posiedzeniu sesji czy też komisji. Nieobecność radnego na sesji lub komisji będzie skutkować zatem utratą diety. Rozwiązanie takie ma na celu ścisłe powiązanie pracy radnego z obowiązkiem pracy w organach organu stanowiącego oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany.

WZORY DOKUMENTÓW:

Drugim sposobem wypłaty diety jest ustalenie ryczałtu w określonej wysokości za pracę w radzie (komisji), z możliwością dokonywania potrąceń za każdą nieobecność na posiedzeniach. Wypłata diet w formie ryczałtu nadal budzi wiele wątpliwości i z tego powodu kilkakrotnie była poddawana pod rozstrzygnięcie sądów administracyjnych, które uznały ostatecznie taką formę za dopuszczalną. Natomiast w orzecznictwie organów nadzorujących działalność samorządu terytorialnego legalność ustalania diety jako świadczenia zryczałtowanego nadal jest kwestionowana. Podkreśla się, że dieta powinna być ściśle powiązania z aktywnością radnych w pracach rady i zależna od rzeczywistego wykonywania obowiązków związanych z pełnioną funkcją. Osoba pełniąca funkcję w organie gminy zachowuje prawo do zwrotu kosztów i wydatków poniesionych w związku ze sprawowaniem określonej funkcji, a nie z tytułu samego faktu bycia taką osobą. Dopuszczalne byłoby natomiast ustalenie diety w zryczałtowanej formie, ale jednoczesne wskazanie w uchwale proporcjonalnych potrąceń w przypadku braku działań radnego niezależnie od tego, czy są wynikiem braku jego aktywności, czy braku działania rady czy komisji jako takiej. Brak w uchwale takiej regulacji, powoduje, że dieta radnego nie ulegnie zmniejszeniu mimo niewykonywania swoich obowiązków, a to sprzeczne byłoby z rekompensacyjnym charakterem tego świadczenia.

Orzecznictwo dopuszcza sytuację, gdy przewodniczący rady samodzielnie oceniałby wystąpienie okoliczności usprawiedliwiających nieobecność radnego na sesji rady gminy, ale należy mieć na uwadze fakt, że radny nie pozostaje z gminą w stosunku pracy. Tym samym usprawiedliwianie nieobecności ze względu na chorobę czy inne losowe powody, nie powinno mieć miejsca, gdyż radny w takiej sytuacji nie wykonuje swojego mandatu, a nie jest pracownikiem gminy, któremu w razie nieobecności przysługiwałby od niej określone świadczenia zdrowotne i społeczne.

 

Publikować, czy nie publikować?

Wydaje się, że aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych rozstrzygnęło doktrynalny spór o charakter uchwały w sprawie diet i zwrotu radnym kosztów podróży służbowych. Aktualnie przyjmuje się, że taka uchwała jest aktem prawa miejscowego i podlega publikacji w dzienniku urzędowym. Zdaniem sądów, uchwała ta spełnia wszystkie wymogi aktu prawa miejscowego, zawiera bowiem normy postępowania o charakterze generalnym i abstrakcyjnym (np. wyrok NSA z 14 czerwca 2022 r., sygn. akt III OSK 5279/21; z 29 stycznia 2015 r., II OSK 3270/14, wyrok WSA w Bydgoszczy z 22 marca 2023 r. II SA/Bd 1183/22). I tak, uchwała zawiera normy abstrakcyjne, ponieważ diety mają charakter powtarzalny. Przepisy te mają charakter generalny, gdyż ich adresatem nie jest konkretna osoba, ale każdy mieszkaniec, który pełniłby określoną w niej funkcję. Wprawdzie krąg adresatów tej uchwały nie jest zbyt liczny, to jednak poprzez określenie go wspólną cechą, jaką jest pełnienie funkcji, przepisy te stają się generalnymi. Uchwała w sprawie diet radnych zawiera również przepisy normatywne, na podstawie których jej adresaci uzyskali uprawnienia do diety.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.