Wójt gminy zwrócił się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia na cele nierolnicze gruntów rolnych m.in. II i III klasy położonych na terenie gminy. Minister tylko częściowo uwzględnił wniosek, odmawiając zgody na uszczuplenie zasobu gleb najwyższej jakości. Jego zdaniem, gmina dysponuje rezerwami gruntów rolnych przeznaczonych na cele nierolnicze w poprzednich procedurach planistycznych, a zasób ten jest wystarczający dla rozwoju położonych w gminie miejscowości, w tym planowanej zabudowy produkcyjno-usługowej. Wójt złożył skargę do sądu administracyjnego, ale ten odwołania nie uwzględnił.
Nie można odrolnić najlepszych gleb
Zdaniem sądu, organ właściwie wyważył interesy ekonomiczne gminy i potrzebę ochrony gruntów, które mogą być wykorzystywane w produkcji rolnej. Rolą Ministra nie była bowiem ocena korzyści ekonomicznych płynących ze zmiany przeznaczenia gruntów, związanych z potencjalnym rozwojem ekonomicznym gminy, ale ochrona najlepszych gleb i zwartej przestrzeni rolniczej przed zainwestowaniem. Jak też ograniczanie działań polegających na nieuzasadnionym przeznaczeniu gruntów na cele nierolnicze.
W skardze kasacyjnej wójt podkreślał, że organ administracyjny nie powinien zupełnie pomijać interesu publicznego gminy oraz dyrektyw wynikających z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, tj. zasad kształtowania ładu przestrzennego oraz zrównoważonego rozwoju, a także ekonomicznego interesu gminy oraz inwestorów.
Sprawdź też: Przesłanki warunkujące zgodę na przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze I OSK 1733/21 >>
Najlepsze grunty muszą być chronione
Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał, że zmiana przeznaczenia gruntów rolnych powinna dotyczyć nieużytków i gruntów o najniższej przydatności produkcyjnej, a nie gruntów najwyższej klasy. Dlatego organ rozpoznając wniosek o zmianę przeznaczenia gruntów powinien przede wszystkim kierować się wskazanymi przez ustawodawcę zasadami ochrony gruntów (art. 6 i 10 ustawy o ochronie gruntów). W takim rozumieniu celem tej regulacji prawnej jest szeroko rozumiany interes ogółu społeczeństwa.
Czytaj też: Zabudowa na działce rolnej od a do z >>
NSA przyznał rację sądowi I instancji twierdząc, że minister nie ocenia przedstawionego wniosku z punktu widzenia potrzeb ekonomicznych i zamierzeń urbanistycznych gminy, lecz w kontekście ochrony terenów wykorzystywanych rolniczo, rozważając negatywne skutki wynikające z tej zmiany oraz kierując się interesem społecznym i zasadami ochrony gruntów wyrażonymi w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Wskazywane przez skarżącego korzyści ekonomiczne nie mogą być zatem traktowane jako nakaz dla organu w zakresie wyłączenia z produkcji rolniczej gruntów graniczących z istniejącym układem komunikacyjnymi i urbanistycznym. Udzielenie lub odmowa udzielenia zgodny na przeznaczenie gruntów rolnych na inny cel oparta jest, na uznaniu administracyjnym, co oznacza, że to do organu administracji państwowej należy wybór jednego z możliwych sposobów rozstrzygnięcia sprawy.
Czytaj też: Wyłączenie gruntu rolnego i leśnego z produkcji - poradnik dla mieszkańca >>
Niewątpliwie realizacja czynników ekonomicznych prowadzi do konfliktu z prowadzeniem ochrony gruntów rolnych, do której minister został zobowiązany na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów ustawowych. Jednak mając na uwadze interes publiczny, słusznie przyznano prymat ochronie wartości przyrodniczych (gruntów rolnych najwyższych klas, a także wód powierzchniowych i podziemnych).
Sprawdź też: Orzecznictwo sądowoadministracyjne w sprawach odrolnienia gruntów >>
Atrakcyjną lokalizacja gruntów nie jest przesłanką odrolnienia
Ponadto, na terenie gminy około 3/4 całkowitej powierzchni gruntów rolnych stanowią grunty klas słabszych, tj. IV-VI, i niewątpliwie to one powinny być w pierwszej kolejności przeznaczane na cele nierolnicze. Co więcej, w gminie występuje blisko 500 ha gruntów rolnych przeznaczonych już na cele nierolnicze, ale do tej pory niezainwestowanych. Wskazywane przez wójta problemy własnościowe nie powinny mieć znaczenia, skoro organ przeznaczył je na cele nierolnicze. Natomiast wymogi ochrony gruntów rolnych mają podstawowe znaczenie z punktu widzenia celów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, a w sprawie nie wystąpiły żadne szczególne okoliczności wskazujące na konieczność przeznaczenia na cele nierolnicze dalszej ilości gruntów rolnych klas I- III.
NSA wskazał, że sam fakt, że wnioskowane grunty posiadają atrakcyjną lokalizację pod względem uwarunkowań komunikacyjnych, nie oznacza, że nie podlegają one ochronie i powinny zostać przeznaczone na cele nierolnicze - zwłaszcza, że w akurat przedmiotowe grunty stanowią one element zwartego kompleksu użytków rolnych o znacznej powierzchni i wysokim potencjale produkcyjnym.
Wyrok NSA z 9 maja 2023 r. I OSK 956/22
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.