Nieco ponad tydzień został do startu nowej odsłony 500 plus. Od 1 lipca można składać wnioski o świadczenie rodzinne na każde dziecko, które nie ukończyło 18 lat. Urzędy zostaną zasypane dokumentami – najpierw elektronicznie, a od sierpnia także papierowo - bo złożone w wakacje, gwarantują wypłatę 500 złotych do 31 października. A te złożone od września - muszą zostać wypłacone do 30 listopada. Może się jednak zdarzyć, że ci, którzy złożą wnioski sprawnie, dostana pieniądze nawet już w lipcu, o ile urząd nie będzie nadmiernie obciążony. Wsparcie trafi w sumie do 4,4 mln rodzin, a ze świadczenia skorzysta ok. 6,8 mln dzieci. Czytaj też: Ministrowie resortu pracy chcą rozwiać wątpliwości przy "500 plus"
Pracy będzie więc więcej, resort uspokaja
Na obsługę programu „Rodzina 500+” przysługuje obecnie gminom 1,5 proc. otrzymanej dotacji z budżetu państwa na świadczenie wychowawcze. Od lipca zacznie obowiązywać znowelizowana ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która obniża ten wskaźnik do 1,2 proc. do końca 2019 r., a od 1 stycznia 2020 r. do 0,85 proc. otrzymanej dotacji celowej. Jednocześnie koszty obsługi programu zostaną zwiększone z 330 do 350 mln złotych rocznie.
Czytaj w LEX: Procedura przyznawania 500+ od 1 lipca 2019 r. >
Michał Bochenek, prawnik, ekspert ds. pomocy społecznej, przypomina, że z 500+ skorzysta prawie dwa razy więcej dzieci, niż było do tej pory. Jego zdaniem rezygnacja z kryterium dochodowego znacząco zmniejszy zakres analizy merytorycznej w konkretnych sprawach. Nie znaczy to jednak, że praca będzie łatwa, tym bardziej, że są ustawowe kryteria czasowe, w których nastąpi wypłata. - Nie jest zatem proste poradzenie sobie z taką ogromną liczba spraw - dodaje.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zdaje sobie sprawę, że rozszerzenie formuły programu to wyzwanie dla samorządów. Jak zaznacza minister Bożena Borys-Szopa, kilkustronicowy wniosek zostanie zastąpiony prostym formularzem. Przyznanie świadczenia nie będzie też wymagało wydawania i doręczania decyzji administracyjnej.
W dużych miastach zwroty
Okazuje się, że niektóre miasta zwracają dotacje na obsługę świadczeń. A pracownicy są obciążeni dodatkową pracą, za którą niekoniecznie otrzymują dodatkowe wynagrodzenie.
Przykładowo, Warszawa zwróciła w styczniu 2018 roku niewydatkowane w 2017 roku środki w wysokości ponad 3,8 mln zł, a w tym roku - za 2018 rok - ponad 2,2 mln zł. Wrocław za 2017 rok zwrócił ponad 61,6 tys. zł, za 2018 rok – przeszło 16 tys. zł. Kraków zwracał niewykorzystane środki zarówno w 2017 jak i w 2018 roku, odpowiednio: 69,2 tys. zł, a w 2018 roku – 7,2 tys. zł. Olsztyn zwrócił w 2017 roku ponad 3,5 tys. zł, a w 2018 roku prawie 1,5 tys. zł.
Czytaj w LEX: Świadczenie wychowawcze – zmiany od 1.07.2019 r. >
Jak wyjaśnia Jan Żądło, dyrektor Krakowskiego Centrum Świadczeń, gmina zwracała środki, bo trudno oszacować dokładne koszty obsługi. - Szczególnie, że większość z nich jest różna, w różnych okresach – dodaje.
Potwierdza to wiceminister pracy Stanisław Szwed w odpowiedzi na interpelację poselską. Jak wyjaśnia, w 2018 r. gminom na obsługę 500 plus przysługiwało ok. 340 mln zł, z czego wydały ok. 330 mln zł. Łączne koszty obsługi programu wyniosły ok. 351 mln zł, co oznacza, że gminy wsparły obsługę świadczenia wychowawczego środkami własnymi - ok. 11 mln złotych.
Sprawdź w LEX: W jaki sposób zrealizować świadczenia wychowawcze w formie rzeczowej? >
Niektórym zabraknie pieniędzy
Są jednak takie gminy, którym zabrakniepieniędzy. Monika Zapotoczna, dyrektor Departamentu Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Zielona Góra, informuje, że jak co roku kwota dotacji na obsługę świadczenia 500+ jest niewystarczająca. - Pozostałe koszty pokrywa gmina – podkreśla.
Sylwia Witkowska, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bełchatowie informuje, że w tym roku zaplanowano wypłatę około 10 tys. świadczeń, a zapotrzebowania na środki składane są miesięcznie, w oparciu o liczbę rozpatrzonych wniosków. - W przypadku większej od zaplanowanej liczby świadczeniobiorców, będziemy występować o dodatkowe środki. Dotychczas takie wnioski rozpatrywane były pozytywnie – mówi. Jak podkreśla, od stycznia 2020 r. środki na obsługę ulegają znacznemu obniżeniu.
Czytaj w LEX: Czy będzie można przyjąć wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego w lipcu 2019 r. w formie papierowej? >
Niektórzy zatrudnią dodatkowych pracowników
Wiele miast będzie musiało zatrudnić do obsługi programu dodatkowych pracowników. Wrocławski magistrat planuje przyjęcie 20 osób w MOPS na 3 miesiące. Kraków zamierza zatrudnić ok. 40 osób. Według Michała Bochenka, tak znacząca liczba spraw na pewno spowoduje duże obciążenie dla pracowników obsługujących wnioski 500 plus. - Nie sądzę jednak, aby przy zmniejszonej dotacji na obsługę, gminy ochoczo zatrudniały nowych pracowników. Mogą występować za to czasowe powierzenia innych obowiązków służbowych – mówi.
Będzie to jednak dodatkowa praca, więc urzędnikom należy się dodatkowe wynagrodzenie, tym bardziej że jest to planowane w dotacji na koszty obsługi. Jak dowiadujemy się od pragnącej zachować anonimowość urzędniczki z Warszawy, brakuje jednolitych rozstrzygnięć stosowanych w każdej dzielnicy miasta.
- Zdarza się, że wnioski o 500 plus są rozpatrywane w soboty, jednak tylko niektóre dzielnice za to płacą, a w innych odbiera się dzień wolny – podkreśla. Obecnie w Warszawie przewidziany jest dodatek motywacyjny, ale przysługuje on osobom, które przepracują co najmniej 3 miesiące. A ewentualni nowi, dodatkowi pracownicy mają pracować w lipcu, sierpniu i wrześniu, bo wtedy składane będą wnioski.
Urzędniczka mówi nam, że pieniądze z zadań zleconych, które można by wypłacić pracownikom za obsługę 500 plus, mogą być rozdzielone tylko za zgodą Urzędu Miasta właśnie w dodatku motywacyjnym. A takiej zgody, jak dotychczas, nie ma. – Nawet gdyby w każdej dzielnicy zatrudniono dodatkowo 5 osób, pieniędzy zostanie dużo, bo nie będzie można ich rozdzielić między urzędników – mówi. To strata dla urzędników, a podobna miała już miejsce przy realizacji programu Dobry start, kiedy to Warszawa z kosztów obsługi zwróciła do budżetu państwa ponad 160 tys. złotych.
Wsparcie urzędników w stolicy
Jej zdaniem wsparcie obsługi wniosków byłoby wskazane od 1 lipca, więc już dawno powinny zostać rozpisane konkursy na zatrudnienie. Jednak brak zgody władz miasta powoduje, że procedury się przedłużają i dodatkowi pracownicy mogliby zacząć pracę dopiero od połowy lipca. A powinni jeszcze zostać przeszkoleni. Wygląda więc na to, że obsługa w dzielnicach może kuleć.
Jak informuje Wydział Prasowy Urzędu Miasta Warszawy, planowane jest uruchomienie dodatkowych 26,5 etatu w urzędach dzielnic. Pracownicy zostaną zatrudnieni po przeprowadzeniu w dzielnicach obowiązującej procedury rekrutacyjnej.
Na obsługę programu „Rodzina 500+” w 2017 roku w Warszawie wydano 799,2 mln zł, w 2018 r. – 788,9 mln zł. W 2019 r. szacunkowy koszt obsługi programu to 1,3 mld zł.
Czytaj też: Zmiany w programie 500+ doprowadzą do redukcji etatów w mniejszych gminach
Problemy, jakie mogą wystąpić
Michał Bochenek zauważa, że podczas rozpatrywania wniosków mogą pojawić się problemy, które znacznie utrudnią pracę. - Można wskazać sprawy, gdzie np. dziecko pozostaje pod opieką opiekuna faktycznego, rodzice pracują za granicą czy są po rozwodzie, a dziecko pozostaje w opiece naprzemiennej – wylicza.
Sylwia Witkowska obawia się długich oczekiwań na informacje zwrotne przy weryfikacji świadczeniobiorców oraz awarii systemu informatycznego.
- Kilka dni zostało do godziny zero i wiemy, że będzie bardzo trudno - mówi urzędniczka z Warszawy. Jej zdaniem, mimo uproszczenia procedur, może być więcej zawiłości prawnych – np. ustalanie miejsca zamieszkania dziecka, gdy obydwoje rodzice złożą wniosek.
Czytaj też: Strajk pracowników socjalnych jednak będzie, wcześniej manifestacja w Warszawie>>
Ministerstwo: samorządy gotowe do startu
Minister rodziny i wiceministrowie od kilku dni odwiedzają województwa, gdzie podsumowują stan przygotowań samorządów do realizacji programu. Ich zdaniem samorządy są przygotowane do obsługi 500 plus.
Najistotniejszą zmianą w Rodzina 500 Plus jest to, że świadczenie wychowawcze będzie przyznawane również na pierwsze dziecko bez względu na dochody rodziny. Wnioski online o przyznanie świadczenia będzie można składać od 1 lipca za pośrednictwem kanałów bankowości elektronicznej, portalu Emp@tia oraz platformy usług elektronicznych ZUS. Od 1 sierpnia wnioski będzie można składać tradycyjną drogą – podczas wizyty w urzędzie lub listownie.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
