25 września minął termin na powołanie przez komisarzy wyborczych obwodowych komisji wyborczych. Uchwalona przez Sejm 26 stycznia nowelizacja kodeksu wyborczego, pozwoliła utworzyć mniejsze, stałe obwody do głosowania. Wcześniej mogły one liczyć od 500 do 4 tys. mieszkańców. Teraz od 200 mieszkańców.
Nowelizacja spowodowała, że powstało 3664 nowych obwody głosowania - to aż o 13 proc. więcej niż w wyborach cztery lata temu. 15 października, wyborcy będą mieli do dyspozycji nieco ponad 31 tys. lokali wyborczych. Poprzednio było to niecałe 27,5 tys. lokali. Większa liczba obwodów do głosowania, to także większa liczba komisji. Zgodnie z art. 182. par. 1a kodeksu wyborczego w skład każdej obwodowej komisji wyborczej powołuje się:
- 7 osób w obwodach głosowania do 1000 mieszkańców;
- 9 osób w obwodach głosowania od 1001 do 2000 mieszkańców;
- 11 osób w obwodach głosowania od 2001 do 3000 mieszkańców;
- 13 osób w obwodach głosowania powyżej 3000 mieszkańców.
Wielu samorządowców obawiało się o chętnych
Daniel Drzazga, dyrektor delegatury KBW w Lublinie, podkreśla, że niedobory w składach komisji się zdarzały, ale przyczyny tego stanu rzeczy były różne. Np. pandemia w czasie wyborów prezydenckich, a wcześniej w wyborach samorządowych komisje „dzienne i nocne” co oznaczało podwojoną liczbę osób, wiec i czasami problemy z obsadą komisji. Tym razem okazało się, że problemów ze skompletowaniem składów komisji nie będzie.
- Wcześniej były zarówno losowania, jak i informacje z prośbą o dodatkowe zgłoszenia, ale komisje już są powołane w pełnych składach – informuje Urszula Suchocka z delegatury KBW w Białymstoku. Podobnie jest w delegaturze KBW w Chełmie. W delegaturze KBW w Krośnie komisje, w pełnym ustawowym składzie zostały powołane już 22 września. W Łodzi, jak informuje Michał Michalski z tamtejszej delegatury KBW, zdecydowana większość spośród 996 komisji obwodowych została powołana 25 września w maksymalnym składzie. Do obsługi 208 komisji na terenie delegatury KBW w Szczecinie potrzeba ponad 2 tys. osób. Już 15 września Rafał Miszczuk, dyrektor biura Rady Miejskiej, pełnomocnik ds. wyborów UM w Szczecinie, przekazał, że była wystarczająca ilość a nowe zgłoszenia wciąż wpływały.
- Nie mam jeszcze wszystkich informacji, ale wygląda na to, że chyba się to udało i problemu ze składami OKW nie ma ani w Unii Metropolii Polskich, ani we wszystkich jednostkach samorządowych. Nie miałem żadnych sygnałów alarmowych, że gdzieś jest źle – przyznaje Tomasz Fijołek, dyrektor ds. legislacyjnych Unii Metropolii Polskich.
Czytaj też w LEX: Zmiany w obowiązkach samorządowych po nowelizacji Kodeksu wyborczego >
W wielu gminach wiadomo było, że kandydatów do komisji nie zabraknie, zanim zakończono przyjmowanie zgłoszeń. Tak jest w Gronowie Elbląskim, gdzie pracować będzie 5 obwodowych Komisji Wyborczych (wcześniej były 2), a już 14 września był już komplet- 39 osób.
- W naszej gminie nie zwiększyła się liczba komisji. Mamy 13 obwodów. Dużo zgłoszeń. Na pewno będziemy musieli zrobić losowanie. Tak z resztą było również w poprzednich wyborach. Kandydatów zgłaszały nie tylko komitety. Zgłaszali się też sami obywatele – wyjaśnia Renata Bartnik, urzędnik wyborczy w gm. Szczebrzeszyn. W gminie Pelplin było wcześniej 12 komisji wyborczych. Obecnie jest 17. Już w przeddzień ostatecznego terminu zgłaszania kandydatów było wiadomo, że składy będą pełne.
- W poprzednich wyborach musieliśmy składy komisji uzupełniać. Chętnych brakowało. Teraz zainteresowanie jest bardzo duże. Potrzeba do komisji 133 osoby, a ja już mam 137 osób. Wiem, że jeden z pełnomocników jeszcze do mnie jedzie, więc będzie jeszcze więcej. Trzeba będzie przeprowadzić losowanie – mówił Krzysztof Szewel, urzędnik wyborczy w gminie Pelplin.
Czytaj też w LEX: Gminne obowiązki profrekwencyjne w wyborach parlamentarnych w 2023 r. >
Wyższa dieta i nie tylko
Krzysztof Szewel uważa, że jednym z powodu wzrostu zaufania mogło być podniesienie wysokości diet. Dr hab. Jacek Haman, socjolog, członek Zespołu Ekspertów Wyborczych Fundacji im. Stefana Batorego, nie jest zaskoczony, że komisje udało się komisje obwodowe skompletować bez większych problemów.
- Po pierwsze dano sobie spokój z absurdem podwójnych - dziennych i nocnych komisji, więc mniej ludzi załatwia pełną obsadę komisji. Po drugie diety. To niedobrze, kiedy dieta jest jedyną motywacją, ale diety wzrosły i to jednak trochę ludzi zmotywowało. Po trzecie, jest mobilizacja społeczna. Przykro by było gdyby była ona tylko wynikiem polaryzacji społecznej, politycznej, ale jeśli dzięki temu ludzie garną się do komisji wyborczych to przynajmniej niech będzie z tego jedna korzyść – uważa dr Haman.
Członkom okręgowych, rejonowych i obwodowych komisji wyborczych przysługuje zryczałtowana dieta za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem jego wyników. Dla członków obwodowych komisji wyborczych diety wynoszą:
- dla przewodniczących - 800 zł (wcześniej było to 500 zł),
- dla zastępców przewodniczących - 700 zł (było 400 zł),
- dla członków obwodowych komisji wyborczych- 600 zł (było 350 zł).
Do zadań obwodowej komisji wyborczej należy: przeprowadzenie głosowania w obwodzie, czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania, ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości, przesłanie wyników głosowania do właściwej komisji wyborczej. Tym razem, członkowie komisji będą mieli dodatkowe zadania w związku z referendum ogólnokrajowym. I to budzi niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich.
Czytaj też w LEX: Zadania i obowiązki gmin w związku z utworzeniem Centralnego Rejestru Wyborców >
Członkowie komisji będą mieli więcej pracy
W piśmie do Magdaleny Pietrzak, szefa Krajowego Biura Wyborczego, Stanisław Trociuk, zastępca RPO, wskazuje, że podczas wyborów parlamentarnych oraz referendum ogólnokrajowego diety dla członków komisji obwodowych będą takie, jak podczas wyborów do Sejmu i Senatu RP, Prezydenta RP oraz do Parlamentu Europejskiego. Ale obsługując jednocześnie wybory i referendum członkowie obwodowych komisji wyborczych nie będą mieli tożsamych zadań i nie będą wykonywać tożsamej pracy, jak przy samych wyborach. RPO wskazuje, że szczególności ustalenie wyników głosowania w obwodzie wymaga podjęcia szeregu działań, które nie są podejmowane podczas samych wyborów, w tym:
- ustalenia liczby niewykorzystanych kart do głosowania w referendum i umieszczenia ich w zapieczętowanym pakiecie,
- ustalenia liczby osób uprawnionych do głosowania oraz liczby osób, którym wydano karty do głosowania,
- przeliczenia wyjętych z urny kart do głosowania, ustalenia i podania w protokole głosowania w obwodzie przyczyny ewentualnych niezgodności w liczbie kart w urnie oraz liczbie kart wydanych.
Rzecznik chce poznać stawisko PKW czy nie należałoby bardziej wycenić pracy członków komisji.
Polecamy szkolenia w LEX:
Rola gminy w organizacji wyborów do Sejmu i Senatu - teoria i praktyka >
Zmiany w obowiązkach samorządów po nowelizacji Kodeksu wyborczego >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
